بازار بیت کوین در هفته‌ای که گذشت تاریخی فراموش ناشدنی را تجربه کرد. پروژه LUNA/UST با از دست دادن 40 میلیارد دلار یک سقوط بیش از حد را شاهد بود، بنیاد لونا 80 هزار بیت کوین فروخت، پشتوانه یک دلاری تتر تحت تاثیر و فشار بازار قرارگرفت، استیبل کوین‌ها با انقباض 7.5 میلیارد دلاری مواجه شدند و قیمت بازار به قیمت تحقق یافته (Realized Price) نزدیک شد. با فکت کوینز و تحلیل آنچین هفته بیستم گلسنود (Glassnode) در مورد اتفاقات این هفته و به ویژه کوین‌های غیراستیبل همراه باشید.
در هفته بیستم بیت کوین چه گذشت؟ چرا استیبل کوین‌ها غیراستیبل شدند؟
به طور کلی بازار ارزهای دیجیتال به دلیل اتفاقاتی که برای دو استیبل کوین UST و USDT رخ داد، هفته‌ای متلاطم و پرنوسان را پشت سر گذاشت. تنها در طی چند روز، حدود 40 میلیون دلار از ارزش سرمایه هولدرهای دو استیبل کوین UST و USDT از بین رفت. پشتوانه دلاری UST تقریبا به طور کامل محو شد، قیمت توکن لونا به 0.00001 دلار سقوط کرد و ماهیت ضد تورمی بودن آن دچار اختلال شد. در پی حوادث ناگوار شبکه ترا، بنیاد لونا تصمیم گرفت برای حفظ پشتوانه استیبل کوین UST از ذخیره 80394 بیت کوین خود استفاده کند. ولی به هر حال این رویکرد هم موفقیت آمیز نبود.
در اواخر هفته، با شایع شدن خبر از دست رفتن پشتوانه دلاری استیبل کوین UST و غالب شدن ترس سرمایه گذاران بر بازار، پشتوانه تتر (USDT) هم تحت تاثیر قرار گرفت. استیبل کوین USDT برای مدت کوتاهی در پایین ترین سطح 0.9565 معامله شد اما این روند بیش از 24 ساعت طول نکشید و توانست به روند بازیابی برگردد. در حال حاضر، USDT با اختلاف جزئی نسبت به پشتوانه یک دلاری با قیمت 0.988 دلار معامله می‌شود.
مطلب مفید: اکوسیستم ترالونا چگونه کار می‌کند؟
به دلیل سرایت شرایط UST بر بازار و فروخته شدن بیت کوین‌های بنیاد لونا به ارزش 3.275 میلیارد دلار، بیت کوین با کاهش 21.2% به قیمت 26513 دلار سقوط کرد. بیت کوین از دسامبر 2020 در این کف قیمتی معامله نشده بود و همین موضوع موجب شد تا بخش عمده‌ای از بازار تحت تاثیر فشار مالی قرار بگیرد.
در تحلیل آنچین هفته بیستم به سه موضوع مهم می‌پردازیم:
- پویایی بازار UST و LUNA، اتفاقات پیش آمده برای عرضه LUNA و UST، نحوه استفاده بنیاد لونا از ذخایر بیت کوین.
- توضیح مختصری در مورد از دست دادن پشتوانه دلاری USDT و بررسی اثرگذاری این اتفاق بر سایر استیبل‌کوین‌ها مانند؛ USDC، BUSD و DAI
- کاهش قیمت معاملاتی بیت کوین به سمت قیمت تحقق یافته (Realized Price) که از نظر تاریخی سطح حمایت قابل توجهی است و در نهایت واکنش بازار به این اتفاقات
سقوط شدید لونا و اثرات آن بر بازار ارزهای دیجیتال
در چند سال گذشته بازار رمز ارزها شاهد افزایش و رشد استیبل‌کوین‌هایی بوده که بخش بزرگ و قابل‌توجهی از ارزش بازار دارایی‌های دیجیتال را به خودشان اختصاص داده‌اند. در هشتم ماه مه، استیبل کوین‌های USDT ،USDC ،BUSD DAI و UST مجموعا 135 میلیارد دلار از ارزش بازار را در اختیار داشتند. استیبل کوین‌ها انواع مختلفی دارند ولی به طور کلی می‌توان آنها را در سه دسته زیر تقسیم بندی کرد:
- استیبل کوین‌های دارای پشتوانه ارز فیات یا کالا (Collateralized) مانند؛ USDT، USDC، BUSD
- استیبل کوین‌های دارای پشتوانه کریپتو ((Crypto-Over- Collateralized مانند؛ DAI
- استیبل کوین‌های الگوریتمی مانند؛ UST
UST و LUNA به دلیل طراحی الگوریتمی و صرف‌نظر از قیمت بازار قابلیت تبدیل دارند. مثلا می‌توان یک استیبل کوین UST را به لونا با ارزش یک دلار (و بالعکس) تبدیل کرد. در واقع، زمانی که برای UST تقاضا وجود داشته باشد، با کم شدن عرضه لونا معمولا قیمت آن بیشتر می‌شود. عرضه و تقاضا خلاف جهت یکدیگر هستند و زمانی که تقاضا کاهش داشته باشد، به دلیل افزایش عرضه لونا، قیمت پایین می‌آید.
تزلزل پشتوانه UST از نهم ماه می شروع شد. در این تاریخ، ارز دیجیتال لونا با کاهش 49.5 درصدی نسبت به سقف تاریخی 119 دلاری با قیمت 60 دلار در بازار معامله می‌شد. تنها 36 ساعت بعد، قیمت لونا به زیر 0.1 دلار رسید و قیمت استیبل کوین UST در بازه کف 0.30 دلار و سقف 0.82 دلار قرار گرفت. به این ترتیب، با حاکم شدن ترس کاربران بر بازار، تورم بیش ازحد عرضه و کاهش قیمت، مکانیزم بازخرید پروتکل دچار اختلال شد. در زمان نگارش، لونا با قیمت 0.0002 دلار ( 99.9998% زیر سقف تاریخی) معامله می‌شود و استیبل کوین UST در حدود 0.1251 دلار ثابت شده که بسیار پایین‌تر از پشتوانه یک دلاری است.
مطلب مفید: همزمان با مشکلات پیرامون استیبل کوین ها، قیمت تتر به زیر 1 دلار سقوط کرد
تورم بیش از اندازه لونا در نمودار قابل مشاهده است. عرضه استیبل کوین UST در یک مقیاس خطی (با رنگ سبز در سمت راست) و عرضه لونا (با رنگ قرمز در سمت چپ) در یک مقیاس لگاریتمی نشان داده شده است. در طول یک هفته حدود 7.5 میلیارد استیبل کوین UST (40% عرضه) بازخرید شده و این در حالی است که عرضه لونا در این مدت از 343 میلیون با یک تورم بیش از اندازه به 6.53 تریلیون رسیده و این یعنی نرخ تورم سالانه 99263840% شده است.
در تاریخ 13 ماه مه، توسعه دهندگان بلاکچین لونا مجبور شدند بلاک شماره 7607789 را به دلیل عرضه بیش از اندازه و اثرگذاری مجدد بر ثبات و حاکمیت شبکه متوقف کنند.
با کاهش قیمت UST، بنیاد لونا برای حفظ ثبات پشتوانه دلاری این استیبل کوین تصمیم گرفت از ذخایر بیت کوین‌اش استفاده کند. ذخایر بیت کوین بنیاد لونا با افزایشی که در ماه‌های اخیر داشته مجموعا به 80394 رسید و بیشترین خرید‌ها را در فاصله 21 مارس و 5 ماه می انجام داده است. ارزش کل تحقق یافته دارایی‌های کیف پول این بنیاد در زمان آخرین خرید حدود 3.275 میلیارد دلار بوده است. در فاصله زمانی 9 تا 10 می و فقط در یک بازه زمانی 21.5 ساعته، کیف پول‌های بنیاد به طور کامل تخلیه شدند.
همانطور که در نمودار می‌بینیم، موجودی بیت کوین LFG در سه تراکنش خالی شده است. در اولین تراکنش در ساعت 3.30 نهم ماه می، حدود 750 میلیون دلار (معادل با 22189) از کیف پول بنیاد لونا خارج شده که در این زمان UST به قیمت 0.98 دلار معامله شده است. در تراکنش دوم 30000 بیت کوین (به ارزش 916 میلیون دلار) در طول 15 ساعت و در آخرین تراکنش 28205 بیت کوین (معادل با 873 میلیون دلار) از کیف پول بنیاد لونا خارج شده است.
- از ساعت 18:30 نهم ماه مه تا 01:10 دهم ماه می از سه صرافی جریان ورودی به کیف پول بنیاد شکل گرفته است. در حقیقت، این کوین‌ها میان کیف پول بازارسازهای حضانتی متعلق به بنیاد لونا جابه‌جا شده است. ارزیابی‌های گلسنود نشان می‌دهد که مقصد اولیه این کوین‌ها عبارتند از؛
- 52189 بیت کوین از طریق معامله OTC به صرافی جمینی (Gemini) ارسال شده است (و این بیت کوین‌ها ظاهرا به صرافی‌های دیگری از قبیل صرافی ارز دیجیتال بایننس انتقال یافته‌اند)
- 28205 بیت کوین مستقیما از طریق انتقال مستقیم به بایننس ارسال شده‌اند.
مطلب مفید: ترید ارز دیجیتال در صرافی جمینای (Gemini)
بنیاد لونا با انتشار توییتی تایید کرده که تقریبا همه ذخایر بیت کوین فروخته شده و تا 16 ماه مه فقط 313 بیت کوین در فهرست دارایی بنیاد باقی مانده است.
در طول این مدت، موجودی کل صرافی‌ها به 88 هزار بیت کوین افزایش یافت که حدود 8394 واحد بیش از ذخایر فروحته شده بنیاد لونا است. این به معنای مسری بودن شرایط و حاکم شدن ترس بر بازار است چراکه سایر سرمایه گذاران به فشار فروش موجود اضافه کرده‌اند. در تاریخ 14 ماه می، جریان خروجی بزرگی در صرافی ارز دیجیتال کوین بیس (Coinbase) شکل گرفت. اما ظاهرا این صرافی نقشی نقشی در دریافت بیت کوین‌های بنیاد لونا نداشته است.
سرایت شرایط حاکم بر استیبل کوین‌ها به سایر ارزهای دیجیتال
ظاهرا آشوب و تلاطم هفته گذشته قصد پایان یافتن نداشت. در روز یازدهم ماه مه، تتر (USDT) بزرگترین استیبل کوین از نظر ارزش بازار تحت فشار قرار گرفت. گرچه تفاوت مقیاس UST (21 میلیارد دلار) و USDT (83 میلیارد دلار) قابل توجه است اما از آنجا که یکی از جفت ارزهای پرکاربرد اکثر صرافی ها است، اهمیت و تاثیر فراوانی در شرایط فعلی بازار دارد.
در بازه زمانی 11 می تا اواسط 12 می، استیبل کوین USDT با کاهش پشتوانه یک دلاری زیر 0.9565 معامله شد و پس از 36 ساعت توانست در روند بازیابی قراربگیرد و با یک اختلاف جزئی به 0.998 دلار برسد. در طول این مدت با تغییر مسیر سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌هایی که ظاهرا اثرپذیری کمتری داشتند سایر استیبل‌کوین‌ها ازجمله؛ USDC، BUSD و DAI کاهش 1 تا 2 درصدی را تجربه کردند.
مطلب مفید: DAI چیست؟ با آن آشنایی دارید؟
تتر در 12 ماه مه و در بحبوحه فشار وارد بر پشتوانه‌اش، اعلام کرد که بازخریدها فعال هستند و فعلا با ارزش 2 میلیارد دلار در حال گردش هستند.
با نگاهی به عرضه USDT متوجه می‌شویم که در واقع، ارزش USDTهای بازخرید شده در طی این مدت بیش از 7.485 دلار بوده است. ارزش عرضه کل USDT از بالاترین سقف تاریخی و معادل با 81.273 میلیارد دلار به 75.75 میلیارد دلار رسید. همانطور که تحلیل آنچین هفته‌های گذشته اشاره شد، انقباض 2.9 میلیارد دلاری اخیر استیبل‌کوین‌ها بزرگترین انقباض در تاریخ ارزهای دیجیتال بوده و عمده آن به دلیل شرایط USDC شکل گرفته است. به این ترتیب، خروجی در این مقیاس به معیار مهمی در تحلیل این هفته تبدیل شد.
مطلب مفید: تحلیل آنچین هفته نوزدهم بیت‌کوین
در هفته گذشته تغییرات به وجود آمده در عرضه سایر استیبل‌کوین‌ها نیز قابل توجه بود. در این بازه زمانی، روند انقباض عرضه USDC که از اواخر فوریه شروع شده بود جهت عکس گرفت و به 2639 میلیارد دلار افزایش یافت. رشد USDC در 2 سال گذشته حاکی از آنست که فعالان بازار ترجیح داده‌اند به جای USDT روی USDC سرمایه‌گذاری کنند.
DAI، استیبل کوین دیگری بود که در این هفته تغییر قابل توجهی را تجربه کرد و با سوزاندن 2.067 میلیارد توکن عرضه DAI حدود 24.4% کاهش یافت. توکن DAI یک استیبل کوین با پشتوانه دارایی‌های دیجیتال است که در میکر پروتکل (Maker protocol) سپرده شده‌اند. زمانی که هولدرهای بدهکار با بازپرداخت و سوزاندن DAI پوزیشن‌های خودشان را ببندند، عرضه DAI منقبض می‌شود.
این فرآیند در حالت عادی اختیاری است و درصورت لیکویید شدن خزانه اجباری می‌شود. به هرحال، علیرغم نوسان بالا در دارایی‌های وثیقه‌ای، افزایش تقاضای DAI و رویداد لیکویید شدن، توکن دای توانست با اختلاف جزئی پشتوانه یک دلاری‌اش را حفظ کند.
مطلب مفید: پروتکل میکر چیست؟ با این پروتکل و توکن بومی آن بیشتر آشنا شوید
ضرر تحقق یافته آنچین
با وخیم‌تر شدن اوضاع LUNA، ذخایر پشتوانه یعنی بیت کوین‌های بنیاد لونا با قیمت پایین‌تری نسبت به زمان خرید، درون زنجیره به فروش رسیدند. از آنجا که پشتوانه USDT تحت فشار قرار گرفت و سطح حمایت 29 هزار دلاری مشاهده شده در جولای 2021 شکسته شد، در واقع همه سرمایه‌گذارانی که در بازه زمانی 2021 تا 2022 وارد بازار شده بودند در ضرر تمام قرار گرفتند.
ضرر تحقق یافته خالص تمام توکن‌هایی که به صورت درون زنجیره خرج شده بودند، در دو روز متوالی به بیش از 2.5 میلیارد دلار رسید. این مقدار ضرر تحقق یافته خالص همتراز با بزرگترین رویداد تسلیم (Capitulation) در تاریخ بازار کریپتو است.
بنیاد لونا به تنهایی متحمل 703.7 میلیون دلار ضرر تحقق یافته شد. توجه داشته باشید که آمار مربوط به بازه زمانی ورود و خروج بیت کوین به کیف پول بنیاد لونا است و شامل ضرر حاصل از فروش بیت کوین این بنیاد برای جبران تورم بیش از اندازه توکن لونا نمی‌شود.
مطلب مفید: بیت کوین های خریداری شده توسط بنیاد لونا به آدرسی نامشخص منتقل شده است
طبیعتا با بزرگتر شدن بازار بیت کوین، ضررهای دلاری هم در طول زمان بیشتر می‌شود. بنابراین، می‌توانیم با تقسیم ضرر روزانه کل شبکه بر ارزش تحقق یافته، معیاری برای محاسبه «ضرر تحقق یافته نسبی» داشته باشیم و با سایر چرخه‌ها مقایسه کنیم.
همانطور که می‌بینیم، رویداد تسلیم لونا یکی از بزرگترین رویدادهای ضرر در پنج سال گذشته به شمار می‌رود و مجموع ضررها معادل با 0.28 درصد ارزش تحقق یافته می‌شود. این آمار قابل قیاس با موارد زیر است:
- آغاز و پایان رویداد فروش در بازار نزولی 2018
- سقوط همزمان با بحران کووید 19 در مارس 2020
- رویداد فروش ماه می 2021 ( که در واقع یک سالگرد محسوب می‌شود)
مطلب مفید: لونا بولز (LunaBulls)؛ آشنایی با توکن های غیرقابل تعویض بلاک چین ترا
قیمت تحقق یافته در تحلیل آنچین بیت کوین
شاخص قیمت تحقق یافته (Realized Price) یکی از قدیمی‌ترین و اساسی‌ترین معیارهای تحلیل آنچین (درون زنجیره‌ای) است. شاخص Realized Price با تقسیم ارزش تحقق یافته (Realized Cap) بر عرضه در گردش (Circulating Supply) محاسبه می‌شود. (ارزش تحقق یافته مجموع ارزش همه کوین‌ها با قیمت آخرین جابه‌جایی است) بنابراین، شاخص قیمت تحقق یافته معادل با تخمین هزینه کل همه کوین‌های عرضه شده است.
از لحاظ تاریخی قیمت تحقق یافته در بازارهای نزولی یک معیار خوب به شمار می‌روند و اگر قیمت بازار زیر قیمت تحقق یافته معامله شود به معنای شکل‌گیری کف قیمت بازار است. نمودار زیر مربوط به چرخه‌های پیشین بازارهای نزولی است و نسبت زمانی را نشان می‌دهد که قیمت‌ها کمتر از قیمت تحقق یافته معامله شده‌اند.
همانطور که مشاهده می‌شود در گذر زمان، روزهایی که بازار زیر قیمت تحقق یافته معامله شده به نسبت کمتر شده است. احتمالا این اتفاق تا حدی ناشی از افزایش آگاهی عمومی بازار نسبت به شاخص قیمت تحقق یافته است که اولین بار در سال 2018 ابداع شد. در ماه مارس سال 2020 انحراف قابل توجهی مشاهدمی‌شود و قیمت بازار فقط هفت روز زیر قیمت تحقق یافته معامله شده است. در صورتی که در چرخه‌های قبلی این اتفاق ماه‌ها طول کشیده است.
در این هفته زمانی که بازار به پایین‌ترین قیمت هفتگی 26513 دلار رسید، قیمت تحقق یافته در سطح 24 هزار دلار قرارگرفت. اما ناگهان تحت فشار فروش بیت کوین‌های بنیاد لونا، از بین رفتن ارزش LUNA و UST و البته ترس از بین رفتن پشتوانه تتر، قیمت تحقق یافته 9.5 درصد کاهش یافت.
با توجه به مجموع ضررهای تحقق یافته مذکور، ارزش تحقق یافته به 7.92 میلیارد دلار کاهش یافت و این یعنی خروج سرمایه از شبکه بیت کوین موجب شده تا قیمت تحقق یافته از 60 هزار دلار به 23940 دلار کاهش پیدا کند.
به هر حال علیرغم نوسان‌های موجود در بازار، سرمایه‌گذاران بزرگ واکنش خوبی نشان دادند. جدول و نمودار زیر شاخص امتیاز روند انباشت (Accumulation Trend Score) را نشان می‌دهد. زمانی که بخش بزرگی از بازار به موجودی‌های درون زنجیره‌ای شان اضافه کنند این شاخص به 1 نزدیک‌تر می‌شود.
روز سه شنبه 12 ماه می یعنی زمانی که بازار در پایین‌ترین سطح قرار گرفت، شاخص انباشتگی ( Accumulation Trend Score) روند معکوسی گرفت و از 0.3 به 0.796 رسید. پس از احیای روند بیت کوین و بازگشت قیمت به 30 هزار دلار، شاخص انباشت هم به بیش از 0.9 رسید و نشان داد که روند خرید جدیدی شکل گرفته است.
این سناریو با نگاهی به کیف پول‌های مختلف تقویت می‌شود. همانطور که مشاهده می‌شود یک وارونگی سریع شکل گرفته و انباشتگی ضعیف اوایل ماه مه (کمتر از 0.3) در اکثر گروه‌ها به انباشت قوی (بیشتر از 0.7) تبدیل شده است. هولدرهای کوچکتر بازار (دارندگان کمتر از یک بیت کوین) تقریبا انباشت کننده‌های قوی‌تر بازار در هفته گذشته بودند و کیف پول‌های دارای 100 تا 10 هزار بیت کوین انباشت کمتری داشتند.
مشاهدات نشان می‌دهد که گرچه موجودی صرافی‌ها بالاتر رفته اما ضرر تحقق یافته به مقیاس تاریخی جدیدی رسیده است. از آنجایی که بیت کوین‌های فروخته شده بنیاد لونا هنوز در بازار به تعادل نرسیده، توزیع این بیت کوین ها اثر قابل توجهی بر شاخص Accumulation Trend Score در هفته گذاشته داشته است.
نتیجه‌ای از تحلیل آنچین بیت کوین (هفته بیستم)
گرچه اتفاقی که در هفته گذشته رخ داد از نظر ماهیت تاریخی بی‌سابقه بود اما به هر حال یکی از ویژگی‌های بازار نزولی دارایی‌های دیجیتال به شمار می‌رفت. در بازار کریپتو، نمونه‌های متعددی از پروژه‌های رمزارزی وجود داشته‌اند که از حالت استیبل به غیراستیبل تغییر کردند و در نهایت زیر قیمت واقعی‌شان قرار گرفته‌اند. از آنجا که چنین رویدادهایی همزمان با فشار فروش بازارهای نزولی اتفاق می‌افتد و در پی کاهش تقاضا، سیستم آنها (که معمولا ابزارهای اهرمی هستند) تحت فشار قرار می‌گیرد درنتیجه با سقوط سریع و ناگهانی مواجه می‌شوند.
استیبل‌کوین‌ها به بخش پایه و اصلی زیرساخت بازار تبدیل شده‌اند و بنابراین ترس از بین رفتن پشتوانه آنها تاثیر زیادی بر بازار خواهد داشت به ویژه که این موج شک از سمت استیبل کوین محبوب USDT شکل گرفت. مومنتوم ایجاد شده از سمت UST و USDT منجر به از بین رفتن 40 میلیارد دلار ارزش LUNA/UST و فشار فروش بیت‌کوین‌های لونا شد. این رویداد، بی شک لزوم ایجاد هرچه سریعتر کانون‌های نظارتی را بیشتر می‌کند.
هنوز مشخص نیست که برای پایان یافت بازار خرسی آیا قیمت بازار باید به طور کامل به قیمت تحقق یافته برگردد و آیا برای این اتفاق باید ماه‌ها، هفته‌ها، روزها منتظر بمانیم؟ در صورتی که روند انباشت نشانه‌ای باشد از اینکه سرمایه گذاران کلان و نهنگ‌ها منتظر قیمت 20 هزار دلاری برای شروع انباشت هستتند، بنابراین هنوز تا پایان یافتن بازار نزولی باید منتظر بمانیم. به علاوه، بادهای مخالفی همچون نفوذ سیاست‌های پولی و تورمی و شرایط کلان اقتصادی جریان دارند و این بدان معناست که احتمالا این راه پرفراز و نشیب کماکان ادامه خواهد داشت.
