توکن حاکمیتی (Governance Token) چیست؟

مفهوم توکن حاکمیتی هنوز راه زیادی را پیش رو دارد؛ اما با وجود نوپا بودن، باز هم روزبه‌روز شاهد افزایش محبوبیت آنها در حوزه دیفای هستیم.

توکن های حاکمیتی امسال به محبوبیت بسیار زیادی دست پیدا کرده‌اند.با رکوردهای جدیدی که به اسم ییلد فایننس (Yield Finance) ثبت‌شده‌اند، هم‌اکنون توکن‌های حاکمیتی به بزرگ‌ترین موفقیت اکوسیستم اتریوم تبدیل‌ شده‌اند. اما سؤال مهم این است که درواقع توکن های حاکمیتی چه نقشی دارند؟ در پاسخ اساساً توکن‌های حاکمیتی به دارندگان آنها این قدرت را می‌دهند که بر مسیری که یک پروژه DeFi در آن حرکت می‌کند، تأثیر بگذارند.

قیمت لحظه ای slp

از طرفی توکن های حاکمیتی هنوز راه زیادی را در پیش روی خود می‌بینند؛ اما یک نکته کاملاً مشخص است و آن این است که روزبه‌روز شاهد افزایش محبوبیت توکن های حاکمیتی هستیم. علاوه بر این، این توکن ها کاربران را به یک ذینفع مستقیم در پلتفرم‌های DeFi بدل می‌سازند. اما مهم دیگر این است که بسیاری هنوز از اهمیت این توکن ها اطلاع ندارند. بر اساس انتظارها، به نظر می‌رسد که با افزایش محبوبیت DeFi، روزبه‌روز دانش کلی نیز در مورد توکن های حاکمیتی افزایش یابد.

ازاین‌رو، در این مطلب از فکت کوینز قصد داریم تا به‌طور کامل به بررسی مفهوم این توکن ها و موارد پیرامون آن بپردازیم.

توکن حاکمیتی چیست؟

توکن‌های حاکمیتی به دارندگان خود این امکان را می‌دهند تا در اداره پروتکل بلاک چین خود فعالیت داشته و در برخی موارد نیز به آن‌ها این امکان را می‌دهند تا به‌طور مستقیم ارزش برنامه‌های کاربردی DeFi را دریافت کنند.

از طرفی این مدل دقیقاً مشابه سهام‌های سنتی شرکت‌ها است؛ یعنی افراد می‌توانند در مورد تصمیمات هیئت‌مدیره رأی داده و در زمان انتشار سود سهام شرکت نیز از آن سهم ببرند. این در حالی است که امروزه به اجرا درآمدن امور مالی سنتی، به شکلی کاملاً استاندارد درآمده است. باوجود مدل‌های جدیدی که چندین بار در سال شاهد پیدایش آنها هستیم، ولی بازهم پیاده‌سازی‌ها در DeFi می‌توانند شدیداً با یکدیگر متفاوت باشند.

توکن حاکمیتی به چه شکل کار می‌کند؟

توکن‌ حاکمیتی دقیقاً همچون توکن‌های معمولی ERC20 در بلاک چین اتریوم عمل می‌کند؛ با یک تفاوت کلیدی که پروژه صادرکننده آنها، برنامه‌های کاربردی ویژه‌ای ایجاد می‌کند که به دارندگان توکن این اجازه را می‌دهد تا در مورد پارامترهای حیاتی پروتکل تصمیم بگیرند. توسعه‌دهندگان یک پروتکل معمولاً یک قرارداد سهام گذاری یا استیکینگ (Staking) ایجاد می‌کنند که در آن دارندگان توکن می‌توانند توکن های خود را به‌منظور رأی دادن به پارامترهای پویا در شبکه سپرده‌گذاری کنند. در برخی موارد، آنها می‌توانند به یک پیشنهاد خاص رأی داده و تمرکز اولیه منابع توسعه پروژه خود را تعیین کنند.

همچنین دارندگان توکن حاکمیتی می‌توانند درباره پارامترهای پویایی مثل کارمزدهای خریدوفروش صرافی‌های غیرمتمرکز، قرار گرفتن توکن ها در لیست صرافی‌ها و پارامترهای ریسک دارایی برای بازارهای پولی و برنامه‌های تورم پروتکل نیز نظر دهند. در قدم بعدی این پارامترهای پروتکل به‌وسیله یک قرارداد هوشمند چند امضایی پلتفرم حاکمیت تنظیم می‌شود. از طرفی تغییراتی که در مورد آن رأی دهی صورت گرفته شده است، دارای یک تأخیر زمانی هستند تا به کاربرانی که موافق پیاده‌سازی آنها نیستند اجازه داده شود تا در صورت تمایل، راه خود را از پروتکل و توکن های آن جدا کنند.

کاربرد توکن حاکمیتی چیست؟

اکثریت اعضای جامعه کریپتو موافق این هستند که این روزها امور مالی غیرمتمرکز روزبه‌روز در حال گسترش و تکامل است. درعین‌حال، یک نکته فوق‌العاده در مورد حاکمیت زنجیره‌ای وجود دارد که به سهام گذاران پروتکل این امکان را می‌دهد تا درباره نحوه مدیریت پروتکل بحث کرده و رأی دهند. درواقع توکن‌ حاکمیتی را می‌توان به‌عنوان سوختی که فرآیند رأی‌گیری مبتنی بر بلاک چین را تقویت می‌کند، در نظر گرفت. در حقیقت این توکن حاکمیتی است که در یک پروتکل جهت ابراز حمایت یا مخالفت نسبت به تغییرات پیشنهادی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دارندگان توکن حاکمیتی همچنین می‌توانند در مورد هرگونه تغییر جدید در پروتکل رأی دهند. سیستم رایج در بین توکن های حاکمیتی این است که هر توکن حاکمیتی برابر با یک رأی است. به این معنی که اگر یک فرد، دارنده توکن حاکمیتی بیشتری باشد، پس تسلط بیشتری بر پروتکل خواهد داشت.

تاریخچه محبوبیت توکن حاکمیتی

طی دوران رونق عرضه اولیه سکه یا ICO ها بین سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷، توکن حاکمیتی به‌ اندازه امروز محبوب نبود. بااین‌حال، بسیاری از پروژه‌های پیشرو کنونی در دیفای که با تکیه‌ بر توکن حاکمیتی خود به محبوبیت رسیده‌اند، در این سال‌ها راه‌اندازی شده بودند. از طرفی بسیاری از پروتکل‌های محبوب DeFi امروزی مثل Compound و Balancer نیز از سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ به حال اجرا درآمده‌اند، اما در سال ۲۰۲۰ توکن حاکمیتی خود را عرضه کردند. همچنین طی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷ نیز توکن MKR محبوب‌ترین توکن حاکمیتی در گردش به‌حساب می‌آمد.

بیشتر بخوانید: پروتکل Balancer برای کاهش هزینه های کاربران استخرهای پایدار جدیدی را معرفی کرده است

جهت اطلاع بد نیست بدانید که MKR یک توکن حاکمیتی از پروژه MakerDAO است که کاربران می‌توانند آن را به‌عنوان توکنی کاربردی و منبع افزایش سرمایه در اکوسیستم MakerDAO مورداستفاده قرار دهند. در زمان راه‌اندازی اکوسیستم دای (Dai)، چیزی در حدود ده میلیون توکن MKR وجود داشت. از طرفی DigixDAO نیز یکی از پیشگامان حوزه توکن حاکمیتی به‌حساب می‌آید. این شرکت که در کشور سنگاپور مستقر است، با فروش ۱٫۷ میلیون توکن DGD در ۳۰ مارس ۲۰۱۶ (۱۰ خردادماه ۱۳۹۵|)، ارزش خود را به بیش از ۵٫۵ میلیون دلار افزایش داد.

بیشتر بخوانید: سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) چیست؟

محبوبیت فعلی توکن حاکمیتی

در طی یک سال گذشته شاهد رشد بیش‌ازحد انواع توکن حاکمیتی و عرصه ییلد فارمینگ (Yield Farming) بوده‌ایم. توکن حاکمیتی و ییلد فارمینگ باعث شده‌اند تا فعالان حوزه ارزهای دیجیتال بیشتر از قبل در مورد اهمیت ساختارهای تشویقی در پروژه‌های DeFi صحبت کنند. درواقع پس از معرفی توکن پروتکل کاپاند (Compound) یعنی COMP بود که هم توکن‌های ییلد فارمینگ و هم توکن‌ حاکمیتی، به این شکل موردتوجه جامعه کریپتو قرار گرفتند.

استقبال از عرضه توکن COMP به حدی بود که در مدت کوتاهی قیمت ۸۰ دلاری آن تقریباً ۴۰۰ درصد رشد کرده و به رقم ۳۰۰ دلار رسید. از طرفی پروتکل Compound شاهد روانه شدن سیل سرمایه‌ها به پروتکل خود بود و ظرف مدت کمتر از یک هفته پس از راه‌اندازی، ارزش کل قفل‌شده (TVL) آن به ۱٫۷ میلیارد دلار رسید. درواقع این موضوع از این نظر رشدی خیره‌کننده به‌حساب می‌آمد که فقط یک هفته قبل از تاریخ فوق، TVL پروتکل کامپاند تنها ۱۰۰ میلیون دلار بود.

دومین پروژه‌ای که از اشتیاق ایجادشده در مورد ییلد فارمینگ و توکن حاکمیتی سود برد، بلنسر (Balancer) بود. نکته‌ای که در مورد توکن BAL وجود دارد این است که این توکن قابل ضرب و توزیع نیست. از طرفی حتی در آن زمان نیز، توکن BAL شاهد رشد بالایی بود. در اواسط ماه جولای (تیرماه)، هر توکن BAL باقیمت ۸ دلار خریدوفروش می‌شد، اما در پایان ماه آگوست (مردادماه)، ارزش هر توکن BAL به ۳۴ دلار رسید.

به‌صورت کلی ۲ دلیل اصلی برای انفجار ناگهانی محبوبیت توکن حاکمیتی وجود دارد.

• اولین مورد این است که پروژه‌های DeFi که با یک توکن حاکمیتی ارائه‌شده‌اند، ثابت کردند که مسیر مطمئنی برای کسب بازدهی به‌صورت تصاعدی هستند.
• دلیل دوم این است که پروژه‌های DeFi با ارائه توکن های حاکمیتی، بازدهی بالایی را از طریق بهره یا کارمزد خود ارائه می‌دهند. ازاین‌رو، دارندگان توکن های حاکمیتی معتقدند که شانس زیادی برای افزایش پذیرش پروژه‌های DeFi در آینده وجود دارد.

بنابراین، آنها بر روی هر پروژه DeFi که توکن های حاکمیتی ارائه می‌دهد، دست می‌گذارند. نتایج گذشته دروغ نمی‌گویند؛ چراکه سرمایه‌گذارانی که بر روی توکن‌های حاکمیتی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، از همان ابتدا شاهد نرخ بازدهی بسیار بالا در سرمایه‌گذاری خود بوده‌اند.

همچنین بخوانید: Yearn Finance چیست؟

آیا همه توکن‌های حاکمیتی از پاداش بازدهی برخوردار هستند؟

در حال حاضر، توکن‌های حاکمیتی DeFi ساختار پاداش‌دهی مشخصی ندارند و بسیاری از محبوب‌ترین توکن‌های DeFi امروزی مانند COMP، UNI و AAVE هنوز درحال‌توسعه هستند. اما میزان پاداش‌دهی توکن‌های پروتکل‌های بالغ‌تر مثل KNC، ZRX و MKR که دارای ساختار پاداش‌دهی تعریف‌شده‌ای هستند را می‌توان از طریق فرمول نسبت PE واقعی (نسبت قیمت به درآمد)، محاسبه کرد.

توکن‌های حاکمیتی بالغ و نوپا

درحالی‌که مدل‌های توکن حاکمیتی DeFi می‌توانند با رویکردهای متفاوتی طراحی‌شده باشند، اعتقاد کلی بر این است که پروتکل‌های بالغ‌تر، فقط به دارندگان توکن‌هایی که در موارد حاکمیتی پلتفرم شرکت می‌کنند، از طریق کارمزدهای شبکه، پاداش اعطا می‌کنند. در مقابل، پلتفرم‌های نوپا وجود دارند که به همه دارندگان توکن ها یا سهام گذارها، از طریق استفاده از طرح‌های پاداش تورمی، پاداش اعطا می‌کنند.

در پروتکل‌های بالغ‌تر توکن حاکمیتی، کارمزدهای پروتکل بین خزانه‌داری پروژه (این درآمدها صرف توسعه مداوم پروتکل می‌شوند) و سهام گذارانی که توکن‌های خود را در پلتفرم حاکمیتی استیک کرده‌اند، تقسیم می‌شود. همچنین ممکن است این سهامداران در معرض خطراتی مثل حمله به پروتکل و Liquidation وجوه و از دست دادن دارایی کاربران عادی قرار گیرند. در این شرایط است که پروتکل با ایجاد یک پشتیبان از دارایی‌های آنها، کاربران را از چنین ریسک‌هایی در امان نگه می‌دارد.

بیشتر بخوانید: آینده ییلد فارمینگ (Yield Farming) در دیفای؛ بررسی خطرات ییلد فارمینگ

اساساً مفهوم برنامه مالی غیرمتمرکز اکنون به یک آستانه تغییر رسیده است. در حقیقت برای اینکه یک پروتکل به‌عنوان یک برنامه واقعی DeFi در اکوسیستم در حال بلوغ امروزی طبقه‌بندی شود، دارندگان توکن حاکمیتی آن باید اکنون در فرآیند حاکمیت پروتکل دخیل باشند و ارزشی را برای کاربران برنامه فراهم کنند.

برترین توکن‌های حاکمیتی اکوسیستم DeFi

در این بخش قصد داریم تا به معرفی و بررسی برترین توکن‌های حاکمیتی اکوسیستم DeFi بپردازیم.

شبکه کایبر و توکن حاکمتی آن؛ Kyber Network (KNC)

شبکه Kyber یکی از نخستین صرافی‌های غیرمتمرکز ارز دیجیتال است که بر بستر شبکه بلاک چین اتریوم راه‌اندازی گردید. این شبکه در سال ۲۰۱۷ و در خلال اشتیاق شدید به ICO ها، وارد اکوسیستم دیفای شد و به‌سرعت به یکی از پرکاربردترین صرافی‌های غیرمتمرکز با حجم معاملات قابل‌توجه بدل گشت. از طرفی در طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، بیش از ۱۰۰ اپلیکیشن غیرمتمرکز (dApps) نیز شروع به ادغام با این پروتکل کرده و ماهیت نقدینگی باز (Open Liquidity) صرافی را به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم اتریوم تثبیت کردند.

در حال حاضر، حجم تراکنش‌های روزانه شبکه Kyber به‌طور متوسط بیش از ۵ میلیون دلار است که یکی از بالاترین نرخ‌های مشارکت برای یک پلتفرم و توکن حاکمیتی به‌حساب می‌آید.

Uniswap (UNI)

Uniswap یک صرافی غیرمتمرکز با بالاترین حجم معاملات در سرتاسر جهان است که حجم معاملات آن به دلیل بالا بودن، معمولاً با Coinbase Pro مقایسه می‌شود. از طرفی یونی سواپ مدل استخر نقدینگی خودکار (Automated Liquidity Pool) را رواج داد که طی آن هر دارنده توکن این امکان را خواهد داشت تا به یک بازار ساز برای هر توکن با استاندارد ERC20 بدل شود. درواقع این نوآوری جرقه‌ای را زد که به پروژه‌های جدید اجازه داد تا بدون نیاز به صرافی‌های متمرکز یا پشتیبان‌های بزرگی مثل مؤسسات سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)، اقدام به جمع‌آوری پشتیبانی و نقدینگی کنند.

امروز، حتی پس از کاهش سرعت رشد بازار آلت کوین‌ها، حجم Uniswap فراتر از انتظارات است. جفت ارزهای Uniswap با ETH و WBTC از حجم معاملات ۵۰ میلیون دلاری در روز فراتر رفته و همین موضوع باعث شده تا یونی سواپ به یکی از ۵ صرافی برتر ازنظر حجم نقدینگی و البته حجم معاملات روزانه بدل گردد.

Compound (COMP)

Compound بزرگ‌ترین پروتکل بازار پول در اکوسیستم DeFi است. در زمان راه‌اندازی، این پروتکل با حذف بازارهای قدیمی همتا به همتا و جایگزینی آنها با استخرهای نقدینگی وجوه، مفهوم وام‌دهی غیرمتمرکز (decentralized lending) را متحول کرد؛ ازاین‌رو این پروتکل به هر کاربری اجازه می‌داد تا بدون نیاز به انتظار برای طرف مقابل، مبلغی را قرض گرفته یا وام دهد.

بیشتر بخوانید: وام جمعی (Crowdloan) چیست؟؛ با برگ برنده ICO ها بیشتر آشنا شوید

در حال حاضر، Compound بیش از ۲٫۶ میلیارد دلار وام غیرمتمرکز در قراردادهای هوشمند خود دارد. از طرفی کامپاند قابلیت دسترسی آسان به وام‌های اهرم‌دار یا مارجین (Margin) را برای محبوب‌ترین توکن های ERC20 نیز فراهم ساخته است.

Curve DAO (CRV)

Curve یک صرافی غیرمتمرکز ارز دیجیتال است که دارای استخرهای نقدینگی است که صرفاً از جفت ارزهای استیبل کوین تشکیل‌ شده‌اند. محبوب‌ترین استخر این صرافی، از استیبل کوین‌های USDT/USDC/DAI پشتیبانی می‌کند که به‌واسطه این استیبل کوین‌ها، معامله گران می‌توانند بین جفت ارزهایی با نقدینگی زیاد و نوسان کم، ترید کرده و بدین ترتیب نرخ را در رقابت با بزرگ‌ترین صرافی‌های متمرکز رقابتی‌تر کنند.

از طرفی این صرافی همچنین به مکان مناسبی جهت خریدوفروش بیت کوین‌های توکن شده مثل جفت ارزهای wBTC، sBTC و renBTC تبدیل شده است. هم‌اکنون صرافی غیرمتمرکز Curve با حجم معاملات روزانه بیش از پنجاه میلیون دلار، جزء برترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در سرتاسر جهان بشمار می‌رود.

همچنین بخوانید: بهترین صرافی های جایگزین بایننس

Maker (MKR)

پروتکل Maker با برخورداری از بیش از 2 درصد از کل عرضه در گردش شبکه اتریوم که در قراردادهای هوشمند آن قفل‌شده‌اند، پیشتاز پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز به‌حساب می‌آید. این پروتکل متفاوت از سایر پروتکل‌های وام‌دهی عمل می‌کند و به کاربران خود این امکان را می‌دهد تا تنها یک دارایی (دلار مشتق این سیستم یعنی استیبل کوین DAI) را قرض بگیرند.

DAI یک استیبل کوین با پشتوانه ارزهای دیجیتال است که وقتی توسط پروتکل ایجاد می‌شود که یکی از دارایی‌های پشتیبانی شده مثل ETH یا WBTC، در خزانه‌های پروتکل میکر قفل شده باشند. در این شرایط کاربران می‌توانند تا سقف ۶۶% LTV (وام به ارزش) را از کل ارزش دارایی قفل‌شده در شبکه را در قالب استیبل کوین DAI وام بگیرند. از طرفی کاربران می‌توانند از استیب کوین DAI در تمامی اکوسیستم‌های ارز دیجیتال جهت پرداخت‌ها، خریدوفروش و سایر تراکنش‌های DeFi استفاده کنند.

در حال حاضر پروتکل Maker و استیبل کوین DAI با بیش از ۲٫۱۵ میلیارد دارایی قفل‌شده و معادل ۹۵۰ میلیون دلار توکن DAI، بخشی جدایی‌ناپذیر از اکوسیستم اتریوم به‌حساب می‌آیند. همچنین استیبل کوین DAI می‌تواند در هر صرافی متمرکز بزرگ و تقریباً در هر اپلیکیشن غیرمتمرکز ایجادشده بر بستر بلاک چین اتریوم، مورداستفاده قرار گیرد.

نتیجه‌گیری

پروتکل‌های حاکمیتی به پروژه‌های DeFi در دستیابی به پتانسیل واقعی خود کمک می‌کنند. این توکن ها همچنین باعث می‌شوند DeFi به تمرکززدایی واقعی دست پیدا کند. درواقع بدون اینکه کاربران کنترل یک پروژه DeFi را در دست داشته باشند، هرگز نمی‌توان به غیرمتمرکز بودن واقعی دست پیدا کرد. ازاین‌رو، توکن حاکمیتی گامی بزرگ در جهت دستیابی به تمرکززدایی واقعی به‌حساب می‌آیند.

از طرفی در سال‌های آتی، کماکان شاهد به چالش کشیده شدن جایگاه قانونی توکن‌ حاکمیتی خواهیم بود؛ چراکه سؤالاتی مثل آنکه چه چیزی یک توکن حاکمیتی را از اوراق بهادار قانونی که مستحق دریافت سود سهام هستند، جدا می‌کند، مطرح خواهند شد. به همین دلیل، سال ۲۰۲۱ بدون شک سال مهمی برای توکن های حاکمیتی خواهد بود.

منابع: medium, zild.medium