وب 3 (Web 3.0) چیست؟ با قابلیت های نسل سوم وب آشنا شوید

وب 3 : نوع جدیدی از اینترنت را تصور کنید که هم ورودی‌هایتان را تفسیر می‌کند و هم هر چه را که انتقال می‌دهید، خواه از طریق متن باشد یا صدا یا سایر رسانه‌ها درک می‌کند. در آنجا تمام محتوایی که مصرف می‌کنید، بیش از هر زمان دیگری در گذشته برایتان مناسب‌سازی می‌شود. اکنون در نقطۀ اوج گام جدیدی در تکامل وب هستیم. برخی از پیش‌گامان اولیه آن را وب 3 می‌خوانند. حتماً از خود می‌پرسید که وب 3 چیست ؟ در این مقالۀ فکت کوینز به این موضوع پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

بدون شک، امروزه چند اپلیکیشن وب 3 در مراحل اولیه وجود دارند. اما تا زمانی که اینترنت جدید به طور کامل در زیرساخت وب جاسازی نشود، پتانسیل واقعی آنها مشخص نخواهد شد. اما واقعاً وب 3 چیست و چگونه خواهد بود و زندگی‌مان را چگونه تغییر خواهد داد؟

وب 3 چیست ؟

وب 3 نسل سوم اینترنت آتی است که وب‌سایت‌ها و اَپ‌های آن می‌توانند اطلاعات را به شیوه‌ای مانند انسان هوشمند و از طریق فناوری‌هایی مانند یادگیری ماشین (ML)، کلان‌داده، فناوری دفتر کل غیرمتمرکز (DLT) و غیره پردازش کنند. ابتدا تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) مخترع جهانی، وب 3 را وب معنایی (Semantic Web) نامید و هدف آن این بود که یک اینترنت مستقل‌‎تر، هوشمندتر و بازتر باشد.

پاسخ پرسش وب 3 چیست را می‌توان به این صورت داد: داده‌ها در یک شیوۀ غیرمتمرکز به هم پیوسته‌اند. این یک جهش بزرگ روبه‌جلو به‌سوی نسل فعلی اینترنت (وب ۲) خواهد بود که در آن، داده‌ها عمدتاً در سرورهای متمرکز ذخیره می‌شوند.

علاوه بر این، کاربران و دستگاه‌ها می‌توانند با داده‌ها تعامل داشته باشند. اما برای محقق شدن این مورد، برنامه‌‎ها باید اطلاعات را هم به‌صورت مفهومی و هم از روی شواهد درک کنند. با این اوصاف، دو سنگ بنای وب 3، وب معنایی و هوش مصنوعی (AI) هستند.

وب 3 چیست ، کریپتوکارنسی و بلاک‌چین

ازآنجاکه شبکه‌های وب 3 از طریق پروتکل‌های غیرمتمرکز – واحد اولیۀ فناوری بلاک‌چین و کریپتوکارنسی – عمل می‌کنند، می‎توان انتظار داشت که بین این سه فناوری و سایر زمینه‌ها همگرایی و رابطۀ همزیستی قوی مشاهده شود. آنها از طریق قراردادهای هوشمندِ تعامل‌پذیر، یکپارچه و خودکار شده و برای تأمین انرژی هر چیزی مانند این موارد استفاده می‌شوند.

از جمله تراکنش‌های خرد در آفریقا، ذخیره‌سازی فایل‌های داده‌های P2P مقاوم در برابر سانسور و اشتراک‌گذاری با برنامه‌هایی مانند فایل کوین (Filecoin) تا تغییر کامل رفتار شرکت‌ها و فعالیت‌های تجاری آن‌ها. تعداد زیادی از پروتکل‌‎های دیفای فعلی فقط مشتی از یک خروار هستند.

مطلب مفید: انقلاب وب 3، دیفای و نرم افزارهای غیر متمرکز در بلاک چین بیت کوین

فناوری‌ موجود در وب 3

هنگام بررسی فناوری وب 3 باید جزئیاتی را در نظر بگیریم. قبل از هر چیز، این مفهوم جدید نیست. جفری زلدمن (Jeffrey Zeldman)، یکی از توسعه‌دهندگان اولیۀ اپلیکیشن‌های وب ۱ و وب ۲ در سال ۲۰۰۶ در یک وبلاگ پستی نوشته بود که پشتیبان خود را وب 3 تعیین کرده بود. اما گفتگوها پیرامون این موضوع از اوایل سال ۲۰۰۱ آغاز شد.

تکامل فناوری‌های وب 3

در پاسخ به سوال وب 3 چیست باید گفت که وب 3 از تکامل طبیعی ابزارهای وب نسل پیشین همراه با فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین و همچنین ارتباط متقابل بین کاربران و افزایش استفاده از اینترنت متولد خواهد شد. ظاهراً اینترنت 3 یک ارتقا برای پیشینیان خود یعنی وب ۱ و وب ۲ است.

وب ۱ (۱۹۸۹-۲۰۰۵)

وب 1 که وب استاتیک نیز خوانده می‌شود، اولین و مطمئن‌ترین اینترنت در دهۀ ۱۹۹۰ بود. هرچند فقط امکان دسترسی به اطلاعات محدود را بدون تعامل کاربر فراهم می‌کرد. در آن زمان، ایجاد صفحات کاربری یا حتی اظهارنظر در مورد مقاله‌ها چیزی عمومی نبود.

وب 1 هیچ الگوریتمی برای غربال کردن صفحات اینترنتی نداشت. به همین دلیل یافتن اطلاعات مرتبط برای کاربران بسیار دشوار می‌شد. به بیان ساده‌تر، وب ۱ مثل یک بزرگراه یک‌طرفه با مسیری باریک بود که در آن افراد محدودی تولید محتوا انجام می‌دادند و اطلاعات بیشتر از دایرکتوری‌ها می‌آمد.

وب ۲ (۲۰۰۵ تا کنون)

وب اجتماعی یا وب 2 به لطف پیشرفت‌های فناوری‌های وب مانند جاوا اسکریپت، HTML5، CSS3 و غیره، اینترنت را بسیار تعاملی‌تر کرده است. اکنون وب ۲ امکان ساخت پلتفرم‌های وب تعاملی مانند یوتیوب، فیس‌بوک، ویکی‌پدیا و بسیاری دیگر را برای استارتاپ‌ها فراهم کرد.

این امر راه را برای شکوفایی شبکه‌های اجتماعی و تولید محتوای تولید شده توسط کاربران هموار کرد. زیرا اکنون می‌توان داده‌ها را بین پلتفرم‌ها و برنامه‌های مختلف توزیع کرده و به اشتراک گذاشت.

در این عصر اینترنت، برخی از نوآوران وب مانند جفری زلدمن که در بالا نامش را بردیم، مجموعه‌ای از ابزارها را بنیان نهادند.

مطلب مفید: گوگل تیمی ویژه بلاک چین و وب ۳.۰ تشکیل می‌دهد

وب 3 (هنوز در راه است)

وب 3 مرحلۀ بعدی تکامل وب است که اینترنت را هوشمندتر می‌کند یا اطلاعات را با هوشی تقریباً مشابه انسان پردازش می‎کند. این کار با کمک قدرت سیستم‌های هوش مصنوعی انجام داده می‌شود که می‌توانند برنامه‌های هوشمند را برای کمک به کاربران اجرا کنند.

تیم برنرز لی گفته بود که وب معنایی برای ارتباط «خودکار» با سیستم‌ها، افراد و دستگاه‌های خانگی است. به‌این‌ترتیب، فرایندهای تولید محتوا و تصمیم‌گیری انسان‌ها و ماشین‌ها را هم شامل می‌شود. این امر امکان ایجاد و توزیع هوشمندانه و مستقیم محتوای بسیار مناسب برای هر مصرف‌کنندة اینترنتی را فراهم می‌کند.

ویژگی‌های کلیدی وب 3 چیست

برای آشنایی دقیق با مرحلۀ بعدی اینترنت، باید چهار ویژگی اصلی وب 3 را بررسی کنیم:

• فراگیر بودن
• وب معنایی
• هوش مصنوعی
• گرافیک سه‌بعدی

فراگیر بودن

منظور از فراگیر بودن، حاضر بودن یا – به‌ویژه در همان زمان – داشتن ظرفیت حاضر بودن در همه‌جا است. به‌عبارت‌دیگر همه‌جا حاضر بودن است. از این نظر، وب ۲ اکنون همه‌جا حاضر است. زیرا، برای مثال، یک کاربر فیس‌بوک می‌تواند فوراً یک تصویر بگیرد و آن را به اشتراک بگذارد. پس از آن، تصویر در همه‌جا حاضر می‌شود. چون کاربر در هر جا که باشد، تا زمانی که به پلتفرم شبکه‌های اجتماعی دسترس داشته باشد، به آن تصویر هم دسترسی خواهد داشت.

می‎دانید یکی از ویژگی‌های مهم وب 3 چیست ؟ این است که با در در دسترس قرار دادن اینترنت برای همه در هر جا و در هر زمان، این کار را یک‌قدم جلوتر می‌برد. در برخی مواقع، دستگاه‌های متصل به اینترنت دیگر مانند وب ۲ روی کامپیوترها و تلفن‌های هوشمند متمرکز نخواهند شد. زیرا فناوری اینترنت اشیا انواع جدیدی از دستگاه‌های هوشمند را پدید می‌آورد.

وب معنایی

وب معنایی مطالعۀ ارتباط بین کلمات است؛ بنابراین، به گفته برنرز لی، وب معنایی کامپیوترها را قادر می‌سازد تا داده‌های زیادی را از وب که شامل محتوا، تراکنش‌ها و لینک‌های بین افراد است، تحلیل کنند. این کار در عمل چگونه به نظر می‌رسد؟ به‌عنوان‌مثال، این دو جمله را در نظر می‌گیریم:

• I love Bitcoin
• I <3 Bitcoin

شاید این دو جمله نحو متفاوتی داشته باشند، اما معناشناسی‌شان تقریباً یکسان است، چون معناشناسی فقط با معنا یا احساسات محتوا سروکار دارد. استفاده از معناشناسی در وب به ماشین‌ها امکان می‌دهد که معنا و احساسات را از راه تحلیل داده‌ها رمزگشایی کنند. در نتیجه، کاربران اینترنت به دلیل اتصال داده‌ها تجربۀ بهتری خواهند داشت.

کاربرد هوش مصنوعی در وب 3 چیست ؟

در سایت ویکی‌پدیا هوش مصنوعی به‌صورت هوشی تعریف شده است که ماشین‌ها نشان می‌دهند.

ازآنجاکه ماشین‌های وب 3 می‌توانند معنا و احساسات همراه با یک مجموعه‌داده را خوانده و کشف رمز کنند، ماشین‌های هوشمند را ایجاد می‌کند. هرچند وب ۲ توانایی‌های مشابهی را ارائه می‌دهد، هنوز هم عمدتاً متکی به انسان است که فضای زیادی را برای رفتارهای خرابکارانه مانند ارسال نظرهای مغرضانه برای محصول، رتبه‌بندی‌های جعلی محصولات و غیره فراهم می‌کند.

برای مثال، پلتفرم‌های بازنگری آنلاین مانند Trusupilot راهی برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند تا در مورد محصولات و خدمات نظر دهند. متأسفانه، شرکت‌ها می‌توانند گروه بزرگی از مردم را جمع کرده و پولی به آنها پرداخت کنند تا در مورد محصولات بی‌کیفیتشان نظرهای مثبت ارسال کنند؛ بنابراین، اینترنت به هوش مصنوعی نیاز دارد تا نحوۀ تشخیص نظرهای اصلی از تقلبی را بیاموزد تا داده‌های مطمئنی فراهم کند.

به‌تازگی، پس از افتضاح معاملۀ گیم اسپات (Gamespot trading)، هوش مصنوعی گوگل هنگام شناسایی تلاش‌هایی برای دست‌کاری رتبه‌بندی برای رأی‌دهی منفی مصنوعی به اَپ رابین‌هود (Robinhood)، حدود 100.000 نظر منفی به این اَپ را از پلی‌استور (Play Store) حذف کرد. این هوش مصنوعی در عمل است که به‌زودی در اینترنت 3 گنجانده شده و به بلاگ‌ها و سایر پلتفرم‌های آنلاین امکان می‌دهد داده‌ها را غربالگری و آنها را مطابق میل هر کاربر مناسب‌سازی کنند. هوش مصنوعی با پیشرفتش می‌تواند بهترین داده‌های فیلتر شده و بی‌طرفانه را برای کاربران فراهم کند.

وب فضایی و گرافیک سه‌بعدی

برخی پژوهشگران نیز وب 3 را وب فضایی می‎نامند. اما منظور از وب فضایی و گرافیک سه‌بعدی در وب 3 چیست ؟ دلیل این نام‌گذاری این است: هدفش ازبین‌بردن مرز بین حوزه‌های فیزیکی و دیجیتال با ایجاد تحول در فناوری گرافیک است و تمرکز واضحی بر جهان‌های مجازی سه‌بعدی دارد.

گرافیک‌های سه‌بعدی بر خلاف همتایان دوبعدی خود سطح جدیدی از غوطه‌ور شدن را در بازی‌هایی مانند دیسنترالند و نیز سایر بخش‌ها مانند املاک، بهداشت، تجارت الکترونیک و بسیاری موارد دیگر فراهم می‌کند.

اپلیکیشن‌های وب 3

یک نیاز رایج برای یک اپلیکیشن وب 3 توانایی هضم اطلاعات در مقیاس بزرگ و تبدیل آن به دانش واقعی و اجرای مفید (useful execution) برای کاربران است. باتوجه‌به آنچه گفته شد، این اپلیکیشن‌ها هنوز در مراحل اولیه خود هستند. منظور این است که فضای زیادی برای بهبود دارند و با عملکرد بالقوۀ اپلیکیشن‌های وب 3 فاصلۀ زیادی دارند.

برخی از شرکت‌ها مانند آمازون، اپل و گوگل محصولاتی دارند یا در حال ساخت محصولاتی هستند که دارند به اپلیکیشن‌های وب 3 تبدیلشان می‌کنند. دو نمونه از اپلیکیشن‌هایی که از فناوری‌های وب 3 استفاده می‌کنند سیری (Siri) و ولفرم آلفا (Wolfram Alpha) هستند.

سیری (Siri – Apple)

پس از سال‌ها، دستیار هوش مصنوعی اپل با کنترل صوتی هوشمندتر شده و توانایی‌هایش را از اولین حضور خود در مدل iPhone 4S بیشتر کرده است. نقش سیری در وب 3 چیست ؟ سیری از تشخیص گفتار (speech recognition) همراه با هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا بتواند دستورهای پیچیده و شخصی‌سازی‌شده را انجام دهد.

امروز، سیری و سایر دستیاران هوش مصنوعی مانند الکسا (Alexa) آمازون و بیکسبی (Bixby) سامسونگ می‌توانند درخواست‌هایی مانند «نزدیک‌ترین همبرگر فروشی کجاست» یا «ملاقات فردا با ساشا مارشال در ساعت ۸ صبح» را درک و فوراً اطلاعات یا اقدام درست را دریافت کنند.

ولفرم آلفا (Wolfram|Alpha)

ولفرم آلفا یک «موتور دانش محاسباتی» است که پرسش‌هایتان را مستقیماً با محاسبات پاسخ می‌دهد، نه اینکه مانند موتورهای جستجو فهرستی از صفحات وب را ارائه دهد. اگر می‌خواهید یک مقایسۀ عملی داشته باشید، «england vs brazil» را در ولفرم آلفا و گوگل جستجو کنید و تفاوت را ببینید.

حتی اگر در این جستجو «football» را به‌عنوان یک کلمۀ کلیدی نیاورید، گوگل نتایج مربوط به جام جهانی را نشان خواهد داد، چون این رایج‌ترین جستجو است. از سوی دیگر، همان‌طور که پرسیدید، آلفا مقایسۀ مفصل این دو کشور را نیز ارائه خواهد داد. اکنون متوجه شدید که تفاوت اصلی بین وب ۲ و وب 3 چیست ؟

سخن پایانی ؛ وب 3 چیست

اینترنت جدید تجربۀ وب‌گردی شخصی‌تر و سفارشی‌تر، یک دستیار جستجوی هوشمندتر و شبیه به انسان و مزایای غیرمتمرکز دیگری را فراهم می‌کند که امید است به ایجاد یک وب عادلانه‌تر کمک کند. این امر از راه توانمندسازی هر کاربر برای تبدیل شدن به یک حاکمیت بر داده‌های خود و ایجاد یک تجربۀ کلی غنی‌تر به لطف نوآوری‌های بی‌شماری محقق می‌شود که قرار است پس از ایجاد اینترنت به وجود بیاید.

با شروع دوران وب 3 – همان قدر که واکاوی آن باتوجه‌به این موضوع که دستگاه‌های هوشمند قبلاً الگوهای رفتاری ما را چگونه تغییر داده‌اند، دشوار است – اینترنت به طور تصاعدی در زندگی روزمرۀ ما یکپارچه‌تر می‌شود.

با خواندن این مقاله باید متوجه شده باشید که وب 3 چیست . در آینده شاهد خواهیم بود که تقریباً تمام ماشین‌های معمولی آفلاین امروزی، از لوازم‌خانگی مانند اجاق‌گاز، جاروبرقی و یخچال گرفته تا انواع حمل‌ونقل، بخشی از اقتصاد اینترنت اشیا شده و با سرورهای مستقل و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز آن (DApps) در تعامل هستند و حوزه‌های دیجیتال جدید مانند بلاکچین و دارایی دیجیتال را برای نیرو دادن به تعداد بی‌شماری از «معجزه‌های» فناوری جدید برای قرن بیست و یکم را پیش می‌برند.