بازار ساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار می کند؟

بازار ساز خودکار AMM

در سال 2018 زمانیکه یونی سواپ راه اندازی شد، اولین پلتفرم غیرمتمرکز ارز دیجیتالی بود که از سیستم بازار ساز خودکار استفاده می‌کرد.بازار ساز خودکار یا AMM پروتکلی بسیار مهم در صرافی های غیر متمرکز است که شرایطی را برای کاربران فراهم می‌کند تا آنها بدون نیاز به هیچ واسطه ای به مبادله رمزارز بپردازند. به زبان ساده ، بازارساز های خودکار ضرورت وجود واسطه ها برای صرافی های متمرکز را هم حذف می‌کنند.

AMM برای قیمت‎ گذاری دارایی‎‌ها به یک فرمول ریاضی وابسته است. دارایی‎‌ها به جای استفاده از اوردر بوک میتوانند مطابق با الگوریتم قیمت خاص، قیمت گذاری شوند.

این فرمول می‎‌تواند در هر پروتکل شکل متفاوتی داشته باشد. برای مثال یونی سواپ از  x * y = k استفاده می‎‌کند. جایی که x ارزش رمزارز A و y ارزش رمزارز B است. در این فرمول k یک متغیر ثابت است به این معنی که نقدینگی کل استخر همیشه باید یک عدد ثابت باقی بماند.

سایر بازار سازهای خودکار از فرمول های دیگر برای موارد خاصی که هدف قرار می ‎دهند استفاده می‎ کنند. تشابه بین آنها این است که قیمت را به شکل الگوریتمی مشخص می‎ کنند. اگر اکنون کمی گیج کننده به نظر می‎ رسد با خواندن ادامه این مقاله نقاط ابهام رفع خواهند شد.

بازار سازی کلاسیک اساسا با شرکت هایی با منابع بزرگ و استراتژی‎ های پیچیده کار می کند. سازندگان بازار به شما کمک می‎‌کنند تا در اوردر بوک یک صرافی مانند بایننس قیمت مناسب و قیمت پیشنهادی رقابتی را داشته باشید. در واقع همه می ‎توانند از طریق بلاکچین بازاری را ایجاد کنند. زیرا سازندگان بازار خودکار این فرایند را غیر متمرکز کرده اند.

مطلب مفید:یونی سواپ و راه اندازی نسخه سوم

مارکت میکر (market maker) چیست ؟

یک بازار ساز فرآیند مورد نیاز برای فراهم کردن نقدینگی جفت ارزها در صرافی را تسهیل میکند. صرافی متمرکز عملکرد تریدرها را زیر نظر می‌گیرد و شرایطی را فراهم میکند تا سفارشات خریداران و فروشندگان با هم در تعادل قرار بگیرد. فرض کنید تریدر A بخواهد یک بیت کوین را به قیمت 34 هزار دلار بخرد، صرافی با تنظیم سیستم معاملاتی خود به گونه ای عمل میکند که این شخص تریدر دیگری که قصد دارد 1 بیت کوین خودش را به قیمت 34 هزار دلار بفروشد را پیدا کند.

در چنین شرایطی خوشمان بیاید یا نه صرافی متمرکز به عنوان واسطه بین آنها عمل می‌کند. وظیفه صرافی ارتباط دادن فروشنده با خریدار در کمترین زمان ممکن است. حال اگر صرافی نتواند در این فرآیند هماهنگی لازم را برقرار کند یا به زبان ساده تر تریدری که خواهان فروش یک بیت کوین خود به قیمت 34 هزار دلار باشد را پیدا نکند چه میشود؟

اینجاست که می گوییم نقدینگی این صرافی کم است.منظور از لیکوئیدیتی سرعت انجام خرید و فروش در صرافی است.صرافی ای که نقدینگی بالایی داشته باشد تعداد تریدرهایی که در به خرید و فروش مشغول هستند زیاد است. و در مقابل عکس این ماجرا برای صرافی های با نقدینگی کم صادق است. در چنین صرافی هایی امکان وقوع اسلیپیج بسیار زیاد است . یعنی تاتمام نشدن کامل معامله ممکن است قیمتدارایی درحال معامله عوض شود. البته این اتفاق اغلب در بازارهای بی ثباتی مانند بازار کریپتو مورد عجیبی نیست. بنابراین، صرافی ها باید اطمینان حاصل کنند که معاملات آنها در لحظه و به صورت آنی انجام می شود تا لغزش (اسلیپیج SLIPPAGE) قیمت ها کاهش یابد.

اینجاست که صرافی های متمرکز برای فراهم آوردن سیستم تریدینگ فعال برای خودشان به تریدرهای حرفه ای و موسسات مالی تکیه میکنند تا آنها نقدینگی پلتفرمشان را تامین کنند.این نهادها برای مطابقت با سفارش‌های معامله‌گران خرد و جوابگو بودن به سفارشات آنها ، سفارش‌های متعدد را وارد اوردر بوک صرافی ها میکنند. با این کار، صرافی می تواند اطمینان حاصل کند که طرف مقابل برای همه معاملات همیشه در دسترس است. در این سیستم تامین کنندگان نقدینگی نقش بازارسازان را بر عهده می گیرند. به عبارت دیگر، بازارسازان فرآیندهای مورد نیاز برای تامین نقدینگی جفت‌های معاملاتی را تسهیل می‌کنند.

سازنده خودکار بازار یا AMM چگونه کار می کند؟

بر خلاف صرافی های متمرکز، صرافی های غیرمتمرکز با استفاده از AMM یا بازار ساز خودکار سعی در این دارند تا برای انجام هر فرآیند ارز دیجیتالی همه واسطه ها را از میان بردارند. در این پلتفرم ها هیچ سیستم یکپارچه سازی یا هماهنگ کننده بین سفارشات مشتریان وجود ندارد. به علاوه هیچ گونه سیستم حضانتی هم در این پلتفرم ها معنا ندارد یعنی صرافی کلیدهای خصوصی مشتریان خود را نگه نمیدارد. بنابراین در چنین سیستم هایی کاربران فرآیند ترید را از کیف پول های غیر حضانتی آغاز میکنند. یعنی هر کاربری کلید خصوصیش را خودش مدیریت میکند نه صرافی.

تفاوت دیگری که صرافی های غیرمتمرکز با متمرکز دارند حذف اوردر بوک و جایگزینی آن با AMM یا بازارسازهای خودکار است. این پروتکل ها برای قیمت گذاری ارزهای دیجیتال و تامین نقدینگی از قراردادهای هوشمند ، برنامه هایی که به صورت اتوماتیک اجرا می‌شوند، استفاده میکنند.

در اصل، کاربران با شخص معامله نمی‌کنند، بلکه در مقابل آنها نقدینگی قفل شده در قراردادهای هوشمند قرار دارد و آنها با قرارداد هوشمند معامله میکنند . این قراردادهای هوشمند اغلب به عنوان استخر نقدینگی نامیده می شوند. از نمونه های بازار ساز خودکار میتوان به Uniswap, Balancer ،Curve اشاره کرد.

سازنده خودکار بازار از این جهت که جفت معاملاتی به عنوان نمونه ETH / DAI در آن نیز وجود دارد شبیه اوردر بوک صرافی است. با این حال برای انجام معامله نیازی به طرف معامله در طرف دیگر ندارید. به جای آن شما با یک قرارداد هوشمند ارتباط برقرار می کنید. این قرارداد هوشمند بازار را برای شما ایجاد می‎ کند. در صرافی غیر متمرکز مبتنی بر دفتر سفارشات مانند Binance DEX تراکنش‌ها به طور مستقیم بین کیف پول های کاربران انجام می‌گیرد. اگر به عنوان نمونه BNB خود را با جفت BUSD در Binance DEX مبادله کنید شخص دیگری  آن را در این صرافی از شما با همان جفت ارز می‌خرد. ما این معاملات را همتا به همتا یا P2P نامگذاری می‌کنیم.

از طرف دیگر شما می‎ توانید AMM را به عنوان همتا به قرارداد P2C تصور کنید. به معنای کلاسیک در معاملات دیگر به طرفین معامله احتیاجی نداریم. زیرا معاملات به طور مستقیم بین کاربران‌ و قراردادها به صورت خودکار شکل می‌گیرند.چرا که در AMM هیچ اوردر بوک و هیچ نوع سفارشی وجود ندارد. اینکه برای دارایی ای که می‎خواهید آن را بخرید یا بفروشید چه قیمتی مشخص می‎ شود را این فرمول تعیین می‎ کند نه خود کاربر.کاربر فقط فرمول را تعیین میکند. باید به این نکته اشاره کرد که تعدادی از طرح‎ های AMM در آینده ممکن است این محدودیت را از میان بردارند. پس نیازی به طرفین معامله نداریم. اما هنوز کسی باید بازار را ایجاد کند. نقدینگی می‌بایست در قرارداد هوشمند به واسطه‌ی کاربرانی ارائه شود که موسسات تامین نقدینگی یا LP نام دارند.

مطلب مفید:تفاوت صرافی های متمرکز و غیر متمرکز

استخرهای نقدینگی

تامین کنندگان نقدینگی بودجه‎ ای را به شبکه نقدینگی اضافه می‎ کنند. شما باید نقدینگی را به عنوان انبوهی از وجوه در نظر بگیرید که تاجران قادرند با آن معامله کنند.آنها به ازای تامین نقدینگی به پروتکل LPها از معاملات انجام شده در استخر ،هزینه دریافت می ‎کنند. افزودن وجوه به صندوق نقدینگی بسیار ساده است. پاداش‌ها توسط پروتکل مشخص می‎ شوند. به عنوان مثال یونی سواپ نسخه 2 حدود 0.3% از معامله‌گران می‌گیرد. و مستقیما آن را به استخر نقدینگی می‌ریزد. بقیه‌ی سیستم عامل‎ ها یا فورک‎ ها ممکن است هزینه کمتری داشته باشند تا تامین کنندگان بیشتری به استخر نقدینگی جذب شوند.

چرا جذب نقدینگی اهمیت دارد؟

به دلیل نحوه کار AMM هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، محدودیت برای سفارشات بزرگ در شبکه را کاهش می‌دهد. که به نوبه خود ممکن است میزان بیشتری را به سیستم عامل خود برساند. باید به خاطر داشته باشید که قیمت گذاری به واسطه‌ی یک الگوریتم مشخص می‎ شود. به روشی ساده میزان تغییر بین توکن‎ های موجود در استخر نقدینگی پس از معامله اندازه گیری می‎شود. اگر این نسبت با اختلاف زیادی تغییر کند میزان لغزش زیاد بوده است‎.

تعریف ضرر ناپایدار یا impermanent loss

ضرر ناپایدار وقتی اتفاق می افتد که نسبت قیمت توکن های سپرده شده پس از واریز آنها در استخر تغییر کند. هرچه تغییر بزرگتر باشد ، ضرر ناپایدار بزرگتر است. به همین دلیل است که AMM ها با جفت رمزهایی که دارای ارزش مشابه هستند ، مانند پول های پولادین ثابت یا توکن های بسته بندی شده بهترین عملکرد را دارند. اگر نسبت قیمت بین جفت ارز در محدوده نسبتاً کمی باقی بماند ، ضرر ناپایدار نیز ناچیز است.

از طرف دیگر، اگر این نسبت تغییر زیادی کند، ارائه دهندگان نقدینگی بهتر است به جای افزودن بودجه به یک شبکه، به سادگی توکن ها را حفظ کنند. حتی در این صورت، استخرهای یونی سواپ مانند ETH / DAI که کاملاً در معرض ضرر ناگهانی قرار دارند به لطف هزینه های تجاری که به آنها تعلق می گیرد سودآور می‌شوند.

با این اوصاف ، «ضرر ناگهانی» راهی عالی برای نامگذاری این پدیده نیست. با این حال ، اگر وجوه خود را با نسبت قیمتی متفاوت از سپرده گذاری خود برداشت کنید ، ضررهای آن دائمی می‌شود. در برخی موارد ، هزینه های معاملاتی ممکن است ضررها را کاهش دهد ، اما هنوز هم در نظر گرفتن خطرات مهم است. هنگام واریز وجه به AMM مراقب باشید و مطمئن شوید که پیامدهای ضرر ناگهانی را درک می کنید.

کسب درآمد با ییلد فارمینگ در AMM

جدا از فرصت های کسب درآمدی که در بالا برایتان توضیح دادیم، تامین کنندگان نقدینگی میتوانند از طریق ییلد فارمینگ هم به درآمد برسند. برای اینکه از این قسمت هم نفع ببرید تنها کاری که باید بکنید این است که نسبت مناسبی از دارایی های دیجیتال خود را برای کشت سود به استخر نقدینگی واریز کنید. بعد از اینکه پروسه واریز انجام شد، پروتکل بازار ساز خودکار برای شما توکن تامین نقدینگی ارسال میکند. شما میتوانید این توکن ها را به پروتکل های وام دهی واریز کرده یا اصلا آنها را استیک کنید و سود خودتان را چند برابر نمایید. با این حال، توجه داشته باشید که برای برداشت وجوه خود از استخر نقدینگی اولیه، باید توکن تامین نقدینگی را بازخرید کنید.

سخن آخر بازار ساز خودکار (AMM)

با انجام چنین اقداماتی اعم از تامین نقدینگی بازار ساز خودکار یا شرکت در پروتکل های وام دهی میتولنید سود دریافتی خود از این بازار را چند برابر کنید البته توجه به این نکته هم خالی از لطف نیست که بازارسازهای خودکار هنوز در مراحل آغازین خود قرار دارند. و پروژه ای نوپاهستند.

بازار سازان خودکاری که این روزها مورد استقبال بیشتری قرار می‎ گیرند(مانند یونی سواپ، کرو و پنکیک سواپ) از لحاظ طراحی چشمگیرند اما از لحاظ خصوصیت‌ها کاملا نابالغ باقی مانده‎ اند. و به احتمال زیاد در آینده‎ نزدیک باید منتظر بسیاری از طرح‎ های خلاقانه باشیم که سبب کاهش هزینه‎ ها، استهلاک کمتر و در نتیجه نقدینگی بیشتر برای هر کاربر در شبکه دیفای شود.