حتما تا کنون اسم فناوری بلاک چین زیاد به گوشتان خورده است و در رسانه‌ها یا وب‌سایت‌های اینترنت مطالبی را در موردش خوانده‌اید. علاوه بر خود بلاک چین، باید با کاربردهای این فناوری هم آشنایی داشته باشید تا بتوانید کارهای مورد نیازتان را بدون مشکل انجام دهید. در این مقالۀ فکت کوینز انواع کاربرد بلاک چین در حوزه‌های کسب‌وکار و زندگی را بررسی کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم تا انتها بخوانید.
بلاکچین برای اولین بار برای فعال‌سازی کریپتوکارنسی ایجاد شد، اما از آن زمان به بعد، برای امکانات بالقوه‌اش برای متحول کردن کل صنایع بازارگرمی شده است. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۴ هزینۀ جهانی در حوزۀ بلاک چین به حدود ۱۷ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار برسد که با نرخ رشد ترکیبی سالانه در طول ۵ سال ۴۶٫۴ درصد رشد خواهد کرد.
محبوبیت بیت کوین و سایر کریپتوکارنسی‌ها با سرعت زیادی در حال افزایش است و به همین دلیل، توجه‌ها به‌سوی بلاکچین معطوف شده است که فناوری اصلی دفتر کل توزیع شده (DLT) را تشکیل می‌دهد و به کریپتوکارنسی‌ها قدرت می‌بخشد.
آشنایی با فناوری بلاکچین کار سختی نیست. در اصل، این فناوری یک پایگاه‌داده مشترک پر از ورودی‌هایی است که باید با شبکه‌های همتا به همتا تأیید و رمزگذاری شوند. بهتر است بلاکچین را یک Document Google اشتراکی تجسم کنید که به‌شدت رمزنگاری و تأیید شده و در آن هر ورودیِ برگه به یک رابطۀ منطقی با تمام پیشینیان خود بستگی دارد و همۀ کاربران شبکه با آن موافق هستند.
اما کاربرد بلاک چین بسیار بیشتر از این موارد است و فقط به ایفای نقش سوخت بیت کوین محدود نمی‌شود. در این بخش، برخی از کاربردهای نوظهور این فناوری در حوزه‌های مالی، کسب‌وکار، امور دولتی و سایر صنایع را توضیح داده‌ایم.
کاربرد بلاک چین در حوزه‌های بانکداری و مالی
پرداخت‌های بین‌المللی
یکی از کاربردهای فناوری بلاک چین آن است که راهی برای ایجاد یک گزارش ضد دست‌کاری از فعالیت‌های حساس به صورتی ایمن و کارآمد فراهم می‌کند. این امر بلاکچین را به گزینه‌ای عالی برای پرداخت‌های بین‌المللی و انتقال پول تبدیل می‌کند.
برای مثال، در آوریل ۲۰۱۸، بانکو سانتاندر اولین سرویس انتقال پول مبتنی بر بلاکچین در جهان را راه‌اندازی کرد. این سرویس به نام «Santander One Pay FX» مشهور است. با استفاده از xCurrent ریپل، این سرویس به مشتریان کمک می‌کند تا در همان روز یا روز بعد انتقال پول بین‌المللی را انجام دهند.
سانتاندر با خودکارسازی کل فرایند بلاکچین تعداد واسطه‌های موردنیاز در این تراکنش‌ها را کاهش داده و این روند را کارآمدتر کرده است. سانتاندر به‌عنوان یک بانک بازرگانی بزرگ کلاینت‌های خرده‌فروشی فراوانی دارد که از پرداخت‌های کارآمد و ارزان‌تر به‌ویژه در حوزۀ انتقال بین‌المللی سود می‌برند. کاربرد بلاک چین در این حوزه آن است که می‌تواند با کاهش نیاز به بانک‌ها برای تسویه متقابل تراکنش‌ها، هزینۀ انتقال را کمتر کند.
بازارهای سرمایه
سیستم‌های مبتنی بر بلاکچین می‌توانند وضعیت بازارهای سرمایه را نیز بهتر کنند. در یکی از گزارش‌های مک‌کینزی (McKinsey) مزایای راه‌حل‌های بلاکچین برای بازارهای سرمایه آورده شده‌اند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- تسویه و حل‌وفصل (settlement) سریع‌تر
- مسیر حسابرسی یکپارچه
- بهبودهای عملیاتی
استارتاپ آکسونی (Startup Axoni) در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد که برای بهتر شدن وضعیت بازارهای سرمایه راه‌حل‌های مبتنی بر بلاکچین را ارائه می‌دهد. اخیراً آکسونی راه‌اندازی یک شبکۀ دفتر کل توزیع شده را اعلام کرده است که برای مدیریت تراکنش‌های معاوضۀ سهام (equity swap) به کار می‌رود. این سرویس به دو طرف این تراکنش کمک می‌کند تا در طول زندگی خود همگام شوند و تغییرات را در زمان واقعی به یکدیگر اطلاع دهند.
مطلب مفید: تفاوت بلاکچین لایه 1 و لایه 2 ؟ راه حلی برای مقیاس پذیری
کاربرد بلاک چین در بخش تأمین مالی تجاری
روش‌های قدیمی تأمین مالی تجاری نقطۀ ضعف بزرگی برای کسب‌وکارها هستند. این فرایندِ کُند، بیشتروقت‌ها کسب‌وکارها را دچار وقفه و مدیریت سرمایه را دشوار می‌کند. تجارت برون‌مرزی در زمان انتقال اطلاعات متغیرهای بسیار زیادی دارد: مانند کشور مبدأ و جزئیات محصول، و تراکنش‌ها هم اسناد بسیار زیادی ایجاد می‌کنند.
بلاکچین می‌تواند کارایی معاملات مالی تجارت را بیشتر کرده و این فرایند را به سرتاسر مرزها تسهیل کند. این فناوری به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا فراتر از مرزهای منطقه‌ای یا جغرافیایی با یکدیگر دادوستد کنند.
حسابرسی و تبعیت از قانون
بلاکچین یک فناوری بسیار ایمن است و برای اموری مانند حسابداری و حسابرسی بسیار مفید است. کاربرد بلاکچین در این موارد آن است که احتمال وقوع خطای انسانی را بسیار پایین آورده و یکپارچگی سوابق را تضمین می‌کند. علاوه بر این موارد، هیچ‌کس، حتی خود صاحب حساب هم نمی‌تواند سوابق حسابی را که با استفاده از فناوری بلاکچین قفل شده است، تغییر دهد. در اینجا فناوری بلاک چین نیاز به حسابرسی را در شغل‌ها از بین برده و آنها را پاک‌سازی می‌کند.
محافظت در برابر پول‌شویی
این بار نیز رمزنگاری که جزو جدایی‌ناپذیر فناوری بلاکچین است، در زمینۀ مبارزه با پول‌شویی بسیار مفید خواهد بود. این فناوری زیربنایی باعث تقویت ثبت سوابق می‌شود که از «احراز هویت مشتری» (Know Your Customer) حمایت می‌کند؛ این فرایندی است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند هویت مشتریان خود را شناخته و تأیید کنند.
کاربرد بلاک چین در زمینۀ بیمه
به‌جرئت می‌توان گفت که بلاکچین در حوزۀ بیمه در بخش قراردادهای هوشمند بسیار مفید است. این قراردادها به مشتریان و بیمه‌گذارها امکان می‌دهند تا ادعاهای خود را در شیوه‌ای ایمن و شفاف مدیریت کنند. تمام قراردادها را می‌توان از طریق شبکه در بلاکچین ثبت و تأیید کرد. این امر باعث حذف ادعاهای نامعتبر می‌شود، چون بلاکچین چندین ادعا را که در مورد یک تصادف مطرح شده باشند، رد می‌کند.
برای مثال، شبکۀ openIDL که انجمن خدمات بیمۀ آمریکارا بر روی پلتفرم بلاکچین IBM ساخته است، گزارش‌های رگولاتوری بیمه را خودکار و فرآیند الزامات انطباق را ساده می‌کند.
تراکنش‌های همتا به همتا
سرویس‌های پرداخت P2P مانند Venmo بی‌دردسر هستند، اما محدودیت‌هایی هم دارند. برخی سرویس‌ها تراکنش‌ها را بر اساس موقعیت جغرافیایی محدود می‌کنند، بقیه هم در ازای استفاده کارمزد دریافت می‌کنند. بسیاری از این سرویس‌ها در برابر حملۀ هکرها آسیب‌پذیر هستند و به همین دلیل برای مشتریانی که اطلاعات مالی شخصی خود را در آنها وارد می‌کنند، جذابیتی ندارند. کاربرد بلاک چین در این بخش آن است که با مزایایی که در بالا توضیح دادیم می‌تواند تمام این مشکلات را برطرف کند.
کاربرد بلاک چین در کسب‌وکار
مدیریت زنجیرۀ تأمین
بلاکچین یک دفتر کل تغییرناپذیر دارد که آن را برای اموری مانند ردیابی بی‌درنگ کالاها در حین جابه‌جایی و دست‌به‌دست شدن آنها در زنجیره تأمین مناسب می‌سازد. استفاده از بلاکچین گزینه‌های مختلفی را برای شرکت‌های حمل‌ونقل این کالاها فراهم می‌کند. ورودی‌های بلاکچین را می‌توان برای صف‌بندی رویدادها با زنجیره تأمین استفاده کرد – به‌عنوان‌مثال، می‌توان کالاهایی را که تازه‌وارد یک بندر شده‌اند، به کانتینرهای حمل‌ونقل مختلف تخصیص داد. بلاکچین ابزاری جدید و پویا برای سازماندهی داده‌های ردیابی و استفاده از آنها ارائه می‌دهد.
حوزۀ بهداشت و درمان
داده‌هایِ بهداشتیِ مناسب برای بلاکچین، اطلاعات عمومی مانند سن، جنسیت و داده‌های اولیۀ سوابق پزشکی مانند سابقۀ ایمن‌سازی یا علائم حیاتی را شامل می‌شود. با هیچ یک از این اطلاعات بدون کمک سایرین نمی‌توان بیمار خاصی را شناسایی کرد و این همان چیزی است که امکان ذخیرۀ اطلاعات یک بلاکچین مشترک را فراهم می‌کند و افراد متعددی می‌توانند بدون نگرانی در مورد حفظ حریم خصوصی به آنها دسترس داشته باشند.
امروزه استفاده از دستگاه‌های پزشکی متصل تخصصی (connected medical devices) در حال افزایش است و به طور فزاینده‌ای به سوابق سلامت افراد پیوند داده می‌شوند؛ کاربرد بلاک چین در این زمینه آن است که می‌تواند آن دستگاه‌ها را با آن رکورد به هم متصل کند. این دستگاه‌ها می‌توانند داده‌های تولید شده در یک بلاکچین مراقبت‌های بهداشتی را ذخیره و آنها را به سوابق پزشکی شخصی اضافه کنند. یکی از مشکلات مهمی که در حال حاضر دستگاه‌های پزشکی متصل با آن مواجه هستند، سیلو کردن داده‌های تولید شده است – اما بلاکچین می‌تواند این سیلوها را به هم وصل کند.
املاک و مستغلات
هر صاحب‌خانه‌ای به طور متوسط هر پنج تا هفت سال خانه‌اش را می‌فروشد و یک فرد متوسط در طول زندگی خود نزدیک به ۱۲ بار جابه‌جا می‌شود. به دلیل وجود این جابه‌جایی‌های مکرر، بلاکچین می‌تواند در بازار املاک و مستغلات مفید باشد. این فناوری با تأیید سریع امور مالی، فروش خانه را تسریع می‌کند. بلاکچین با رمزگذاری این فرایند، میزان تقلب را کاهش می‌دهد و به همین دلیل تمام امور خریدوفروش شفاف‌سازی می‌شود.
کاربرد بلاک چین در رسانه‌ها
شرکت‌های رسانه‌ای به استفاده از فناوری بلاکچین روی آورده‌اند تا احتمال تقلب را از بین ببرند، هزینه‌ها را کاهش دهند و حتی از حقوق مالکیت معنوی (IP) محتوای خود مانند ضبط موسیقی حفاظت کنند. به نقل از MarketWatch، پیش‌بینی می‌شود که بازار جهانی بلاکچین در حوزۀ رسانه و سرگرمی تا سال ۲۰۲۴ به ۱ میلیارد و ۵۴۰ میلیون دلار برسد.
یکی از پلتفرم‌هایی پیشتاز در زمینۀ استفاده از بلاکچین در بخش رسانه، Eluvio INC است. شرکت Eluvio Content Fabric که رسماً در سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی شده است، با استفاده از فناوری بلاکچین به تولیدکنندگان محتوا کمک می‌کند تا ویدئوهای برتر را بدون نیاز به شبکه‌های تحویل محتوا مدیریت کرده و برای مشتریان و شرکای تجاری خود بفرستند. به‌تازگی، غول رسانه‌ای MGM Studios از این پلتفرم برای استریم کردن جهانی به مخاطبان اینترنتی، موبایل و تلویزیون در همه‌جا استفاده کرده است.
مطلب مفید: اطلاعیه انجمن بلاکچین ایران
کاربرد بلاک چین در حوزۀ انرژی
به گزارش PWC، فناوری بلاکچین را می‌توان برای اجرای تراکنش‌های تأمین انرژی و نیز فراهم کردن مبنایی برای فرایندهای اندازه‌گیری میزان مصرف، صدور صورت‌حساب و تسویه به کار برد. سایر کاربردهای بالقوۀ این فناوری عبارت‌اند از مستندسازی مالکیت، مدیریت دارایی، ضمانت‌های مبدأ، مجوزهای انتشار (emission allowance) و گواهینامه‌های انرژی تجدیدپذیر.
کاربردهای این فناوری در حوزۀ دولتی
مدیریت سوابق
دولت‌های ملی، ایالتی و محلی سوابق افراد مانند تاریخ تولد و فوت، وضعیت تأهل یا نقل‌وانتقال اموال را نزد خود نگه می‌دارند. همان‌طور که می‌دانید، مدیریت این داده‌ها کاری دشوار است و امروزه برخی از این سوابق فقط به‌صورت کاغذی نگهداری می‌شوند. گاهی اوقات، شهروندان مجبورند برای ایجاد تغییرات در این سوابق به ادارات دولتی محلی خود مراجعه کنند که این فرایندی زمان بر، غیرضروری و خسته‌کننده است. در مورد کاربرد بلاک چین در این حوزه می‌توان گفت که این روند ثبت سوابق را ساده‌سازی و داده‌ها را بسیار امن‌تر کند.
مدیریت هویت
طرف‌داران کاربرد فناوری بلاکچین در زمینۀ مدیریت هویت ادعا می‌کنند افرادی که در مورد بلاکچین اطلاعات کافی دارند، برای اثبات هویت خود کافی است حداقل اطلاعات (مثلاً تاریخ تولدشان) را ارائه دهند.
رأی‌گیری
فناوری بلاکچین می‌تواند اجرای فرایند رأی‌گیری را آسان‌تر کرده و درعین‌حال امنیتش را افزایش دهد. هکرها با فناوری بلاکچین همخوانی ندارند، زیرا حتی اگر شخصی به ترمینال دسترس داشته باشد، نمی‌تواند بر سایر گره‌ها اثر بگذارد. هر رأی به یک ID نسبت داده می‌شود. ازآنجاکه نمی‌توان یک ID جعلی ایجاد کرد، مسئولان دولتی می‌توانند آرا را به طور کارآمدتر و مؤثرتری جمع‌آوری کنند.
کاربرد بلاک چین در بخش مالیات
در فرایند طاقت‌فرسای تشکیل پروندۀ مالیاتی احتمال خطای انسانی زیادی وجود دارد. بلاکچین با اطلاعات کافی ذخیره شده در خود این فرایند را بسیار کارآمدتر می‌کند.
سازمان‌های غیرانتفاعی
بلاکچین می‌تواند مشکلات با تشکیل اتحادیه‌های بین‌المللی (anti-trust problems) را که مؤسسات خیریه به طور فزاینده‌ای با آن مواجه هستند، از طریق ایجاد شفافیت بیشتر حل کند. این فناوری می‌تواند به افراد خیّر نشان دهد که سازمان‌های غیردولتی پولشان را در راه‌هایی که در نظر گرفته شده استفاده می‌کنند. کاربرد بلاک چین در این سازمان‌ها آن است که کمکشان می‌کند تا به طور کارآمدتری قدر آن وجوه را بدانند، منابع خود را بهتر مدیریت کنند و امکانات ردیابی خود را افزایش دهند.
مقررات انطباق/رگولاتوری
بخش عمدۀ نظارت‌های رگولاتوری از نگهداری سوابق ناشی می‌شود. اما بدون شک، نگهداری نکردن سوابق عواقب بسیار بدتری خواهد داشت؛ بنابراین، پیروی از قانون برای شرکت‌ها قابل‌مذاکره نیست. بلاکچین می‌تواند به‌روزرسانی‌های سوابق را بلادرنگ در اختیار رگولاتورها و کسب‌وکارها قرار دهد. در نتیجه، تأخیرهای زمانی را کاهش و امکان شناسایی سریع‌تر پرچم‌های قرمز (red flags) و ناسازگاری‌ها را فراهم می‌کند.
کاربردهای این فناوری در سایر صنایع
کاربرد بلاک چین در مدیریت مالی و حسابداری
اگر بلاکچین واقعاً به همان اندازه‌ای ایمن باشد که در چندین سال گذشته نشان داده است، چنین امنیت نفوذناپذیری برای مشتریانی که درگیر کلاهبرداری مالی هستند وسوسه‌انگیز خواهد بود.
مدیریت سوابق
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، رمزگذاری که در بلاکچین نقشی حیاتی دارد، آن را برای مدیریت رکورد بسیار مفید می‌کند. دلیلش آن است که از تکرار، ورودی‌های تقلبی و موارد مشابه جلوگیری می‌کند.
امنیت سایبری
بزرگ‌ترین کاربرد بلاک چین در بخش امنیت سایبری این است که ریسک کوچکترین خرابی را از بین می‌برد. فناوری بلاکچین در این حوزه رمزگذاری نقطه‌به‌نقطه و حریم خصوصی را نیز فراهم می‌کند.
کلان‌داده
ماهیت تغییرناپذیر بلاک چین، و این موضوع که هر کامپیوتر در شبکه دائماً اطلاعات ذخیره شده در آن را تأیید می‌کند، بلاکچین را به ابزاری عالی برای ذخیرۀ کلان‌داده تبدیل می‌کند.
ذخیره‌سازی داده‌ها
همان اصول کلان‌داده برای ذخیره‌سازی داده‌ها نیز برقرار است.
کاربرد بلاک چین در اینترنت اشیا
بلاکچین آماده است تا در بخشهایی از اینترنت اشیا، رویه‌ها را تغییر دهد، از جمله:
- زنجیرۀ تأمین: ردیابی محل کالاها در هنگام حمل و اطمینان از ماندنشان در شرایط مشخص.
- ردیابی دارایی: نظارت بر دارایی‌ها و ماشین‌آلات برای ثبت فعالیت و خروجی به‌عنوان جایگزینی برای راه‌حل‌های ابری.
با وجود انواع کاربرد بلاک چین که در حوزه‌های مختلف نام بردیم، این فناوری در اینترنت اشیا همچنان به استارتاپ‌ها وابسته است. در واقع، تنها ۱۷ درصد از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی Business Insider Intelligence از ارائه‌دهندگان اینترنت اشیا فکر می‌کنند که بلاکچین به یک استاندارد جهانی در اینترنت اشیا تبدیل خواهد شد.
