رمز ارز چیست ؛ آشنایی با دنیای آینده پول، ارتباطات و سرمایه‌گذاری

رمز ارز چیست و چه می‌کند؟ درباره‌اش چیزی شنیده‌اید؟ رمز ارزها یا به‌قول فرنگی‌ها کریپتوکارنسی‌ها (cryptocurrency ) ابزارهای تازه دنیای پول و ارتباطات هستند که در بستر فناوری‌های خلاقانه‌ای کار می‌کنند و آمده‌اند تا جای پول‌های سنتی و روش‌های کلاسیک تبادلات مالی و ارتباطی را بگیرند. اما سازوکار این ارزها چیست؟ چطور کار می‌کنند؟ از کجا آمده‌اند و چشم‌انداز پیش رویشان چیست؟ با مقدمه‌ای درباره پول راه پیشرفت آن را به سمت ارزهای دنیای جدید و کریپتوکارنسی‌ها دنبال می‌کنیم. آماده‌اید؟ با فکت کوینز همراه هستید؟

پول و سیر تحول آن در رسیدن به دنیای رمز ارزها

برای اینکه با رمز ارزها بهتر آشنا شویم، خوب است که نگاهی به سیر به‌وجودآمدن پول و رشد آن هم داشته باشیم. پول راهی برای تبادل راحت‌تر مالی است. هرچیزی می‌تواند به‌عنوان پول مورداستفاده قرار گیرد. کافی است که طرف‌های معاملات با هم درباره قراردادن یک عنصر مشخص به‌عنوان واحد دادوستد به توافق برسند؛ آنجاست که پول متولد می‌شود.

در گذر تاریخ هم اشیا و مواد مختلفی در جایگاه پول ظاهر شده‌اند؛ گاهی مواد غذایی و گاهی طلا و نقره این مسئولیت را به‌عهده داشته‌اند. این‌روزها، پول واحدهای مالی توافق‌شده‌ای است که کشورها تعیین می‌کنند و با آن تبادلات مالی و تجاری انجام می‌دهند.

ماشین حساب ارزدیجیتال

تقریبا در تمام کشورها پول بی‌پشتوانه مورداستفاده قرار می‌گیرد. منظور از بی‌پشتوانه‌بودن چیست؟ یعنی پولی که حکومت هر کشور تعیین می‌کند و ارزش ذاتی ندارد و کنترل ارزش آن در دست حکومت است.

کاربردهای پول

پول کاربردهای متعددی دارد. سه کارکرد اصلی‌اش به شرح زیر است:

• استفاده از آن در جایگاه مبادله و خرید‌وفروش؛
• برای اختصاص‌دادن ارزش به کالاهای مختلف؛
• راهی برای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری.

حالا رمز ارز چیست و چه می‌کند؟ ارزهای تازه‌وارد به دنیای پول و سرمایه هم کارکردهایی مشابه پول سنتی دارند. رمز ارزها یا کریپتوکارنسی گونه جدیدی از دارایی‌ها و وسایل تبادلات مالی و ارتباطی‌اند که از فناوری‌های رمزنگاری استفاده می‌کنند و مدیریت‌شان به دست دولت‌ها و حکومت‌ها نیست. دیگر پای بسترهای نامتمرکزی به‌میان است که دسترسی به رمزارزها را مهیا و شدنی می‌کنند. در ادامه بیشتر از رمزارزها خواهیم گفت.

رمز ارز چیست ؟

رمز ارز یا کریپتوکارنسی غیرمتمرکز است. منظور از دیجیتالی این است که به‌شکل الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شود. معنای غیرمتمرکز هم آن است که در بستر شبکه‌ای تولید و تبادل می‌شود که دست نظارت‌های هسته‌ای و مرکزی دولت‌ها و سازمان‌ها از آن کوتاه است. در واقع، هیچ مدیر و ناظر مشخص و منفردی در شبکه‌های غیرمتمرکز وجود ندارد.

از رمز ارزها می‌توان برای خریدوفروش کالاهای مختلف استفاده کرد. این ارزهای تازه‌وارد و جدید می‌توانند ذخیره و پس‌انداز هم شوند. ارزش آن‌ها در طول زمان افزایش پیدا می‌کند و برای همین گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌روند.

این‌روزها هزاران رمز ارز مختلف در دنیا وجود دارد که حتما معروف‌ترین‌شان یعنی بیت‌کوین را می‌شناسید. حتی اگر با دنیای رمز ارزها آن‌چنان هم آشنا نباشید، نام بیت‌کوینِ معروف در این روزها به گوشتان خورده‌است. این‌طور نیست؟

آشنایی بیشتر با رمزارز یا کریپتوکارنسی

رمز ارزها دیجیتالی هستند و برای همین، نمود و حالت فیزیکی ندارند؛ یعنی شما آن‌ها را در قالب اسکناس یا سکه نمی‌بینید. صاحبان هر کریپتوکارنسی آن را در کیف پولی دیجیتالی نگه می‌دارند و از طریق صرافی‌های آنلاین به خریدوفروش مشغول می‌شوند.

کیف پول‌ رمز ارزها هم حالت‌های متنوعی دارد. این کیف پول‌ها که برای ذخیره و نگهداری از کریپتوکارنسی استفاده می‌شوند هم می‌توانند به شکل آنلاین باشند و هم آفلاین. کیف پول‌های آنلاین در بستر اینترنت و شبکه جهانی وب قابلیت دسترسی دارند و آفلاین‌ها بدون اینترنت هم قابل‌دسترسی‌اند.

کیف پول‌های آفلاین و آنلاین می‌توانند در قالب اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارها در دسترس باشند. کیف پول‌های آفلاین به شکل سخت‌افزاری هم موجودند. کیف‌های سخت‌افزاری آفلاین چیزی شبیه یک USB هستند که امکان ذخیره رمز ارزها در آن‌ها وجود دارد.

رمز ارز‌ها در شبکه‌های غیرمتمرکز

بیشتر ارزهای کلاسیک و عادی از سوی بانک‌های مرکز پشتیبانی می‌شوند. برای نمونه، دلار آمریکا از سوی بانک مرکزی این کشور حمایت و پشتیبانی می‌شود اما پشتیبان رمز ارزها کیست؟ این رمز ارزها از سوی کاربرانی که در شبکه‌های غیرمتمرکز به آن‌ها دسترسی دارند، پشتیبانی می‌شوند و ارزش‌شان هم در گروی نظر و فعالیت همین کاربران است.

تبادلات مالی رمز ارزی در شبکه‌های غیرمتمرکز صورت می‌گیرد و در یک بستر یا دفترکل غیرمتمرکز به ثبت می‌رسد. این دفترکل بزرگ بلاک‌ چین نام دارد. هر زمانی که یک رمز ارز فروخته یا خریده می‌شود، تراکنش و معامله مربوط به آن در دفتر کل غیرمتمرکز کریپتوکارنسی ها یا همان بلاک‌چین به ثبت می‌رسد.

این دفتر کل بزرگ و غیرمتمرکز در دسترس تمام کاربران شبکه قرار دارد. هرکاربری می‌تواند به عضویت شبکه‌ بلاک‌چین درآید. فعالیت‌های تحت این شبکه و تاریخچه تراکنش‌ها و فعالیت‌های مختلف در آن از طریق رمزنگاری ثبت می‌شود. هر تراکنش و فعالیتی در بستر شبکه‌های غیرمتمرکز باید فرایندی برای تأیید را پشت سر بگذارد تا خبری از کلاه‌برداری و اشتباه در میان نباشد.

تاریخچه دنیای رمز ارز چیست و این داستان از کجا شروع شد؟

حالا که با رمز ارزها کمی بیشتر آشنا شدید، اجازه بدهید که مروری بر تاریخچه‌شان داشته باشیم و ببینیم که ماجرای این ارزهای تازه‌وارد از کجا شروع شده است. داستان با فردی به نام دیوید چام ( David Chaum) شروع می‌شود. او در سال ۱۹۸۳ میلادی اقدام به راه‌اندازی سیستمی کرد که با رمزنگاری پیش می‌رفت و نام آن را ای-کَش (E-cash) گذاشت.

این سیستم می‌توانست با رمزنگاری فعالیت‌های مالی و تراکنش‌های اقتصادی، آن‌ها را به حالت محرمانه درآورد و تبادلاتشان را ایمن کند. این ایده و فناوری راه را برای تولید رمز ارزها و سیستم‌های غیرمتمرکز رمزنگاری باز کرد.

بعدتر، در سال ۱۹۹۸ میلادی، اصطلاح کریپتوکارنسی یا همان رمز ارز برای نخستین‌بار مطرح شد. در آن سال، فردی به نام وی دای ( Wei Dai) به این فکر افتاد که روش پرداخت تازه و نوینی طراحی کند که براساس رمزنگاری‌شدن فعالیت‌های تراکنش پیش می‌رود و در بستری غیرمتمرکز فعالیت می‌کند.

این اقدامات پایه‌های شبکه‌های غیرمتمرکز و رمزنگاری تراکنش‌های مالی و ارتباطی را فراهم کردند. تا اینکه نوبت به ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) رسید.

ساتوشی ناکاموتو؛ سازنده نخستین رمز ارز

شاید یادتان باشد که بیش از یک دهه پیش، بحرانی اقتصادی گریبان‌گیر دنیا شد. بله! در سال ۲۰۰۸ میلادی، بحران اقتصادی دنیا را زیر سایه سیاهش گرفت. این بحران آثار مخرب زیادی داشت؛ از جمله عواقب آن کاهش ارزش پول بود.

در سال ۲۰۰۹، فردی به نام ساتوشی ناکاموتو پیدا شد که نخستین کریپتوکارنسی یعنی بیت‌کوین را روانه بازار کرد. ناکاموتو کیست؟ هنوز کسی او را نمی‌شناسد. مشخص نیست که او یک فرد است یا با گروهی تحت‌این نام محرمانه فعالیت می‌کند. در هر حال، این نامِ خالق بیت‌کوین معروف است.

همان‌طور که قبل‌تر هم گفته شد، ساتوشی ناکاموتو نخستین کسی نبود که ایده راه‌اندازی شبکه‌های غیرمتمرکز و تبادلات دیجیتالی را داشت اما او با ساخت بیت‌کوین به این ایده ناب جامه عمل پوشانید.

بیت‌ کوین راه تازه‌ای برای پرداخت است که می‌تواند در قالب بین‌المللی و در فضایی غیرمتمرکز بدون نیاز به دولت یا موسسه مالی خاصی تبادل شود. بیت‌کوین نتیجه استفاده از فناوری‌های تازه برای رهایی از بحران اقتصادی بود. جالب نیست؟

کاربرد رمز ارز چیست و با آن چه کارهایی می‌توان کرد؟

رمز ارزها قابلیت‌های پول کلاسیک را دارند. هم می‌توانید با آن‌ها تبادلات مالی انجام بدهید و هم قابلیت ارزش‌گذاری کالاها را دارند و از آن‌گذشته، می‌توانید با ذخیره و پس‌اندازشان دست به سرمایه‌گذاری بزنید.

در حال حاضر، پذیرش رمز ارزها برای خریدوفروش بسیار زیاد شده اما هنوز هم راهی طولانی در پیش دارند تا به ارزی مانند دلار برسند که از سوی همه‌جا و همه‌کس برای تبادلات مالی قابل‌قبول است.

البته این را هم بدانید که ارزش رمزارزها در نوسان است و همین موجب می‌شود که ورود به دنیای آن‌ها کمی نیازمند خرج‌کردن احتیاط باشد. همین ویژگی‌ نوسان‌پذیری ارزش باعث می‌شود که بیشتر افراد در حال حاضر، با چشم‌دوختن به آینده به این رمزارزها نگاهی سرمایه‌گذارانه داشته باشند و با امید رشد ارزش‌شان در آینده، آن‌ها را پس‌انداز کنند.

روند عرضه و تقاضا در دنیای کریپتوکارنسی‌ها چندان مشخص نیست. از سوی دیگر، دولت‌ها و موسسات هنوز در پی این هستند که به دنیای پیچیده و وسیع رمز ارزها سروسامان بدهند. آن‌ها نمی‌دانند که با چه قوانین و محدودیت‌هایی درباره مسائلی نظیر مالیات، جلوگیری از کلاه‌برداری و… برای این رمزارزها تصمیم بگیرند.

سازوکار رمز ارز چیست و چطور کار می‌کند؟

همان‌طور که تا اینجا متوجه شدید، رمزارزها وسیله و ابزاری برای تبادلات مالی هستند که حالت دیجیتالی دارند و در فضایی غیرمتمرکز معامله می‌شوند. برخلاف ارزهای کلاسیکی مانند یورو یا دلار، هیچ نظارت هسته‌ای و مرکزی درباره رمزارزها وجود ندارد.

ارزش‌گذاری رمز ارزهایی مانند بیت‌کوین در اختیار دولت‌ها و بانک‌ها نیست و این کاربران در فضای اینترنت و شبکه‌های بلاک‌ چین هستند که در ارزش‌گذاری نقش دارند. بیت‌کوین به عنوان نخستین کریپتوکارنسی یا همان رمزارز این‌طور معرفی شده بود: سیستم پرداختی الکترونیکی مبتنی بر سیستم اثبات کار (proof of work).

حتما برایتان سوال است که این سیستم چیست و چطور کار می‌کند. اجازه بدهید که با شرح کامل سازوکار رمزارزها و شبکه‌ بلاک‌ چین، کم‌کم همه‌چیز را برایتان توضیح بدهیم.

آشنایی با بلاک‌چین

بلاک‌ چین در دنیای رمز ارز چیست و چطور کار می‌کند؟ بلاک‌چین سیستمی آزاد و غیرمتمرکز برای ثبت‌وضبط داده‌هاست. اگر می‌خواهید که با مثالی ملموس و ساده به کارکردش پی ببرید، به این دقت کنید: بلاک‌چین مانند یک دفترکل بزرگ است که در اختیار رایانه‌های متعدد در سراسر جهان قرار دارد.

تراکنش‌ها و عملیات مختلفی که از سوی کاربران بلاک‌چین صورت می‌گیرد، در قالب بلوک‌هایی ذخیره می‌شود که بعدتر، همگیِ آن‌ها مانند زنجیر به هم متصل و مرتبط می‌شوند. فرض کنید که دفتر بزرگی در اختیار دارید و تمام جزئیات تراکنش‌های مالی‌تان را در آن یادداشت می‌کنید. هر صفحه از این دفتر معادل یک بلوک در بلاک‌چین است و کل آن دفتر هم معادلِ خودِ بلاک‌چین.

هرکسی که به عنوان یک کاربر در بلاک‌چین حضور دارد، نسخه‌ای از تراکنش‌های ثبت‌وضبط‌شده در آن را دارد. با اضافه‌شدن هر تراکنش جدید به سیستم، همه کاربران در جریان به‌روزرسانی قرار می‌گیرند و اطلاعات در دستانشان خواهد بود.در ادامه مقاله رمز ارز چیست درباره فناوری‌ها و روش‌های امنیتی و عملکردی بلاک‌چین هم خواهید خواند.

اثبات سهام و اثبات کار در بلاک‌چین

قبل از اینکه هر تراکنش و عملیات در بستر بلاک‌چین به تأیید برسند، از دو روش تأییدیه موسوم به اثبات سهام (Proof of Stake) و اثبات کار (Proof of Work) استفاده می‌شود.

رمز ارزها برای تأییدشدن در تراکنش‌های بلاک‌چینی یا باید با روش اثبات سهام به تأیید برسند یا با روش اثبات کار. اما هریک از این روش‌ها دقیقا چیست؟

روش اثبات کار (Proof of Work)

این روش الگوریتمی دارد که یک معما تولید می‌کند. این مسأله ریاضیاتی و محاسباتی باید از سوی رایانه‌های مختلف حل شود. رایانه‌ها هم برای حل آن با هم رقابت می‌کنند. هر رایانه که به‌عنوان ماینر (miner) یا استخراج‌کننده در شبکه حضور دارد، در تلاش است تا مسأله را زودتر از دیگران حل کند.

با حل مسأله است که گروهی از تراکنش‌ها امکان تأییدشدن پیدا می‌کنند. به هر گروه از این تراکنش‌ها هم بلوک گفته می‌شود. با حل مسأله، بلوک به بلاک‌چین اضافه خواهد شد. نخستین ماینری که مسأله را حل کند هم موجب می‌شود که بلوک به بلاک‌چین اضافه شود و هم خودش اندکی رمز ارز را به‌عنوان پاداش دریافت خواهد کرد.

رقابت سخت و سریعی که میان رایانه‌ها برای حل مسأله وجود دارد، موجب می‌شود که میزان مصرف برق و انرژی در شبکه به‌شدت بالا برود.

روش اثبات سهام (Proof of Stake)

برای کاهش میزان الکتریسیته و انرژی لازم برای تأیید تراکنش‌های رمز ارزها، بعضی از این رمزارزها از روش تأیید دیگری به نام روش اثبات سهام استفاده می‌کنند.

در این روش، تعداد تراکنش‌هایی که هر رایانه یا کاربر می‌تواند به تأیید برساند متناسب با مقدار رمز ارزی است که می‌خواهد سرمایه‌گذاری کند. در واقع، این الگوریتم شخصی که بلوک جدید را استخراج می‌کند، در بلاک‌چین به‌طور اتفاقی انتخاب می‌شود و شانس کسی در این انتخاب اتفاقی و تصادفی بیشتر خواهد بود که سهام بالاتری در شبکه داشته باشد.

در این روش دیگر مانند روش اثبات کار خبری از مصرف مقدار گَزافی انرژی برای استخراج نیست. در اینجا هم بعد از انتخاب‌شدن برای استخراج، به ماینر یا همان رایانه استخراج‌کننده که مجموعه‌ای از تراکنش‌ها را به تأیید رسانده، مقداری رمزارز پاداش داده می‌شود. البته اگر ماینری به تراکنش‌هایی غیرقانونی تأییدیه بدهد، مجازات خواهد شد و مقداری رمزارز از او گرفته می‌شود.

تفاوت روش اثبات کار و روش اثبات سهام

در روش اثبات کار، تمام کاربران حاضر در بلاک‌چین برای ایجاد یک بلوک تازه با هم رقابت می‌کنند و کسی که مسأله را زودتر حل کند و از قدرت پردازش سیستمش بهتر و سریع‌تر بهره ببرد، پیروز خواهد بود.

اما در روش اثبات سهام، کاربران به‌جای استفاده از سخت‌افزارهای قوی برای حل مسائل، مبالغی از رمز ارز را در کیف پول خود نگه می‌دارند تا حق تأیید یا ردکردن تراکنش‌ها را به‌طور تصادفی به‌دست بیاورند. هرچقدر هم که رمزارز بیشتری در کیف داشته باشند، شانسشان برای انتخاب‌شدن بیشتر می‌شود.

مکانیزم اجماع (Consensus)

هم روش اثبات کار و هم روش اثبات سهام برای تأیید تراکنش‌ها نیاز به استفاده از مکانیزم اجماع دارند. اما منظور از آن چیست؟ مکانیزم اجماع مجموعه‌ای از قوانین است که با وجود آن، کاربران درباره تصویب و تأیید هر عملیاتی نظر می‌دهند.

پس از اینکه در روش اثبات کار یا اثبات سهام، تأییدیه‌ای صورت می‌گیرد، اکثریت کاربران حاضر در بلاک‌چین هم باید آن را تأیید کنند و بعد به مرحله نهایی‌شدن خواهد رسید. چنین مکانیزمی مانع از بروز تقلب و کلاه‌برداری می‌شود.

برای مثال، اگر یک هکر بخواهد عملیاتی غیرقانونی در بلاک‌چین انجام بدهد، باید دست‌کم موافقت ۵۱درصد از کاربران حاضر در شبکه بلاک‌چین را کسب کند. بدیهی است که هیچ‌گاه چنین اجماعی برای عملیاتی کلاه‌بردارانه رخ نخواهد داد.

برای همین است که امنیت سیستم بلاک‌چین بالا ارزیابی می‌شود و می‌توان به آن اعتماد کرد. پس باوجود اینکه هیچ دولت و بانکی ناظر بر فعالیت‌هایش نیست، مکانیزم‌های قوی از آن پشتیبانی می‌کنند و اجازه تقلب و خراب‌کاری را در سیستم صادر نمی‌کنند.

استخراج رمز ارز چیست و چگونه است؟

ماینینگ (mining) یا استخراج رمزارز به معنای چگونگی تولید واحدهای جدید از هر رمزارز است. تراکنش‌هایی که پیش‌تر گفته شد، با به تأییدرسیدن می‌توانند منجر به تولید و استخراج رمز ارزهای تازه شوند.

هرچقدر که شبکه رمز ارزها توسعه بیشتری پیدا می‌کند، استخراج رمزارزها هم کار دشوارتری می‌شود و مصرف انرژی برای استخراج هم افزایش پیدا می‌کند. برای استخراج رمزارزهایی مانند بیت‌کوین در این شرایط نیاز به دستگاه‌ها و تجهیزات بسیار پیشرفته است.

سرمایه‌گذاری برای رمزارزها چگونه است؟

برای خرید رمزارزهای مختلف می‌توانید به صرافی‌های ارزدیجیتال بروید یا از شبکه‌های همتا به‌ همتا (peer-to-peer networks) استفاده کنید. صرافی‌های رمزارزها به شما این امکان را می‌دهند که رمزارزهای موردنظرتان را بخرید و بعد در کیف پول خود نگه دارید.

بعضی از صرافی‌های رمز ارز متمرکز هستند و افراد برای انجام معاملات و تراکنش‌هایشان نیاز به احراز هویت دارند اما اگر صرافی از روش همتا به‌ همتا یا در اصطلاح P2P استفاده کند، نیازی به احراز هویت نخواهد بود و صرافی غیرمتمرکز به فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد.

بیشتر بخوانید : kyc چیست و چرا اهمیت آن در دنیای رمزارزها زیاد شده است؟

در ارتباطات همتابه‌همتا نیازی به وجود سرورهای مرکزی نیست و افراد مستقیم به هم متصل می‌شوند و تراکنش‌هایشان را پیش می‌برند. صرافی‌های مختلف برای پیش‌برد تراکنش‌ها کارمزدهایی هم دریافت می‌کنند. در انتخاب صرافی مناسب برای خریدوفروش رمزارزها باید دقت کرد.

اگر قصد سرمایه‌گذاری روی رمزارزها دارید، باید حواستان باشد که تمام بودجه و پولتان را خرج این ارزها نکنید. بهتر است که باتوجه به مبهم‌بودن آینده رمزارزها از نظر پذیرش و اعتبار از سوی مردم و دولت‌ها و نوسانات ارزشی‌شان، بخشی از سبد سرمایه‌گذاری‌تان را به آن‌ها اختصاص بدهید و همه تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد نچینید.

در آخر

آینده دنیای رمز ارز چیست و به چه سمت‌وسویی پیش خواهد رفت؟ واقعیت این است که دنیای رمزارزها برای ماندن بنیاد شده است. فناوری بسیار جذاب و آزاد به‌کاررفته در شبکه‌های غیرمتمرکز و استقبال افراد معروفی مانند ایلان ماسک از کریپتوکارنسی‌ها از دلایلی است که باعث می‌شود، جهان به این ارزهای تازه‌وارد خوش‌بین شود.

برای ماندن در گردونه رقابت سرمایه‌گذاری‌ در دنیای آینده، باید حتما بخشی از پورتفولیوی سرمایه‌گذاری‌تان را به رمزارزها اختصاص بدهید. البته احتیاط و مطالعه درباره این ارزهاست که باعث می‌شود در این مسیر موفق باشید و ریسک‌هایش را کنترل کنید.

اگر در یک کلام بخواهیم بگوییم که رمز ارز چیست و چه می‌کند، باید بگوییم که دنیای تازه‌ای از ظرفیت‌های رنگارنگ است که باید به آن نگاهی جدی داشته باشیم.