توکن تأمین نقدینگی (LP) چیست و چگونه کار می‌کند؟

توکن تأمین نقدینگی یا LP Token، توکن‌های خاصی هستند که توسط صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد شده‌اند. صرافی‌های غیرمتمرکز یا به اختصار DEX، پلتفرم‌های معاملاتی هستند که شما می‌توانید برای نگهداری یا مدیریت دارایی‌های خود از آن‌ها استفاده کرده و نیازمند هیچ سرویس واسطه‌ای هم نخواهند بود.

هنگامی که شما نقدینگی یک استخر نقدینگی را تامین می‌کنید، قرارداد هوشمند باتوجه به مقدار توکنی که واریز کرده باشید، به شما پاداش می‌دهد. در اینجا نقش توکن‌های نقدینگی روشن‌تر می‌شود زیرا این توکن‌ها همان پاداش شما است. به همین دلیل LP Token‌ها به عضو بسیار مفیدی از بازار تبدیل شده‌اند.

این دقیقا همان روشی بوده که اساس فعالیت بازارسازهای خودکار (AMMs) مانند یونی سواپ (Uniswap)، سوشی سواپ (Sushi Swap)، پنکیک سواپ (Pancake Swap) و کامپاند (Compound) است. در این مقاله از فکت کوینز به بررسی این توکن‌ها و کارایی آن می‌پردازیم.

زمانی که توکن ها به یک استخر نقدینگی واریز می‌شوند، این پلتفرم به‌صورت خودکار توکن جدیدی که نمایانگر سهم سپرده‌گذار از آن مجموعه است را تولید می‌کند. این توکن ها، توکن تأمین نقدینگی یا به‌ اختصار LP نامیده می‌شود و می‌توان از آن برای بسیاری از خدمات در پلتفرم اصلی و حتی سایر پلتفرم‌های دیفای استفاده کرد.

بازارسازهای خودکار و توکن های تأمین نقدینگی

توکن های تأمین نقدینگی یکی از ویژگی‌های اصلی بازارسازهای خودکار است. این توکن‌ها به غیرحضانتی بودن این پلتفرم‌ها کمک شایانی می‌کنند؛ بدان معنی که توکن‌های شما را دو دستی نمی‌چسبند، بلکه در عوض از طریق فعالیت‌هایی خودکار، باعث تمرکززدایی و عدالت می‌شوند. توکن‌های تأمین نقدینگی درهای جدیدی از تجارت توکن را به روی کاربران می‌گشایند و دسترسی به اکوسیستم دیفای را بیش از پیش ساده می‌کنند؛ مطلبی که باعث رشد قابل‌توجهی در این فضا شده است.

ویژگی غیرحضانتی بودن بازارسازهای خودکار برای بودن در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز بسیار حائز اهمیت است. در بازارسازهای خودکار، شما اختیار دارایی خودتان را با دریافت توکن‌های تأمین نقدینگی (LP) در ازای تأمین نقدینگی استخر و ارائه توکن‌هایی چون اتریوم خواهید داشت. این توکن‌ها به وسیله کدهای کامپیوتری تولید شده‌اند و انسان‌ها در تولید آنها دخیل نیستند. توکن‌های تأمین نقدینگی در اصل بیانگر سهم فرد ارائه‌دهنده نقدینگی از مجموعه است و به‌وسیله آن این فرد بر دارایی خود کاملاً نظارت و کنترل دارد.

بگذارید مثالی بزنیم. تصور کنید ده دلار از یک توکن را به یکی از استخرهای بلنسر به ارزش صد دلار واریز کرده‌اید. با این کار شما ده درصد از توکن‌های تأمین نقدینگی این استخر را دریافت می‌کنید. چرا که ده درصد از سهام این استخر با دارایی شماست. توکن‌های LP در حقیقت نمایانگر سهم شما هستند و با این توکن‌ها می‌توانید هر زمانی که خواستید بدون دخالت هیچ شخصی سپرده خود را برداشت کنید. از آنجایی‌که این توکن‌ها ERC-20 هستند، می‌توان آنها را به راحتی ترید کرد و در پروتکل‌های دیگر قرار داد.

نقدینگی چیست؟

نقدینگی مفهومی اساسی در فضای DeFi است. این اصطلاح به سهولت تبدیل یک دارایی به دارایی دیگر اشاره دارد. در امور مالی سنتی، پول نقد به‌عنوان نقدترین دارایی شناخته می‌شود. چرا که به راحتی می‌توان آن را به طلا، سهام، اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها تبدیل کرد. بااین‌حال، پول نقد را نمی‌توان به سادگی به کریپتو تبدیل کرد. در فضای رمزارزها، بیت کوین نقدترین دارایی است. چرا که تقریباً در هر صرافی متمرکزی پذیرفته‌شده و قابل معامله است. در اکوسیستم دیفای، که به طور عمده در شبکه اتریوم ساخته شده است، اتریوم نقدترین داراییست و در هر صرافی غیرمتمرکزی تراکنش می‌شود.

پیش از ساخت توکن‌های تأمین نقدینگی، دارایی‌های مورد استفاده در اکوسیستم اتریوم در طول دوره استفاده غیرقابل دسترسی بودند. در حقیقت توکن‌ها زمانی که استیک می‌شوند به‌عنوان بخشی از سازوکار حاکمیتی در سیستم قفل می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، در مکانیسم اجماع اثبات سهام اتریوم، برای اعتبارسنجی و اضافه کردن بلاکهای جدید نیاز است تا افرادی اتر های خود را در شبکه سپرده‌گذاری و قفل کنند. زمانی که یک ارز قفل می‌شود دیگر نمی‌توان از آن استفاده کرد. و بدین ترتیب نقدینگی کمتری در سیستم وجود خواهد داشت.

ساخت دارایی‌های قابل‌ تبدیل در بازارسازهای خودکار به نام توکن‌های تأمین نقدینگی (LP)، حداقل در اکوسیستم دیفای مشکل نقدینگی ارزهای دیجیتال را حل کرده است. به‌ وسیله توکن‌های تأمین نقدینگی، می‌توان از یک توکن مشخص چندین بار استفاده کرد. حتی اگر این توکن در یک محصول دیفای سرمایه‌گذاری شده یا در اختیار سازوکار حاکمیتی شبکه قرار گرفته باشد. LP ها به‌ وسیله شکل غیر مستقیمی از استیک کردن، به حل مشکل نقدینگی در فضای ارزهای دیجیتال کمک شایانی می‌کنند.

کشت سود (Yield Farming) با توکن هایLP

ازآنجایی‌که دیفای اکوسیستمی با سرعت تحول بسیار بالاست، خدمات این اکوسیستم نیز به‌ سرعت تحول پیدا کرده و در حال تکاملند. آنچه در این مقاله تحت عنوان توکن تأمین نقدینگی ذکر شده، بسته به پلتفرم‌های متفاوت ممکن است نام دیگری داشته باشد. برای مثال در پلتفرم بلنسر از این توکن‌ها به عنوان توکن استخر بلنسر (BPT) یا توکن استخر یاد می‌شود.

در صرافی یونی سواپ، به این توکن‌ها توکن‌های استخر یا توکن‌های نقدینگی گفته می‌شود. پلتفرم کرو از این توکن‌ها با همان نام LP یا توکن تأمین نقدینگی استفاده می‌کند. اگرچه کلمات متفاوت‌اند، اما تعریف کاملاً یکسان است. توکن‌های تأمین نقدینگی در حقیقت اثبات ریاضی هستند که شما توکن‌های خود را در مجموعه‌ای سپرده‌گذاری کرده‌اید و با داشتن آنها می‌توانید دارایی خود را پس بگیرید.

یکی دیگر از اصطلاحات اخیر اکوسیستم دیفای، ییلد فارمینگ یا همان کشت سود است. فرایندی که در نیمه اول سال 2020 وجود نداشت .اما با ظهورش، به یکی از پرطرفدارترین خدمات دیفای تبدیل شد. ایده ییلدفارمینگ واریز توکن در برنامه‌های مختلف دیفای، به‌منظور کسب حداکثر درآمد است. با انتقال توکن‌ها به پروتکل‌های مختلف، می‌توان این سود را به حداکثر رساند.

مطلب مفید: آینده ییلد فارمینگ (Yield Farming) در دیفای؛ بررسی خطرات ییلد فارمینگ

ییلدفارمینگ و توکن های تأمین نقدینگی

اگرچه هم ییلدفارمینگ و هم توکن های تأمین نقدینگی ایده‌های نسبتاً تازه‌ای در این اکوسیستم هستند، اما در کنار هم استفاده می‌شوند. برای درک نحوه عملکرد بیایید مراحل فارم کردن توکن CRV در پروتکل کرو را با استفاده از  توکن DAI بررسی کنیم:

• توکن های DAI را به استخر نقدینگی کرو واریز کنید.
• با این کار LP توکن دریافت می‌کنید.
• توکن تأمین نقدینگی دریافتی را به استخر استیکینگ کرو واریز کنید.
• توکن CRV دریافت کنید.

در این سناریو، با تأمین نقدینگی توکن DAI در کرو، کارمزد و سود کسب می‌کنید. در همان زمان، با توکن LP به‌دست‌آمده می‌توانید به راحتی توکن CRV به دست آورید. در حقیقت، استفاده از توکن تأمین نقدینگی، نقدینگی شما را دو برابر می‌کند. و می‌توانید با کسب کارمزد و ییلد فارمینگ سود زیادی به جیب بزنید. اصطلاحات بسیار، فناوری‌ها و عملکردهای جدیدی به طور روزافزون در اکوسیستم دیفای در حال ظهور هستند که می توانند شما را در کسب سود یاری کنند و توکن‌های تأمین نقدینگی یکی از اینهاست.

توکن‌های LP چگونه کار می‌کنند؟

ویژگی‌های توکن‌ نقدینگی، بسته به پروژه‌ای که این توکن را اجرا می‌کند، متفاوت است. برای درک بهتر این موضوع، به سراغ توکن نقدینگی پلتفرم یونی سواپ می‌رویم. توکن UNI، در واقع یک توکن کاربردی از نوع پروتکل ERC-20 بوده که روی بلاک چین اتریوم کار می‌کند و قرارداد هوشمند آن را می‌توانید در تصویر زیر مشاهده کنید.

نگاهی گذرا به تصویر بالا برخی از ویژگی‌ها و داده‌های مهم را در مورد توکن UNI نشان می دهد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مجموعا یک میلیارد توکن صادر شده است.
• این یک توکن از نوع ERC-20 از اتریوم است.
• بیش از 297 هزار هولدر درون زنجیره‌ای این توکن را دارند.
• بیش از 3 میلیون نقل و انتقالات درون زنجیره‌ای از زمان راه اندازی تاکنون انجام شده است.
•  آدرس قراردادی که قابل تایید در بلاک چین اتریوم است.
• تا 18 رقم اعشار دقت دارد.
• ارزش فعلی توکن و ارزش بازار رقیق شده آن را مشاهده می‌کنید.

تمام این اطلاعات برای ما روشن می‌کند که UNI یک توکن قابل تعویض، قابل انتقال و آزاد در شبکه اتریوم است. علاوه بر این، به ما می‌گوید که عرضه آن محدود است، بنابراین ارزش این توکن بالا است.

برای تعیین دقیق‌تر ارزش یک توکن LP می‌توانیم از فرمول زیر استفاده کنیم:

که معنای آن این بوده که ارزش توکن نقدینگی برابر است با ارزش نقدینگی کل تقسیم بر عرضه‌ی در گردش توکن‌های LP. برای درک این فرمول، اجازه دهید با مثال توکن UNI ادامه دهیم. می‌دانیم که Uniswap دارای ارزش کل قفل شده (TVL) برابر با 7.87 میلیارد دلار است. این ارزش کل قفل شده به نقدینگی قفل شده در V2 تقسیم می‌شود:

نقدینگی قفل شده در V3:

اگر همچنین بدانیم که توکن UNI دارای گردش فعلی 627.286.736,56 واحد UNI است، با این دو داده مي‌توانیم فرمول را اعمال کنیم و ارزش توکن تأمین نقدینگی آن را به دست بیاوریم.

ارزش UNI برابر با 12.84 دلار می‌شود.

در این مرحله مطمئنا تعجب خواهید کرد که چرا مقدار بازگردانده شده توسط فرمول، کمتر از آن مقداری است که در CoinMarketCap و Etherescan مشاهده می کنیم. دلیل آن هم این است که این فرمول با مقدار داده شده توسط داده‌های ارائه شده Uniswap مطابقت دارد. به این معنا که سایر بازارها و صرافی‌هایی که توکن در آن‌ها هست را در نظر نمی‌گیرد. از این رو تفاوت قیمت کاملا قابل مشاهده است. به عنوان مثال یعنی اگر نقدینگی UNI را در حالت‌های دیگر در نظر بگیریم و جمع کنیم، در نهایت ارزش نهایی واقعی توکن را با کمترین خطا محاسبه خواهیم کرد.

بیشتر بخوانید: کوین مارکت کپ چیست؟ معرفی و آموزش کوین مارکت کپ (CoinMarketCap)

ویژگی‌های توکن تأمین نقدینگی

امیدواریم مثال و توضیحات بخش قبل، مفهوم توکن UNI را برای شما روشن کرده باشد، اما سوالی که پیش می‌آید این است که ویژگی‌های دیگر توکن‌های نقدینگی به چه صورت است؟ در پاسخ باید گفت که قوانین یکسان است و به این صورت خواهند بود:

• هر توکن نقدینگی تحت یک بلاک چین و استاندارد منحصر به فرد کار می‌کند. به عنوان مثال، UNI و Sushi روی اتریوم کار می‌کنند و از استاندارد ERC-20 استفاده می‌کنند. با این حال Cake روی زنجیره هوشمند بایننس کار می‌کند و از نوع BEP-20 است. این بدان معنی بوده که هر توکن در شبکه خود فعالیت می‌کند و نمی‌توان آن را مستقیما مبادله کرد.
• ارزش توکن نقدینگی به ارزش کل پلتفرم‌هایی که در آن معامله می‌شود اعم از DEX یا CEX بستگی دارد و این ارزش بر تعداد کل توکن‌های در گردش تقسیم می‌شود.
• اگر سوزاندن توکن LP به هر دلیلی اتفاق بیوفتد، این امر بر ارزش توکن تاثیر مثبت می‌گذارد یعنی آن را کمیاب‌تر و در نتیجه ارزشمندتر می‌کند.

حال یک جنبه بسیار مهم را نیز باید در نظر گرفت و آن این است که هر پلتفرم DEX قوانین عرضه خاص خود را دارد که ارزش توکن را کم و بیش تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، پلتفرم‌های عرضه مستقیم مانند یونی سواپ به دنبال افزایش ارزش UNI با افزایش پذیرش و جذب سرمایه گذاری هستند.

در حالی که پلتفرم‌هایی مانند Land انتظار دارند که ارزش توکن‌هایشان با پیروی از مدل‌های الگوریتمی که عرضه و ارزش توکن را براساس نیازهایشان تنظیم می‌کند، افزایش یابد. این مساله به این معنا بوده که برای استفاده حداکثری از یک توکن LP، باید ساختار و عملکرد پروژه‌ای را که آن را صادر کرده، بشناسید. اگر این را بدانید،‌ می‌توانید بدانید که ارزش توکن چگونه می‌تواند افزایش پیدا کرده و تا کجا هم این افزایش پیش می‌رود.

این مورد برای مثال در مورد توکن Bit2Me (B2M) صدق می‌کند که عرضه آن مستقیم است و به عنوان یک توکن نقدینگی برای کسانی که در سیستم سهامداری Bit2Me Earn شرکت می‌کنند، استفاده می‌شود. بنابراین با افزایش TVL این شرکت، ارزش توکن B2M تثبیت شده است، این در حالی بوده که شما برای مشارکت خود پاداش دریافت خواهید کرد.

دریافت پاداش

در حال حاضر، هدف اصلی توکن‌‌های نقدینگی ارائه پاداش به تامین کنندگان نقدینگی است و در این مرحله، هر پلتفرم روشی برای این کار دارد. رایج‌ترین سیستم توزیع عادلانه پاداش بین شرکت کنندگان استخر است که به دلیل پورسانت‌های دریافت شده توسط DEX، درصدی مشخصی دارد. بسته به درصد اختصاص داده شده برای آن هدف، پاداش‌ها بیشتر یا کمتر خواهد بود.

بنابراین برای مثال، تامین کنندگان نقدینگی در Bit2Me Earn می‌توانند در صورت استفاده از توکن B2M برای دریافت پاداش، APY برابر با 25 درصد دریافت کند. این موضوع به این معنی بوده که به ازای 1000 یورو در استخر، ارائه دهنده سالانه 250 یورو برای مشارکت خود دریافت می‌کند و این پاداش با توکن‌های B2M پرداخت می‌شوند.

نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که با کاهش مشارکت شما در استخر (چون افراد بیشتری برای شرکت ثبت نام می‌کنند و بنابراین پاداش بین افراد بیشتری تقسیم می‌شود) APY نهایی کاهش پیدا می‌کند. اگر در ژانویه 2022 APY برابر با 30درصد و در دسامبر 20 درصد باشد، در نهایت مقدار توکن‌های دریافتی اندکی کاهش پیدا می‌کند که به طور کلی با تجمیع و تجدید ارزیابی توکن جبران می‌شود.

ممکن است فکر کنید که این غیرمنصفانه است اما واقعیت این بوده که سیستم به گونه‌ای طراحی شده که از خارج شدن توکن‌هایی که دیگر تحت کنترل نیستند جلوگیری کرده و اجازه ندهد تا ارزش نهایی آن‌ها تضعیف شود. به طور خلاصه، این یک استراتژی برای متعادل کردن اقتصاد توکنی در اکوسیستم است. این طرح در اکثر پروتکل‌ها تکرار می‌شود بنابراین یافتن استخرهای جدید با APY‌های انفجاری طبیعی است.

نتیجه گیری

انواع توکن تأمین نقدینگی می‌تواند برای پذیرش محصولات جدید، به ویژه محصولات مرتبط با دیفای بسیار مفید باشد. با این حال، باتوجه به سودمندی و امکانات بسیار زیاد، توکن‌های نقدینگی در پلتفرم‌های متنوعی مانند بازی‌های بلاک چین یا متاورس‌ استفاده می‌شوند. همگی هم با هدفی واضح این کار را انجام می دهند؛ جذب افراد به این فضاها و افزایش پذیرش آن‌ها.

در هر صورت موفقیت توکن نقدینگی به محصول ارائه شده، مفید بودن آن و علاقه‌ای که در جامعه برمی‌انگیزد، بستگی دارد. اگر یک توکن نقدینگی به همه این‌ موارد دست پیدا کند،‌ احتمالا با یک موفقیت حتمی طرف هستیم.