تراکنش های درون زنجیره ای یا تراکنش‌ های خارج از زنجیره؟

دستاورد تراکنش‌ های درون زنجیره‌ ای امنیت، اعتبارسنجی و تغییر ناپذیری و تراکنش های خارج از زنجیره نیز، سرعت، ارزانی و حفظ حریم خصوصی است.

از زمان پیدایش بیت کوین در سال 2009 (1388)، این پدیده، توانسته طوفانی عظیم در نظام های مالی، اقتصادی و پولی جهان بپا کند. در حقیقت محبوبیت روز افزون ارز دیجیتال بیت کوین، نشئت گرفته از عوامل متعددی است که از جمله آنها می توان به سادگی و راحتی این مفهوم به عنوان یک سیستم پرداخت قابل اطمینان اشاره داشت. در واقع با استفاده از بیت کوین می‌توان پرداخت‌هایی همتا به همتا، سریع، آسان و ایمن انجام داد که به هیچ عنوان نیز ماهیتی متمرکز ندارند. این یعنی ماهیت غیرمتمرکز شبکه بیت کوین، امکان شفافیت بیشتر و همچنین افزایش اعتماد را نیز فراهم می کند.

- Advertisement -

علاوه بر این، بیت کوین از شبکه بلاک چین به عنوان یک دفتر کل برای ثبت کلیه تراکنش های شبکه در زنجیره خود استفاده می کند. همچنین، این ارز دیجیتال از نودها یا گره های متعدد به جای سروری متمرکز استفاده می کند؛ در نتیجه هر تراکنش به صورت مجزا، تأیید، ثبت و در نهایت بین گره های مختلف شبکه توزیع می شود. با این حال، از آنجایی که در مورد بیت کوین و شبکه بلاک چین، شاهد هیچگونه نهاد نظارتی یا اسناد دست و پا گیر نیستیم، پس هزینه های اضافی و همچنین خطر بروز خطا در شبکه نیز کاهش پیدا می کند.

با این حال همه چیز به همین خوبی که گفتیم نیست. اساساً دسترسی به امنیت در شبکه، در کنار تعداد تراکنش های بالا است که بدست می آید؛ به ویژه، کارمزدهای مرتبط با تراکنش ها، چراکه در زمان های شلوغی شبکه، افزایش پیدا می کند. از طرفی سرعت پردازش تراکنش ها نیز در زمان شلوغی شبکه به شدت کاهش پیدا می کند. ضمناً حذف برخی از تراکنش‌ها از بلاک چین نیز ممکن است هزینه تراکنش‌های بیت‌ کوین را کاهش داده و باعث افزایش سرعت تایید تراکنش ها شود.

با این تفاسیر، این سوال پیش می آید که آیا تراکنش های خارج از زنجیره، راه حل نهایی حل این مشکلات هستند؟ منظور از این مشکلات دقیقاً چه ایراداتی است که به شبکه بلاک چین وارد است؟ در این مطلب از فکت کوینز قصد داریم تا به این سوالات پاسخ دهیم. اما پیش از پرداختن به این پرسش ها، لازم است بدانیم که منظور از مفهوم دفتر کل توزیع شده چیست و این مفهوم به چه شکل کار می کند.

دفتر کل توزیع شده بلاک چین (Blockchain’s Distributed Ledger) چیست؟

اساساً بلاک چین نوعی دفتر کل توزیع شده است که تراکنش ها را در یک پایگاه داده الکترونیکی مشترک ثبت و به اشتراک می گذارد. در حقیقت، مفهوم بلاک چین به شکل امروزی، برای نخستین بار در سال 1991 (1370) بود که مطرح شد. در این تعریف از بلاک چین، این فناوری برای ثبت تراکنش ها بدون امکان دستکاری برچسب زمانی (timestamp tampering) بود که طراحی شده بود و سال ها بعد و در سال 2009، بیت کوین در پیدایش خود، از این مفهوم پایه ای فناوری بلاک چین استفاده کرد.

اساساً در یک دفتر کل توزیع‌شده، رایانه‌های مستقلی به نام نودها یا گره‌ها (Nodes)، درست برخلاف یک مخزن داده متمرکز مثل دفتر کل بانک سنتی، تراکنش‌ها و سایر داده‌ها در یک دفتر کل الکترونیکی، ثبت و ردیابی می شوند. از طرفی داده‌ها در بلاک‌ هایی سازمان‌دهی می‌شوند که برای ایجاد یک بلاک چین به یکدیگر متصل می‌شوند و در آن، به هر کاربری اجازه داده می شود تا تمامی تاریخچه یک تراکنش را مشاهده کرده و اطمینان حاصل کند مشکل دوبار خرج کردن کوین(Double Spending) پیش نیامده است. در قدم بعدی نیز دفتر کل ایجاد شده را می‌توان در بین گره‌های مختلف که در کنار یکدیگر تشکل دهنده شبکه بلاک چین هستند، توزیع کرد.

همچنین بخوانید: بررسی میزان کارمزد تراکنش‌های اتریوم: بهترین ساعات برای انجام تراکنش‌های اتریوم چه زمانی است؟

جدا از این موارد، دفتر کل توزیع شده از مزایای متعددی نسبت به پایگاه داده های معمولی برخوردار است. اول اینکه، دفاتر کل توزیع شده نیاز به نظارت یک شخص ثالث را از بین می برند و این همان چیزی است که آنها را برای ارزهای دیجیتال بسیار جذاب می کند. به عنوان مثال، یک بلاک چین که بر اساس الگوریتم اجماع گواه اثبات کار (Proof of Work) است، روشی عینی را برای گره‌ها فراهم می‌کند تا ترتیب تراکنش‌ها را تایید کنند. این در حالی است که کاربران می توانند با عبور از واسطه ها و ثبت تراکنش های خود در شبکه بلاک چین به طور مستقیم، در زمان، میزان تلاش و کارمزد تراکنش های خود، به طرز قابل توجهی صرفه جویی کنند.

همچنین بخوانید: مقایسه انواع دفترکل توزیع شده (DLT)

بصورت کلی، ماهیت غیرمتمرکز دفاتر کل توزیع شده، آنها را به طور طبیعی ایمن ساخته و این ایمنی تا حدی است که عملاً دسترسی مهاجمان خارجی به آنها دشوار و حتی غیرممکن است. ضمناً داده‌های موجود در دفاتر کل توزیع شده بسیار شفاف بوده و در بین تمامی گره‌ها پخش می‌شوند و آزادانه در دسترس هستند. نتیجتاً اینکه چنین شفافیت و دسترسی باعث محبوبیت آنها نه تنها در میان ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین شده، بلکه دفاتر کل توزیع شده را در صنایع دیگر نیز کاربردی و محبوب ساخته است.

در مجموع، دفاتر کل توزیع شده، غیر قابل دستکاری و تغییر بوده و هیچ کاربری به تنهایی نمی تواند داده های موجود در آنها را تغییر دهد. همین موضوع باعث شده تا این دفاتر یک لایه امنیتی اضافی را در اختیار تمامی کاربران قرار دهند.

بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست؟ با فناوری پایه و اساس ارزهای دیجیتال آشنایی دارید؟

بررسی مفهوم تراکنش های درون زنجیره ای

بصورت کلی تراکنش های درون زنجیره ای بیت کوین توسط ماینرها تایید شده و در بلاک چین ثبت می شوند. از طرفی زمانی که تراکنش ها به دفتر کل اضافه می شوند، شبکه بلاک چین به روز شده و به حالت توزیع شده در می آید.

بطور کلی، یک تراکنش پیش از آنکه بتواند در شبکه بلاک چین ثبت شود، باید چندین مرحله را طی کند. در حقیقت جهت انجام تراکنش های درون زنجیره ای، باید در بلاک چین مد نظر، مقداری بیت کوین داشته باشید و آنها را در یک آدرس قفل کنید. از طرفی، جهت ارسال بیت کوین خود به آدرس گیرنده نیز نیاز است تا از یک کلید خصوصی استفاده کنید. این یعنی هر کاربری که قصد انجام تراکنش های درون زنجیره ای را دارد، بایستی کارمزد انجام تراکنش مد نظر خود را بپردازد که این کارمزد بر اساس ابعاد تراکنش (در واحد بایت) و میزان ترافیک شبکه در آن زمان، متفاوت خواهد بود. جدا از این، ازدحام یا شلوغی شبکه نیز می تواند پردازش تراکنش ها را به تاخیر انداخته و در نتیجه تراکنش های بیت کوینی که کارمزد بالاتری دارند، معمولاً در اولویت قرار گرفته و سریعتر تأیید می شوند.

همچنین بخوانید: بررسی میزان کارمزد تراکنش‌های اتریوم: بهترین ساعات برای انجام تراکنش‌های اتریوم چه زمانی است؟

علاوه بر این موارد، شبکه بیت کوین به علت ماهیت شفافی که دارد، ایمن و قابل اطمینان است. از طرفی، از آنجا که بلاک چین، شبکه ای منبع باز بوده و دفتر کل عمومی نیز به آسانی در دسترس تمامی شرکت‌کنندگان شبکه است، احتمال وقوع حملات تقلبی یا پرداخت هزینه‌های مضاعف از طرف کاربران به حداقل می رسد. جدا از آن، امنیت شبکه بلاک چین نیز از طریق تغییر ناپذیری آن است که تضمین می شود. در واقع در شبکه بلاک چین، هیچ چیزی را نمی توان تغییر داد و مواردی مثل جزئیات تراکنش، مُهرهای زمانی یا دیگر داده های موجود در بلاک ها، تغییرناپذیر هستند. از این رو، حملات مخرب، پیش از آنکه رخ دهند، توسط شبکه مسدود می شوند.

معایب تراکنش های درون زنجیره ای بیت کوین

در خصوص مفهوم امنیت، تراکنش‌های زنجیره‌ ای از مزایای بسیاری برخوردار هستند؛ این در حالی است که وقتی صحبت از خصوصیاتی مثل مقیاس‌ پذیری، سرعت و کارمزدهای شبکه بلاک‌ چین به میان می آید، این تراکنش ها، با محدودیت ها و معایب مختلفی روبرو می شوند. در ادامه بیشتر به این معایب و محدودیت ها خواهیم پرداخت.

مقیاس پذیری تقریباً از بدو پیدایش بیت کوین، برای شبکه این ارز دیجیتال، یک مشکل بحساب می آمده است. در حقیقت با توان پردازش تنها 7 تراکنش در ثانیه (تراکنش در ثانیه (TPS) یعنی تعداد تراکنش هایی که یک شبکه بلاک چین می تواند در هر ثانیه پردازش کند)، شبکه بلاک چین بیت کوین، از این جهات دست و پا گیر و پرهزینه بوده و به همین دلیل است که بسیاری از کاربران تمایل دارند تا آن دسته از تراکنش‌های خود که رقم بالایی ندارند را خارج از زنجیره نگه داشته تا از این طریق ازدحام شبکه را کاهش دهند.

همچنین بخوانید: سرعت پردازش تراکنش در بلاک چین های قاتل اتریوم چقدر است؟

از طرفی، شلوغی شبکه بیت کوین نیز قالباً منجر به تاخیر در تایید تراکنش ها خواهد شد. این در حالی است که با وجود کند بودن تایید تراکنش‌های زنجیره‌ ای، پذیرش یک تراکنش تایید نشده نیز با خطراتی همراه خواهد بود. به عنوان مثال، زمان متوسط جهت تایید تراکنش‌های بیت‌ کوین 10 دقیقه است؛ هرچند بسته به شرایط شبکه، ممکن است این زمان تا 1 ساعت نیز طول بکشد. این در حالی است که یک تراکنش خارج از زنجیره را می توان بلافاصله در شبکه ثبت کرد و بدین ترتیب خطر برگشت خوردن آن تراکنش از بین می رود.

نهایتا اینکه، کارمزدها بخشی ضروری از انجام تراکنش ها در بلاک چین و خارج از آن بحساب می آیند. این موضوع به این علت است که ماینرها برای تایید تراکنش ها، پاداش خود را از همین کارمزدها دریافت می کنند و متأسفانه، با افزایش تراکم شبکه، این کارمزدها به شدت افزایش پیدا کرده و در کل هزینه‌های انجام یک تراکنش نیز شدیداً افزایش پیدا می کنند.

همچنین بخوانید: تفاوت بین آدرس کیف پول و کلید عمومی

درک مفهوم کانال های حالت (State Channels)

کانال‌های حالت به کاربران این امکان را می‌دهند تا تراکنش‌های بیت‌ کوین را مستقیماً خارج از بلاک چین انجام داده و استفاده از عملیات پردازش تراکنش های درون زنجیره ای را به حداقل برسانند. در واقع، کانال‌های حالت جایگزین هایی هستند که از قراردادهای هوشمند استفاده کرده و با تعریف قوانینی مشخص، این قابلیت را فراهم می سازند تا یک تراکنش، خارج از زنجیره پردازش شود. از طرفی، هر تراکنش خارج از زنجیره نیز حالت های جدیدی ایجاد می کند و بایستی بوسیله طرف های مربوطه نیز امضا شده و هر حالت جدید نیز، حالت قبلی خود را باطل کند.

بیشتر بخوانید: تفاوت بلاکچین لایه 1 و لایه 2 ؟ راه حلی برای مقیاس پذیری

اساساً جهت استفاده از کانال های حالت، هر یک از طرفین تراکنش بایستی یک تراکنش کانال باز کرده و مقدار رمز ارز مد نظر خود را به آن واریز کند. سپس طرفین می توانند با استفاده از کانال ایجاد شده، شروع به انجام تراکنش های خارج از زنجیره کنند. در حقیقت در اینجا، این قرارداد هوشمند است که تضمین می کند که هیچگونه کارمزد یا هزینه مضاعفی مشمول تراکنش نخواهد شد. جدا از این، مجموع ارزش تراکنش های ترکیبی نیز با مجموع ارزش رمزارزهای سپرده شده در کانال نیز برابری کرده و با بسته شدن کانال، آمار نهایی به بلاک چین اضافه خواهد شد.

تراکنش های خارج از زنجیره چطور کار می کنند؟

تراکنش های خارج از زنجیره به تراکنش هایی گفته می شود که خارج از بلاک چین پردازش می شوند و هدف این پروتکل های ارائه دهنده این تراکنش ها (پروتکل های لایه 2)، دور زدن نقص های زنجیره ای، در کنار تراکنش هایی ارزان تر و سریع تر است.

بیشتر بخوانید: راه حل مقیاس پذیری لایه 2 اتریوم

در این روش کاربران می‌توانند یک کانال باز کرده و از طریق کلیدهای خصوصی خود، رمزارزهایی را که مد نظر دارند را به کیف پول مقصد خود ارسال کنند؛ این فرایند در واقع همان انتقال وجه خارج از زنجیره ای است. از طرفی تا وقتی که کانال ایجاد شده فعال باشد، طرفین می‌توانند تا زمانی که آماده تسویه حساب شوند، به مبادله رمزارزهای خود در آن کانال ادامه دهند. همچنین پس از تسویه حساب نیز کاربران می‌توانند کانال باز شده را بسته و آمار نهایی را بر روی زنجیره ثبت کنند.

اساساً برخلاف شبکه های درون زنجیره ای، پروتکل های خارج از زنجیره زیادی در دسترس کاربران قرار دارند که از جمله آنها می توانیم به شبکه لایتنینگ (Lightning Network)، شبکه لیکوئید (Liquid Network) و غیره اشاره داشته باشیم. در ادامه بیشتر به هرکدام از این شبکه ها خواهیم پرداخت.

شبکه لایتنینگ (Lightning Network)

شبکه لایتنینگ یک پروتکل لایه ۲ است که بر روی بلاک چین بیت کوین ساخته شده است و به کاربران اجازه می دهد تا به صورت آنی و با حداقل هزینه در تراکنش های بی حد و حصر شرکت کنند. شبکه لایتنینگ همچنین امکان تبادل اتمی بین زنجیره ای (cross-chain atomic swaps)، راحتی و تطبیق پذیری بیشتر، عدم نیاز به شخص ثالث و … را فراهم می سازد.

جدا از این موارد، لایتنینگ یک شبکه همتا به همتا و غیرمتمرکز است؛ این بدین معنی است که شرکت‌کنندگان این شبکه می‌توانند با قفل کردن بیت‌ کوین خود در یک آدرس چند امضایی و با استفاده از تراکنش های تأمین مالی، اقدام به انجام تراکنش خود کنند. همچنین شرکت‌کنندگان شبکه لایتنینگ می‌توانند تا بی‌نهایت تراکنش‌ را بوسیله آدرس تراکنش‌های خارج از زنجیره انجام دهند؛ البته این کار فقط تا زمانی که موجودی‌ها در بلاک چین نهایی شوند میسر خواهد بود.

همچنین بخوانید: توییتر به دنبال استفاده از شبکه لایتنینگ بیت کوین برای قابلیت Tip Jar

شبکه لیکوئید (Liquid Network)

شبکه لیکوئید یک پروتکل زنجیره جانبی است؛ این موضوع بدین معنا است که برای دسترسی به داده ها، به بلاک چین بیت کوین متکی است؛ ولی عملیات تراکنش های این شبکه به صورت مستقل و به طور جداگانه از بلاک چین بیت کوین انجام می شود. در حقیقت درست مثل شبکه لایتنینگ، این شبکه نیز بر بستر شبکه بلاک چین بیت کوین ساخته شده است و به کاربران این امکان را می دهد تا در شرایطی که کماکان از امنیت و حریم خصوصی برخوردار هستند، تراکنش های خارج از زنجیره خود را نیز انجام دهند.

بیشتر بخوانید: حریم خصوصی در بلاک چین

از طرفی، شبکه لیکوئید، به مراتب سریعتر، مقرون به صرفه تر از بلاک چین اصلی است. همچنین شبکه لیکوئید بارها ایمن تر از بلاک چین اصلی است و این یعنی میزان رمزارزی که در یک تراکنش جابجا می شود را به هیچ عنوان فاش نمی کند. اما تنها نقطه ضعفی که شبکه لیکوئید با آن روبرو است، غیرمتمرکز بودن آن است؛ یعنی این شبکه در کل تحت نظارت و مدیریت یک نهاد یا سازمان مرجع قرار دارد.

جهت آشنایی بیشتر با نحوه کار شبکه لیکوئید، بد نیست تا به مثال زیر دقت کنید.

تصور کنید که کاربر A، یک بیت کوین (BTC) را با استفاده از تراکنش peg-in ارسال می کند و سپس شبکه لیکوئید، به عنوان نمایشی از بیت کوین واقعی، معادل لیکوئید به بیت کوین (L-BTC) را به کاربران شبکه پگ می کند. بد نیست بدانید که این L-BTC ها در شبکه لیکوئید جهت انجام تراکنش های بی نهایت (تا زمانی که شرکت کنندگان تراکنش ها را نهایی کنند) مورد استفاده قرار می گیرند. در قدم بعدی و پس از انجام این کار، کاربران می‌توانند با مبادله L-BTC یک به یک با BTC، آن را پگ (Peg) کنند.

اتریوم پلاسما (Ethereum Plasma)

درست مانند بیت کوین که دارای شبکه لایتنینگ است، اتریوم پلاسما نیز یک پروتکل خارج از زنجیره اتریوم بحساب می آید. این پروتکل به صورت کاملاً مستقل از زنجیره اصلی اتریوم عمل می کند؛ اما یک زنجیره کودک (child chain) بحساب می آید که به بلاک چین اصلی خود متصل است. در حقیقت این شکل کارکرد اتریوم پلاسما به کاربران این اجازه را می دهد تا انتقال توکن، مبادله و سایر تراکنش های اساسی خارج از شبکه اتریوم، با هزینه ای کمتر و سرعتی بالاتر، انجام شوند. از طرفی، زنجیره‌های پلاسما از مکانیزم اثبات تقلب (fraud proofs) و مکانیزم‌های اعتبارسنجی بلوک های مستقل، برای امنیت خود استفاده می‌کنند.

خدمات حضانت یا نگهداری (Custodial Services)

اصطلاح راه‌حل‌های حضانت یا نگهداری (custody solutions)، به سرویسی مستقل اشاره دارد که توکن‌ها را ذخیره و ایمن کرده و معمولاً جهت سرمایه‌گذاران نهادی (institutional investors) که مالک حجم زیادی از رمزارزها هستند مطلوب است. دقت داشته باشید که از کیف پول‌های آنلاین و کلیدهای خصوصی نیز می توان جهت ذخیره ایمن توکن‌ها استفاده کرد، ولی همانطور که می دانیم، این موارد، بدون خطا و ایراد نیستند.

همچنین بخوانید: آیا سرقت کلید خصوصی کیف پول بیت کوین ممکن است؟

در حقیقت کلیدهای هر کاربر شامل کدهای الفبایی و عددی پیچیده ای است که به خاطر سپردن و استفاده از آنها بسیار دشوار است و این کدها می توانند در برابر حمله هکرها آسیب پذیر باشند. همچنین کیف پول های آنلاین نیز به همان اندازه در برابر هکرها آسیب پذیر هستند. با وجود چنین شرایطی، راه حل ها یا خدمات حضانت، نوعی نوآوری هستند که نشان دهنده علاقه رو به ازدیاد سرمایه گذاران نهادی به اکوسیستم ارزهای دیجیتال است.

آیا تراکنش های خارج از زنجیره بهتر از تراکنش های درون زنجیره ای هستند؟

هم تراکنش های خارج از زنجیره و هم تراکنش های درون زنجیره ای، از مزایا و معایب مختلفی برخوردار هستند. فناوری بلاک چین با معضل مقیاس پذیری روبرو است که می توان آن را بوسیله راه حل های خارج از زنجیره ای مدیریت کرد. از طرفی، در حالی که زمان تایید تراکنش های درون زنجیره ای، بسته به ازدحام و شلوغی شبکه، می تواند بسیار متفاوت باشد، تراکنش های خارج از زنجیره ای، بلافاصله اجرا می شوند.

جدا از این، کارمزدهای مربوط به تراکنش‌های خارج از زنجیره ای به مراتب کمتر از تراکنش های درون زنجیره ای است؛ از این رو، ممکن است تا در صورت اضافه نشدن تراکنش به بلاک چین، هیچ کارمزدی به آن تعلق نگیرد. همچنین تراکنش‌های خارج از زنجیره ای می‌توانند حریم خصوصی بیشتری را برای کاربران خود فراهم کنند، به طوری که جزئیات تراکنش‌ها از بلاک ‌چین اصلی دور مانده و به شکل عمومی در دسترس دیگر کاربران قرار نمیگیرد.

اما راه هایی وجود دارد که بوسیله آنها می توان در تراکنش های خارج از زنجیره ای، تعادل نسبی را بوجود آورد. به عنوان مثال، شبکه لیکوئید، تمرکززدایی بیت‌ کوین را قربانی تراکنش‌های peg-in می‌کند، یا شبکه لایتنینگ نیازمند این است که کوین های BTC در آن قفل شده و ظرفیت محدودی برای هر کانال پرداخت وجود دارد.

با وجود این تفاسیر، اساساً هنوز هیچ راه حل دائمی برای تراکنش های درون زنجیره ای ارائه نشده و فعلاً تنها به تراکنش هایی دسترسی داریم که خواسته های کاربران را بر اساس نیازهای فردی آنها برآورده می کند. با این حال، همانطور که بلاک چین و ارزهای دیجیتال روز به روز در حال تکامل هستند، این شانس نیز وجود دارد که تراکنش های خارج از زنجیره نیز به یک راه حلی دائمی برسند. البته که این دستیابی نیازمند زمان خواهد بود.

سخن پایانی

بصورت کلی عوامل زیادی می توانند در تصمیم گیری در مورد تکمیل تراکنش ها در بلاک چین یا خارج از آن نقش داشته باشند. اساساً تراکنش های خارج از زنجیره، برای کاربرانی مناسب است که به دنبال تراکنش هایی سریع، ارزان و خصوصی هستند. این در حالی است که تراکنش‌های درون زنجیره‌ ای بیشتر مناسب کاربرانی است که به دنبال امنیت، اعتبارسنجی و تغییر ناپذیری هستند.

نتیجتاً اینکه درک مزایا و معایب تراکنش های درون زنجیره ای و خارج از زنجیره و همچنین آنچه از تجربه پرداخت خود انتظار دارد، می تواند به شما کمک کند تا بهترین تصمیم را در راستای رفع نیازهای خود اتخاذ کنید.