به عنوان مقدمه‌ای بر فناوری بلاک چین، باید گفت که قراردادهای هوشمند نقشی بسیار حیاتی ایفا می‌کنند . قرارداد هوشمند ایمنی و امنیت تراکنش‌ها را بالا برده و کمک می‌کند تا به شیوه‌ای سازمان یافته عمل کنند. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند دسترسی دیگر اجزای شبکه مانند اپلیکیشن‌های در حال اجرا روی پلتفرم‌ها را افزایش می‌دهند. اما قرارداد هوشمند چیست؟ در ادامه با فکت کوینز همراه باشید تا با کاربرد آنها آشنا شویم.
قرارداد هوشمند چیست؟
قراردادهای هوشمند (smart contracts) برنامه‌های رایانه‌ای یا پروتکل‌هایی برای تراکنش‌های خودکار هستند که در یک بلاکچین ذخیره می‌شوند و در پاسخ به شرایط خاصی اجرا می‌شوند. به عبارت دیگر، قراردادهای هوشمند، اجرای توافق‌ها را به‌طور خودکار انجام می‌دهند تا همه طرفین و ذینفعان بتوانند در اسرع وقت و بدون دخالت واسطه به نتیجه دست یابند.
قراردادهای هوشمند قراردادهایی خود اجرا شونده (self-executing) هستند که مفاد قرارداد خریدار و فروشنده مستقیماً در کدهای برنامه نویسی آنها نوشته میشود.
به گفته نیک سابو (Nick Szabo)، دانشمند کامپیوتر آمریکایی که در سال 1998 ارز مجازی به نام «بیت گلد» Bit Gold)) را ابداع کرد، قراردادهای هوشمند پروتکل‌های تراکنش کامپیوتری هستند که شرایط قرارداد را اجرا می‌کنند. استفاده از قرارداد هوشمند تراکنش‌ها را قابل ردیابی، شفاف و برگشت ناپذیر می‌کند.
بیشتر بخوانید: خواندن قرارداد هوشمند ؛ مهمترین فاکتور تحلیل فاندامنتال
مزایای قراردادهای هوشمند
دقت، سرعت و کارایی
قرارداد بلافاصله پس از تحقق شروط اجرا میشود. از آنجایی که قراردادهای هوشمند دیجیتالی و خودکار هستند، هیچ فرآیند کاغذبازی وجود ندارد و هیچ زمانی صرف اصلاح خطاهایی که ممکن است هنگام نوشتن اسناد با دست رخ دهد، نمی‌شود.
اعتماد و شفافیت
نیازی به نگرانی در مورد دست‌کاری اطلاعات با هدف منافع شخصی نیست زیرا هیچ طرف ثالثی در این فرآیند وجود ندارد و گزارش تراکنش رمزگذاری شده بین ذینفعان رد و بدل میشود.
امنیت
از آنجایی که سوابق تراکنش‌های بلاکچین رمزگذاری شده است، هک کردن آنها بسیار دشوار است. علاوه بر این، از آنجا که در یک دفتر کل توزیع شده (بلاکچین) هر ورودی به ورودی‌های قبل و بعد از خود پیوند خورده است، هکرها مجبور می‌شوند برای تغییر حتی یک اطلاعات جزئی، کل زنجیره (بلاکچین) را تغییر دهند، که این کار شدنی نیست.
صرفه جویی در زمان و هزینه
قراردادهای هوشمند نیاز به واسطه برای انجام تراکنش و همچنین تأخیر زمانی و کارمزدهای همراه با آن را از بین می‌برند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟
اسمارت کانترکت یک نوع برنامه است که منطق و اصول یک بیزینس را به شکل رمزنگاری در می‌آورد و د یک ماشین مجازی اختصاصی (Virtual Machine) تعبیه شده در یک بلاکچین اجرا میشود.
- مرحله 1: تیم‌های بیزینس با توسعه دهندگان همکاری می‌کنند تا معیارهای خود را برای عملکرد مطلوب قرارداد هوشمند در پاسخ به رویدادها یا شرایط خاص تعریف کنند.
- مرحله 2: مجوز پرداخت یا رسید حمل و نقل نمونه‌هایی از یک شرایط ساده در قراردادهای هوشمند هستند.
- مرحله 3: عملیات پیچیده‌تر، مانند تعیین قیمت یک ابزار مالی مشتقه، یا آزاد کردن خودکار پرداخت بیمه، ممکن است با استفاده از کدنویسی‌های پیچیده‌تر رمزگذاری شوند.
- مرحله 4: سپس توسعه دهندگان از یک پلتفرم قرارداد هوشمند برای ساختن و آزمایش منطق (کدها) استفاده می‌کنند. پس از نوشتن برنامه، قرارداد هوشمند برای گذراندن تست‌های امنیتی به یک تیم مستقل ارسال میشود.
- مرحله 5: می‌توان از یک کارشناس داخلی یا یک شرکت متخصص برای بررسی امنیت قراردادهای هوشمند استفاده کرد.
- مرحله 6: سپس قرارداد بر روی یک بلاک چین یا دیگر زیرساخت‌های دفتر کل توزیع شده پیاده‌سازی میشود.
- مرحله 7: قرارداد هوشمند طوری طراحی شده است که اطلاعات به‌روزرسانی شده را از یک «اوراکل» که در عمل یک منبع داده امن است، دریافت کند.
- مرحله 8: هنگامی که قرارداد هوشمند اطلاعات لازم را از یک یا چند اوراکل به دست آورد، اجرا میشود.
قراردادهای هوشمند و بیمه پرواز
بیایید یک سناریوی واقعی را در نظر بگیریم که در آن از قراردادهای هوشمند استفاده میشود. راشل در فرودگاه است و پروازش با تأخیر انجام میشود. یک شرکت بیمه به نام اکسا (AXA)، سرویس بیمه تأخیر پرواز را با استفاده از قراردادهای هوشمند اتریوم ارائه می‌کند. این بیمه در چنین حالتی غرامت راشل را جبران می‌کند. چگونه؟ قرارداد هوشمند به پایگاه داده‌ای (دیتابیس) که وضعیت پروازها را ثبت می‌کند دسترسی دارد. قرارداد هوشمند بر اساس شرایط و ضوابط خاصی نوشته میشود.
شرط تعیین شده برای تعلق گرفتن بیمه به مشتری، تأخیر دو ساعته یا بیشتر پرواز است. بر اساس کد، قرارداد هوشمند AXA مبلغ را تا زمانی که آن شرط خاص برآورده شود نگه می‌دارد. قرارداد هوشمند برای ارزیابی به گره‌های روی EVM (ماشین مجازی اتریوم) ارسال میشود.
تمام گره‌های شبکه که کد را اجرا می‌کنند باید به یک نتیجه مشابه برسند. این نتیجه در یک دفتر کل توزیع شده یا بلاکچین ثبت میشود. اگر پرواز بیش از دو ساعت تأخیر داشته باشد، قرارداد هوشمند خود به خود اجرا میشود و راشل غرامت خود را دریافت می‌کند. قراردادهای هوشمند غیر قابل دست‌کاری هستند. یعنی هیچ کس نمی‌تواند توافقنامه را تغییر دهد.
رأی‌گیری و پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند در بلاک چین
استفاده از بلاکچین در فرآیند رأی‌گیری می‌تواند مشکلات رایج را از بین ببرد. سیستم رأی‌گیری متمرکز با مشکلاتی روبرو است از جمله هویت جعلی، اشتباه شمارش، یا جهت‌گیری مقامات رأی دهنده. با استفاده از قرارداد هوشمند، شرایط و ضوابط از پیش تعریف شده خاصی در قرارداد درج میشود. هیچ رأی دهنده‌ای نمی‌تواند با هویت دیجیتالی غیرواقعی رأی دهد. شمارش آرا دقیق است. هر رأی در یک شبکه بلاکچین ثبت میشود و شمارش به صورت خودکار بدون دخالت طرف سوم محاسبه میشود.
هر شناسه فقط می‌تواند یک بار رأی بدهد. صحت فرآیند توسط کاربران خود شبکه بلاکچین انجام میشود. فرآیند رأی‌گیری می‌تواند در یک بلاکچین عمومی یا در یک بلاکچین مبتنی بر سازمان خودمختار غیرمتمرکز (DAO) انجام گیرد. در نتیجه هر رأی در دفتر توزیع شده ثبت میشود و اطلاعات قابل تغییر نیستند. این دفتر برای ممیزی و تأیید اعتبار در دسترس عموم قرار خواهد داشت.
اسمارت کانترکت‌ها به شما این امکان را می‌دهند که سیستم‌های رأی‌گیری ایجاد کنید، اعضای آنها را حذف یا اضافه کنید، قوانین رأی‌گیری، مدت زمان بحث و گفت‌وگو یا قانون اکثریت را تغییر دهید. به عنوان مثال، می‌توانید در یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز یا دائو، برای یک طرح پیشنهادی یک رأی‌گیری انجام دهید. به جای تصمیم‌گیری توسط یک قدرت مرکزی، مکانیسم قرارداد هوشمند تعیین خواهد کرد که آیا طرح پیشنهادی پذیرفته شده یا رد شده است.
بیشتر بخوانید:
قراردادهای هوشمند و تأمین سرمایه جمعی
قراردادهای هوشمند مبتنی بر اتریوم می‌توانند برای ایجاد توکن‌های دیجیتالی برای انجام تراکنش‌ها استفاده شوند. شما می‌توانید ارز دیجیتالی خود را طراحی و منتشر و یک توکن قابل معامله ایجاد کنید. توکن‌ها از یک API استاندارد بهره می‌برند. در بلاکچین اتریوم، استاندارد ERC 2.0 وجود دارد که به قرارداد اجازه می‌دهد به طور خودکار به هر کیف پولی دسترسی پیدا کند. در نتیجه، می‌توانید یک توکن قابل معامله با یک عرضه ثابت ایجاد کنید. این پلتفرم به نوعی بانک مرکزی تبدیل میشود که پول دیجیتال صادر می‌کند.
فرض کنید می‌خواهید کسب و کاری را راه اندازی کنید که نیاز به سرمایه دارد. اما چه کسی به فردی که نمی‌شناسد یا اعتماد ندارد پول قرض می‌دهد؟ قراردادهای هوشمند در اینجا نقش مهمی دارند. با اتریوم، می‌توانید قرارداد هوشمندی یا اسمارت کانترکتی بسازید که سرمایه‌های سرمایه‌گذاران را تا یک تاریخ معین یا رسیدن به یک نتیجه خاص، قفل نگه دارد.
بسته به نتیجه، سرمایه‌ها یا به شما ارسال میشود یا به سرمایه‌گذاران بازگردانده میشود. سیستم‌های تأمین مالی متمرکز مشکلات زیادی در این موضوع دارند. برای حل این موضوع، می‌توان از یک DAO (سازمان خودمختار غیرمتمرکز) برای تأمین مالی جمعی استفاده کرد. شرایط و ضوابط در قرارداد کدنویسی شده و به هر سرمایه‌گذار یک توکن داده میشود. همچنین هر کمک مالی در بلاکچین ثبت میشود.
محدودیت قراردادهای هوشمند
از آنجایی که قراردادهای هوشمند نمی‌توانند استعلام‌های HTTP را ارسال کنند، نمی‌توانند اطلاعاتی درباره رویدادهای «دنیای واقعی» به دست آورند. این به دلیل طراحی قراردادهای هوشمند است. استفاده از داده‌های خارجی می‌تواند «اجماع» را که برای امنیت و غیرمتمرکز بودن حیاتی است، به خطر بیندازد.
کاربردهای قراردادهای هوشمند
کاربردهای قراردادهای هوشمند از ساده تا پیچیده متغیر است.قراردادهای هوشمند می‌توانند برای تراکنش‌های ساده اقتصادی ، مانند انتقال پول از شخص A به شخص B، و همچنین برای مدیریت دسترسی هوشمند در اقتصاد اشتراکی استفاده شوند.
قرارداد هوشمند می‌تواند بسیاری از صنایع را دچار تحول کند. قراردادهای هوشمند در بانکداری، بیمه، انرژی، دولت الکترونیک، مخابرات، تجارت موسیقی، هنر، آموزش و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد دارند.
نتیجه‌گیری
بلاک چین یک فناوری زیربنایی است که امکان رشد قرارداد هوشمند را فراهم می‌کند. دوره آموزشی صدور گواهینامه بلاکچین شرکت سیمپل لرن (Simplilearn) برای توسعه دهندگانی طراحی شده است که می خواهند از شور جهانی پیرامون بلاک چین، بیت کوین و ارزهای دیجیتال بهره ببرند.
در این دوره شما ساختار اصلی و مکانیزم‌های فنی پلتفرم‌های بیت‌کوین، اتریوم، هایپرلجر، دوج‌کوین و پلتفرم‌های مولتی چین (Multichain) را خواهید آموخت. سیمپل لرن جدیدترین ابزارها را برای ساخت اپلیکیشن های بلاک چینی، راه اندازی بلاک چین خصوصی، پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند روی اتریوم و کسب تجربه عملی با پروژه های دنیای واقعی ارائه می‌دهد.
امیدواریم این مقاله آموزشی حول قراردادهای هوشمند را دوست داشته باشید. در صورت وجود هرگونه شک و تردید، لطفاً سوالات خود را در بخش نظرات زیر مطرح کنید.
قرارداد هوشمند به کمک شبکه بلاک چین کنترل و مدیریت میشود. شما در قدم اول شروط توافقنامه را در قالب کدهای برنامه‌نویسی می‌آورید و تمام شروط دو طرف قبل از اجرا به صورت خودکار مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت سرپیچی طرفین از مفاد قرارداد، قرارداد به مرحله اجرا نخواهد رسید و یا مکانیزم جریمه آن فعل خواهد شد. لذا اگر کدها به درستی نوشته باشد و تقلبی صورت نگرفته باشد، می‌توان به قرارداد هوشمند اعتماد کرد.
درحال حاضر اتریوم به عنوان اولین پلتفرم قرارداد هوشمند، تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان را به خود جلب کرده است و امروزه میزان ساخت قرارداد هوشمند در این شبکه بسیار بیشتر از سایر بلاک چین‌ها است.
موارد استفاده از قراردادهای هوشمند بی‌شمارند، چراکه از این فناوری می‌توان در زمینه‌های مختلف از پزشکی و زنجیره تامین گرفته تا خدمات مالی و سیستم رای گیری دولتی و… استفاده کرد.
