تبادل میان زنجیره ای چیست و به چه شکل کار می کند؟

در مقاله راه حل‌ میان زنجیره‌ ای، خواندیم که راه حل میان زنجیره ای نوعی ارتباط بین بلاک چینی است که این امکان را فراهم می سازد تا داده یا رمز ارزها را بین بلاک چین های مختلف جابجا کرد. اساساً علت استفاده شرکت‌ کنندگان حوزه دیفای از راه حل‌ میان زنجیره‌ ای، دستیابی به تبادل میان زنجیره ‌ای است. اما سوال اصلی در اینجا این است که تبادل میان زنجیره ای چیست؟

بصورت کلی، تبادلات میان زنجیره ‌ای که گاهی اوقات تبادل یا سواپ اتمی (atomic swaps) نیز نامیده می‌ شوند، زمانی انجام می‌ گیرند که کاربری قصد داشته باشد تا کوین ها یا توکن‌ های خود را از یک بلاک چین به بلاک‌ چینی دیگر که در سیستمی کاملاً متفاوت اجرا می ‌شود، منتقل کند. اما نکته مهم این است که این فناوری، به چه شکل کار می کند.

اما جهت اینکه به پاسخ این پرسش برسیم، بایستی بدانیم که بطور کلی، 2 نوع پل یا راه حل‌ میان زنجیره‌ ای وجود دارد که عبارتند از:

• پل های میان زنجیره ای متمرکز
• پل های میان زنجیره ای غیرمتمرکز غیر قابل اعتماد

در ادامه قصد داریم تا به مفهوم این 2 دسته از پل های بلاک چین پرداخته و سپس برگردیم به موضوع سواپ های میان زنجیره ای.

بیشتر بخوانید: تراکنش های درون زنجیره ای یا تراکنش‌ های خارج از زنجیره؟

پل های میان زنجیره ای متمرکز

این دسته از پل های بلاک چین از سیستمی متمرکز استفاده کرده و بر اساس اعتماد شخص ثالث که کار می کنند. در سال های ابتدایی پیدایش رمز ارزها، کاربران از راه حل های پل ارائه شده توسط صرافی ها استفاده می کردند و قادر بودند تا بوسیله آنها، دارایی های خود را بین بلاک چین های مختلف مبادله کنند.

به عنوان مثال حتی امروزه نیز کاربران می توانند از حساب کاربری خود در صرافی بایننس (Binance)، اتریوم (با استاندارد ERC20) را به زنجیره هایی مثل سولانا (Solana)، زنجیره هوشمند بایننس یا BSC (با استاندارد BEP20)، زنجیره آوالانچ (با استاندارد ARC20)، شبکه پالیگان (Polygon) و بسیاری دیگر از زنجیره های پشتیبانی شده انتقال دهند. در حقیقت نه تنها صرافی بایننس، بلکه بسیاری دیگر از صرافی ‌های ارز دیجیتال نیز امروزه امکان تبادل توکن‌ ها را بین بلاک چین‌ ها مختلف به کاربران خود ارائه می ‌دهند.

جدا از این موارد، به این پل‌ ها، پل‌ های رپد یا پیچیده شده (wrapped bridges) نیز گفته می‌ شود. در واقع علت این نام گذاری این است که این پل ها، توکن‌ های ثابتی را صادر می ‌کنند که با تمامی بلاک‌ چین‌ ها مطابقت دارند. از طرفی همانطور که در بالا نیز به صورت ضمنی به آن اشاره داشتیم، یکی از محبوب ترین سناریو های مربوط به این پل ها که مبتنی بر اعتماد نیز هست، ابتکاری است که دارندگان بیت کوین را قادر می سازد تا BTC خود را تحت عنوان رپد بیت کوین یا بیت کوین پیچیده شده (WBTC) به بلاک چین اتریوم منتقل کرده و پس از انتقال، از مزایای حوزه دیفای بر بستر بلاک چین اتریوم نیز استفاده کنند.

در حقیقت در پل های متمرکز، کاربران بیت کوین خود را به کیف پول یک شریک واریز می کنند. این ولت ارز دیجیتال در اصل یک کیف پول حضانتی (Custodian) متمرکز قابل اعتماد است که بیت کوین کاربر را با اطمینان خاطر وی ذخیره کرده و معادل آن، BTC پیچیده شده (WBTC) یا توکن tBTC را در شبکه اتریوم ضرب یا مینت (Mint) می کند.

بیشتر بخوانید: مقایسه بین کیف پول حضانتی و کیف پول غیرحضانتی | کدام امنیت بیشتری دارد؟

در واقع در این روش، بیت کوین بر روی بلاک چین بیت کوین قفل شده و توکن های معادل بیت کوین نیز در بلاک چین اتریوم ضرب می شوند. از طرفی وقتی که کاربر قصد داشته باشد تا بیت کوین خود را به شبکه بیت کوین منتقل کند نیز، توکن های رپد بر بستر بلاک چین اتریوم، قفل یا سوزانده می شوند و بیت کوین قفل شده بر روی بیت کوین برای کاربر آزاد خواهد شد و وی می تواند آن ها را مجدداً به بلاک چین بیت کوین انتقال دهد.

بد نیست بدانید که رپد بیت کوین در شبکه اتریوم، یک توکن ERC20 است که می توانید از آن به عنوان وثیقه (collateral) در انواع پروتکل های دیفای مثل یونی سواپ (Uniswap)، آوی (Aave)، میکر دائو (Maker DAO)، کامپوند (Compound)، سینتتیکس (Synthetix)، کرو (Curve)، سوشی سواپ (Sushiswap)، بلنسر (Balancer)، زیرو اکس پروتکل (0x Protocol) و … استفاده کنند.

سرویس ‌های متمرکز فوق که فعالیت های میان زنجیره‌ ای را آسان تر می ‌کنند، معایبی نیز دارند که از جمله آنها می توانیم به دریافت کارمزد های بالا در تراکنش ها، نیاز به احراز هویت در زمان ثبت نام و غیره اشاره داشته باشیم. اما این روزها شاهد این هستیم که با به روی کار آمدن پروتکل های غیرمتمرکز، کاربران کمتر جهت تبادل توکن های خود به این سرویس های متمرکز اعتماد می ‌کنند.

از طرفی هم اکنون نیز شاهد عرضه تعداد زیادی از پل های میان زنجیره ای غیرمتمرکز هستیم که در واقع نوع جدیدی از پروتکل ها بحساب می آیند که امکان انتقال دارایی های دیجیتال بین بلاک چین ها را بدون نیاز به حضور یک شخص ثالث متمرکز، برای کاربران فراهم می کنند. در نتیجه، با وجود این پروتکل ها، کاربران می ‌توانند رمز ارزهای خود را به شکل خودکار و بدون نیاز به مجوز، در بین بلاک‌ چین‌ های مختلف جابه‌جا کنند.

پل های میان زنجیره ای غیرمتمرکز

در حالی که پل های متمرکز مبتنی بر اعتماد یک شخص ثالث هستند، پل های زنجیره ای غیرمتمرکز یا غیرقابل اعتماد، بر اساس نوعی اعتماد ریاضی و رمزنگاری شده کار می کنند.

برخلاف صرافی های ارز دیجیتال متمرکز (CEX) در یک سیستم غیرمتمرکز، کاربران نیازی به ثبت نام نداشته و هیچ دسته بندی از داده های کاربران در اختیار سیستم قرار نمی گیرد.در حقیقت در سیستم های غیرمتمرکز، به جای اعتماد به یک مرجع متمرکز، کاربران به حقایق ریاضی اعتماد می کنند. از طرفی در یک سیستم بلاک چین، یک حقیقت ریاضی زمانی به دست می‌ آید که گره ‌های کامپیوتری، مطابق با قاعده ای مشخص به یک توافق مشترک (اجماع) در پایگاه کد آن بلاک ‌چین برسند. از این رو، به واسطه چنین ساز و کاری، پل های میان زنجیره ای غیرمتمرکز قادر هستند تا در مکانیزمی کاملاً غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه یا ضامن، به قابلیت تبادل میان زنجیره ای دست پیدا کنند. اما نکته مهم در اینجا این است این قابلیت در اصل به کمک قراردادهای هوشمند است که صورت می پذیرد.

همچنین بخوانید: صرافی غیر متمرکز (DEX)؛ آینده صرافی های غیر متمرکز چیست؟

اساساً سوآپ یا تبادل میان زنجیره ‌ای، مکانیزمی است کاملاً غیرمتمرکز، که از آن جهت تبادل توکن‌ ها از یک زنجیره با توکن ‌های غیربومی در زنجیره ای دیگر استفاده می شود. در حقیقت، این قابلیت از طریق قراردادهای هوشمند ویژه ای انجام می شود. البته این قراردادهای هوشمند در اصل اپلیکیشن یا برنامه هایی هستند که دو شبکه مختلف را به یکدیگر متصل کرده و در صورت برآورده شدن شرایطی خاص، تبادل توکن ها را به صورت خودکار انجام می دهد.

اما در ادامه قصد داریم تا بصورت کامل نحوه عملکرد یک تبادل میان زنجیره ای را در یک پل غیرمتمرکز توضیح دهیم.

پل های بلاک چین چگونه کار می کنند؟

بصورت کلی اکثر پل‌ ها به منظور انتقال دارایی ‌ها بین بلاک چین های مختلف، دارایی ‌ها را در زنجیره مبدا قفل کرده و مقداری معادل از دارایی ‌های رپد را در زنجیره مقصد ضرب یا مینت می‌ کنند. از این رو، زمانی که یک کاربر با استفاده از یک پل، اقدام به انتقال دارایی های خود از یک بلاک چین به بلاک چینی دیگر می کند، دارایی های وی در واقع به جایی منتقل یا ارسال نمی شوند؛ در عوض، تابع انتقال از طریق یک فرآیند دو مرحله ای اعمال شده و توسط یک قرارداد هوشمند مدیریت می شود. در ادامه با ذکر یک مثال این موضوع را بهتر توضیح خواهیم داد.

فرض کنید قصد دارید توکن ‌های خود را از زنجیره A به زنجیره B منتقل کنید. در اینجا، کاری که پل ‌ها انجام می ‌دهند این است که دارایی های شما را به طور موقت روی زنجیره A قفل یا مسدود می ‌کنند. در قدم بعدی، این پل ها معادل آنچه در بلاک چین اول قفل شده را ضرب می کنند و بدین ترتیب این مقدار معادل برای شما در زنجیره B باز می‌ شود. حال وقتی که بخواهید توکن‌ های خود را باز خرید کنید (توکن های خود را از زنجیره B مجدداً به زنجیره اصلی یا زنجیره A برگردانید)، توکن ‌هایی که در زنجیره B ضرب شده‌ اند سوزانده شده و دارایی‌ های اصلی شما به زنجیره اول بازگردانده می شوند.

نکته مهم این است که دارایی های شما زمانی مجدداً به بلاک چین A بازگردانده می شوند که مقدار معادل توکن های ضرب شده در بلاک چین B، سوزانده یا قفل شوند. این امر باعث می شود تا کاربران نتوانند همزمان از دارایی های هر دو بلاک چین استفاده کنند.

مفهوم قابلیت همکاری میان زنجیره ای و انتقال توکن ها با کمک یک سیستم دو طرفه بنام پگ (Peg) است که انجام می شود. در حقیقت مکانیزم این سیستم به این شکل کار می کند که ارزش توکن ها در هر یک از بلاک ‌چین‌ های مبداء و مقصد را یکسان نگه دارد. به عنوان مثال، ارزش 1 بیت کوین (BTC) در شبکه بیت کوین همواره با ارزش با یک واحد WBTC در شبکه اتریوم برابر است. همچنین، مقدار کل عرضه در گردش توکن ها در هر دو زنجیره نیز با هم یکسان باقی خواهد ماند، اما این میزان عرضه بصورت مساوی بین دو زنجیره تقسیم می شود.

بهترین راه حل‌ میان زنجیره‌ ای در سال 2022

دی بریج (DeBridge) و تعامل میان زنجیره ای

DeBridge یک استاندارد غیرمتمرکز جهت تعامل میان زنجیره ای (Cross-Chain Interoperability) و انتقال نقدینگی میان زنجیره ‌ای است که بر روی ارائه راه حل‌ میان زنجیره‌ ای متمرکز شده تا انجام معاملات مربوط به رمز ارزها و همچنین تبادل اطلاعات در چندین بلاک چین را آسان ‌تر کند.

مزایا

• ارتباطات میان زنجیره ای قراردادهای هوشمند DeBridge بوسیله شبکه‌ ای از اوراکل‌ ها/اعتبارسنج های مستقل که بوسیله سیستم حاکمیت دی بریج انتخاب می ‌شوند، تامین می ‌شود.
• این اعتبار سنج ها هستند که گره های اوراکل چین لینک (Chainlink) را اجرا می کنند.
• فرایند انتقال میان زنجیره ای از طریق دی بریج معمولاً کمتر از 1 دقیقه زمان می برد.
• از 5 بلاک چین مختلف شامل پالیگان (Polygon)، زنجیره هوشمند بایننس (BSC)، اتریوم(Ethereum)، آربیتروم (Arbitrum) و هکو (Heco) پشتیبانی میکند.

معایب

با وجود تمام مزایای فوق، برخی مواقع نیز شاهد تاخیر در انتقال بین زنجیره ای هستیم که به احتمال زیاد می تواند ناشی از یکی از 2 عامل زیر باشد:

• پروسه نهایی شدن تراکنش در بلاک چینی که مبدأ این انتقال است.
• مدت زمان مورد نیاز اعتبار سنج ها برای ارسال تراکنش های تاییدی این انتقال (چراکه هنوز قابلیت نقل و انتقالات آنی برای این راه حل میان زنجیره ای فراهم نشده است)

تور چین (ThorChain) و تبادل یا سواپ (Swap) میان زنجیره ای

تور چین یک پروتکل نقدینگی میان زنجیره ای غیرمتمرکز است که بر اساس تندرمینت و کازموس اس دی کا و با استفاده از طرح ‌های امضای آستانه (TSS) کار می کند. این راه حل‌ میان زنجیره‌ ای، به هیچ وجه دارایی ‌های دیجیتال کاربران را رپد (Wrapping) و پگ (Peg) نکرده و تنها نحوه جابجایی آنها را در پاسخ به اقدامات کاربر تعیین می‌ کند.

نکته:

1- امضاهای آستانه (Threshold Signatures)، امضاهای دیجیتالی هستند که در آن امضاء کنندگان می ‌توانند گروه‌ هایی را ایجاد کنند که تنها زیر مجموعه ‌های خاصی از گروه بتوانند از طرف گروه، امضاء تولید کنند. در حقیقت آن زیر مجموعه هایی که مجاز به تولید امضاء هستند، ساختار دسترسی یک طرح امضاء آستانه (threshold Signature scheme یا TSS) نامیده می شوند.

بیشتر بخوانید: افزایش 35 درصدی تورچِین Thorchain در پی روند صعودی دیفای

2- Tendermint نرم افزاری است که به صورت ایمن و مداوم، یک برنامه را روی بسیاری از ماشین ها تکرار می کند. در واقع منظور از ایمن بودن این است که تندیمرنیت حتی اگر یک سوم ماشین ها به هر شکل از کار بیفتند، سیستم کمامان به کار خود ادامه خواهد داد. همچنین منظور از پیوستگی نیز این است که هر ماشین سالم که در سیستم مشغول به کار است، یک گزارش تراکنش یکسان و یک وضعیت یکسان از محاسبات را دریافت می کند.

3- Cosmos SDK یک چارچوب عمومی منبع باز جهت ساخت بلاک چین هایی با الگوریتم اجماع گواه اثبات سهام (PoS) است.

مزایا

• این شبکه از طریق سازگاری میان زنجیره ای و فهرست کردن ساده دارایی ها، امکان دسترسی به دارایی های مختلف را در اختیار کاربران قرار می دهد.
• پروتکل THORChain ضعف معماری های میان زنجیره ای (راه حل‌ میان زنجیره‌ ای) پیش از خود را بهبود بخشیده است.
• این شبکه از رمز ارزهای بومی مثل BTC، ETH، LTC، BNB و BCH پشتیبانی می کند.
• رابط‌ های غیرحضوری تور چین، امکان تبادل رمز ارزهای بومی فوق را در بین زنجیره‌ های مختلف فراهم می سازد.

معایب

• مشاهده چندین مورد هک شدن قراردادهای هوشمند میان زنجیره ای تور چین در چند وقت اخیر
• عدم بر خورداری از امنیت کافی

روبیک (RUBIC) و مسیریابی چند زنجیره ای (برترین راه حل‌ میان زنجیره‌ ای)

در حالی که دیگر پروژه‌ها ادعا می‌ کنند که از قابلیت راه حل‌ میان زنجیره‌ ای (تبادلات میان زنجیره ای) بر روی پلتفرم‌ های خود پشتیبانی می‌ کنند، راه‌حل‌ های آن‌ ها در بهترین حالت بسیار محدود بوده و بیشتر کاربران را فریب می دهند؛ این در حالی است که Rubic توانسته تا یک راه ‌حل تبادل چند زنجیره ‌ای واقعی را ایجاد کند.

تیم توسعه دهنده روبیک ادعا می کند که هدف اصلی که آنها در دیفای به دنبال تحقق آن هستند این است که تمامی شبکه های بلاک چین را در یک مکان با هم متحد کرده و بدین ترتیب به کاربران DeFi کمک کنند تا دارایی های خود را به آسان ترین و سودآورترین شکل ممکن و با بهترین نرخ ها و کمترین میزان کارمزدها مبادله کنند. از این رو، جهت دسترسی به این هدف، روبیک توانسته تا قابلیت مسیریابی چند زنجیره ای را ایجاد کند. در حقیقت این قابلیت ابزاری است که معامله گران را قادر می سازد تا هر توکنی را در هر شبکه ای، به سرعت و بدون مراحل پیچیده و غیر ضروری مبادله کنند.

مزایا

• پشتیبانی از بیش از 9500 دارایی دیجیتال جهت تبادل یا سواپ
• ارائه بهترین نرخ ها و کمترین کارمزد برای تراکنش ها
• راه حلی فقط با یک کلیک و به دور از پیچیدگی ها
• پشتیبانی از چهار شبکه بلاک چین پالیگان (Polygon)، زنجیره هوشمند بایننس (BSC)، اتریوم (Ethereum) و آوالانچ (Avalanche)

معایب

• امکان برگشت خوردن یک تراکنش به دلیل تغییر نرخ رمز ارز در زمان انجام تراکنش

سخن پایانی

در این مطلب از فکت کوینز تلاش کردیم تا به مفهوم پل ها در بلاک چین و سپس راه حل‌ میان زنجیره‌ ای که خود نوعی از پل های بلاک چین هستند بپردازیم. در مجموع، در حال حاضر شاهد فعالیت بسیاری از پروژه‌های دیفای هستیم که هدف آنها ارائه بهترین راه حل‌ های میان زنجیره‌ ای و ارائه خدماتی آسان، سریع و آماده برای کاربران است. با این وجود، تنها چند پروژه هستند که در طول زمان توانسته اند تا از پروژه های رقیب خود سبقت بگیرند.

در انتهای این مطلب ما به 3 مورد از این پروژه ها اشاره داشتیم و پیشنهاد می کنیم تا جهت فعالیت های میان زنجیره ای خود، از آنها استفاده کنید. پس تا زمانی که سایر پروژه‌ه در تلاش هستند تا راه حل‌ میان زنجیره‌ ای خود را عرضه کنند، راه ‌حل‌ های کنونی، فعلاً بهترین گزینه های در دسترس ما هستند.