در حال حاضر، بیت کوین به چشم یک طلای دیجیتال و به عنوان ذخیره ارزش دیده می‌شود. یکی از دلایل بارز این تصور، توسعه فناوری‌هایی است که امکان ایجاد اکوسیستم کاملی از امور مالی وب 3 و NFTها را روی بلاکچین بیت کوین به وجود می‌آورد. به نظر می‌رسد ابعاد مختلفی از بیت کوین وجود دارد که هنوز اکثر افراد چیزی در مورد آنها نمی‌دانند. در ادامه به بررسی زیرساخت چند لایه بیت کوین و سه پروژه وب 3، دیفای و نرم افزارهای غیر متمرکز روی بلاکچین بیت کوین می‌پردازیم. با فکت کوینز و ابعاد مختلف بیت کوین در آینده همراه باشید.
چرا فناوری بیت کوین قدیمی نمی‌شود؟
در حال حاضر برخی بیت کوین را یک فناوری منسوخ تلقی می‌کنند. ادعای این افراد مبتنی بر ظرفیت کم شبکه بیت کوین از نظر تعداد تراکنش‌ها در هر ثانیه (حدود 5 تراکنش در ثانیه) است. بیت کوین به عنوان یک طلای دیجیتال جایگاهش را در نظر برخی افراد از دست داده چراکه فکر می کنند وسیله مناسبی برای مبادله ارزش توسط میلیاردها نفر در سراسر جهان نیست.
مطلب مفید: مزایای اصلی و عمده وب 3.0 ؛ بهترین توکن های وب 3 کدامند؟
مشکل اصلی این استدلال از اینجاست که تصور می‌شود همه تراکنش ها لزوما باید روی خود بلاکچین بیت کوین اجرا شوند و البته مبنای درستی نیست. واقعیت این است که امروز هیچ بلاکچینی به پای امنیت و تمرکززدایی بیت کوین نمی‌رسد. بنابراین، بسیاری از تراکنش‌ها می‌توانند در هر ثانیه روی خود بلاکچین بیت کوین پردازش شوند.
دنیای کریپتو متوجه شده که میلیاردها نفر در این بلاکچین امن و قابل استفاده باید از یک معماری چندلایه استفاده کنند. خوشبختانه، بیت کوین تنها بلاکچینی نیست که توجه فعالان بازار ارزهای دیجیتال را به خود جلب کرده است. اتریوم، دومین بلاکچین بزرگ در حال گذار از یک رویکرد به اصطلاح یکپارچه به یک سیستم ماژولار چند لایه است. مدل‌های ماژولار از فرم‌های هرمی پیروی می‌کنند. «امنیت» در کف هرم، سپس «مقیاس پذیری» در لایه دوم و «دسترسی» در قله هرم قرار می‌گیرد.
مطلب مفید: مقیاس پذیری در بلاک چین به چه معنا است؟
شبکه بیت کوین به دلیل امنیت بالا، در کف هرم قرار می‌گیرد. از ابتدای ایجاد شبکه بیت کوین، تاریخچه تمام تراکنش‌ها در این شبکه ثبت شده و غیر قابل تغییر است. بنابراین، بیت کوین لایه‌ای از حقایق غیرقابل انکار است که همه بلاکچینهای دیگر بر پایه آن استوار هستند.
در سطح دوم هرم و بعد از بلاکچینهای لایه 1، فناوری دیگری به نام بلاکچین لایه 2 قرار می‌گیرد که امکان انتقال بیت کوین به یک زیرساخت پرداخت را امکان پذیر می‌کند.
فعلا، پیشرفته‌ترین پروژه لایه 2، شبکه لایتنینگ (Lightning Network) است. لایتنینگ، شبکه مستقلی از نودها است و شبکه بیت کوین روی آن مسدود شده تا کانال‌های ارتباطی ایجاد شود. از نظر تئوری، کانال‌های ارتباطی این شبکه انجام میلیون‌ها تراکنش در ثانیه و به صورت آنی را امکان پذیر می‌کند. چرا که تراکنش‌ها می‌توانند خارج از شبکه انجام شوند. زمانی که کانال‌های ارتباطی بسته شدند، نتایج تراکنش‌ها به بلاکچین بیت کوین ارسال می‌شود.
مطلب مفید: آموزش بریجینگ یا پل زدن از بلاک چین لایه 1 به لایه 2
در نهایت، بعد از بلاکچین لایه 2، لایه نرم افزار (Application Layer) در راس هرم قرار می‌گیرد که مبتنی بر لایه 2 و شامل تمام برنامه‌هایی است که عموم مردم می‌توانند از آنها استفاده کنند.
به این ترتیب باید گفت؛
- بیت کوین در لایه ابتدایی هرم، قرار می‌گیرد و به عنوان یک مبنای قدرتمند برای سایر سیستم‌ها عمل می‌کند.
- لایه دوم، زیرساخت غیرمتمرکزی از شبکه‌های ارتباطی است که علاوه بر استفاده از امنیت لایه اول، نهایی شدن تراکنش‌ها به سرعت شکل می گیرد، از این رو انجام میلیون‌ها تراکنش در ثانیه امکان‌پذیر می‌شود.
- لایه سوم یا همان لایه نرم افزار برای ارائه رابط‌ها و نرم افزارها به میلیون‌ها یا حتی میلیاردها نفر از لایه دوم استفاده می‌کند. این یک روند منصفانه است که اولین تعامل اکثر مردم عادی با بیت کوین نه در لایه 1 و نه در لایه 2 بلکه از طریق یک برنامه کاربردی که در راس هرم قرار دارد در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
با جدا سازی عملکرد به چندین لایه فوق تخصصی، مقیاس پذیری بیشتری برای سیستم فراهم می‌شود. اینترنت دقیقا با همین فرآیند شکل گرفته است.
معرفی 3 پروژه از دیفای و نرم افزارهای غیرمتمرکز
اکنون که متوجه ضرورت این معماری سه لایه شدیم به معرفی 3 فناوری متفاوت دیفای ( DeFi ) و نرم‌افزارهای غیر متمرکز ( dAPPs) بر مبنای بیت کوین می‌پردازیم:
پروژه Impervios.ai
پلتفرم ایمپرویس دات اِی‌آی ( Impervios.ai ) مرورگری به نام «Impervious Browser» ارائه داده است که در کنفرانس سالانه بیت کوین در میامی از آن رونمایی شد. این مرورگر به عنوان یک نرم افزار لایه 3، روی شبکه لایتنینگ فعال شده و با برنامه‌های Zoom و Google docs، Medium و WathsApp، ارسال پرداخت‌ها و هویت دیجیتال ادغام شده است. البته هنگام استفاده از این مرورگر نیازی به هیچ یک از این برنامه‌ها یا استفاده از بانک‌ها و دولت‌ها نیست. همه این قابلیت‌ها می‌توانند بدون استفاده از واسطه‌های متمرکز در مرورگر ادغام شوند.
به نظر می‌رسد، Impervous.ai در آستانه راه‌اندازی یک نرم‌افزار وب 3 است. این برنامه، مناسب برای عموم مردم و شامل برنامه‌های پیام‌رسانی فوری، پخش فیلم، پرداخت‌های خرد بیت کوینی و صفحات وب می‌شود که همه آنها در شبکه لایتنینگ پیاده‌سازی می‌شوند. Impervous.ai یک مرورگر صرف نیست و مجموعه‌ای از APIها یعنی رابط‌های برنامه‌نویسی نرم‌افزاری است که با منبع باز و در دسترس عموم هستند.
این API ها امکان ایجاد برنامه‌های لایه 3 را برای توسعه دهندگان به‌وجود می‌آورد. این برنامه‌ها از شبکه لایتنینگ برای برقراری ارتباط‌های همتا به همتا، انتقال پرداخت‌ها و داده‌های رمزگذاری استفاده می‌کند، در عین حال، اصل تمرکز زدایی و مقاومت در برابر سانسور که مختص شبکه بیت کوین است را نیز حفظ می‌کند.
بنابراین، احتمالا در آستانه تکامل شگفت انگیز امکانات وب 3 روی شبکه لایتنینگ و متعاقبا روی شبکه بیت کوین هستیم که کاربردهای فراوانی را امکان پذیر خواهد کرد. در واقع، وب 3 همان اهداف اولیه اینترنت را دنبال می‌کند؛ یک سیستم آزاد و قابل دسترسی که داده‌های خصوصی کاربران به هیچ شرکتی فروخته نمی‌شود.
پروتکل RGB
RGB یک پروتکل منبع باز و تحت مدیریت انجمن غیرانتفاعی LNP/BP است. این پروتکل مشابه اتریوم امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند با این تفاوت که روی بیت کوین و شبکه لایتنینگ قرار دارد.
نحوه کار پروتکل RGB کاملا متفاوت از شبکه اتریوم است چراکه RGB باید با معماری بلاکچین بیت کوین سازگار باشد و همین موضوع محدودیت‌هایی را به وجود می‌آورد. با این وجود، رویکرد RGB در مورد قراردادهای هوشمند از برخی جهات منسجم‌تر از پلتفرم‌هایی مانند اتریوم است زیرا محرمانگی و مقیاس پذیری بیشتری دارد.
پروتکل RGB قابلیت‌های فراوانی را امکان‌پذیر می‌کند. از جمله؛ ایجاد توکن‌های قابل تعویض و غیرقابل تعویض یا همان NFTها، ایجاد نرم افزارهای مختلف برای پرداخت پول، ذخیره فایل غیر متمرکز و سیستم احراز هویت دیجیتال غیر متمرکز. از آنجا که RGB یک شبکه تازه نفس هست و هنوز عمر زیادی ندارد، فعلا برنامه‌های زیادی از این شبکه استفاده نمی‌کنند. اما به هر حال، این فناوری هیجان انگیز ارزش توجه و بررسی در دنیای ارزهای دیجیتال را دارد.
شبکه استکس (Stacks)
در نهایت به معرفی سومین پروژه می‌پردازیم که متفاوت از دو مورد قبل است. پلتفرم استکس ( Stacks ) یک توکن بومی به نام ( STX ) دارد که ارزش بازار آن حدود 1.3 میلیارد دلار است. رویکرد معماری و زیرساخت فنی این پروژه نیز با دو پروژه قبلی متفاوت است. استکس روی شبکه لایتنینگ اجرا نشده و یک ساید چین ( Side Chain ) موازی با بیت کوین است.
استکس ادعا می‌کند که پلتفرمی در حوزه دیفای و نرم افزارهای غیر متمرکز ( dAPPs) ،توکن‌های غیر قابل تعویض
( NFT )و قراردادهای هوشمند برای بیت کوین است. استکس از مکانیزم اجماعی به نام اثبات انتقال ( Proof Of Transfer ) استفاده می‌کند. در این مکانیزم، مشارکت کننده‌ها دو گروه هستند:
- ماینرها ( Miner)
- استکرها ( Stacker )
مطلب مفید: اثبات اعتبار (PoA) چیست؟
ماینرها به جای مصرف انرژی برق با هزینه کردن بیت‌کوین، عملیات ماین را انجام می‌دهند و درعوض توکن STX پاداش می‌گیرند. استکرهایی که توکن‌های STX را مسدود می‌کنند، در عوض از بیتکوین‌هایی که توسط ماینرها خرج شده، پاداش دریافت می‌کنند. از توکن‌های STX هم برای پرداخت هزینه تراکنش قراردادهای هوشمند استفاده می شود. پروژه Stacks گرچه هنوز ابتدای راه است و از سال 2021 فعالیتش را شروع کرده اما تعداد قابل توجهی از برنامه‌های کاربردی روی این پلتفرم در حال اجرا است.
کلام آخر از پروژه های دیفای و نرم افزارهای غیر متمرکز بر بلاک چین بیت کوین
در این مقاله به بررسی زیرساخت چند لایه بیت کوین و سه پروژه وب 3، دیفای و نرم افزارهای غیر متمرکز
(dAPPs) روی بلاکچین بیت کوین پرداختیم. امیدواریم در آینده بسیار نزدیک شاهد چنین پیشرفت هایی در بلاک چین بیت کوین که امن ترین و تخصصی ترین بلاک چین موجود است باشیم.
