اثبات سهام (POS) یک مکانیسم اجماع است که برای تایید تراکنش‌های ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که بلاکچین‌ها فاقد هرگونه مرجع متمرکز هستند، POS روشی برای تضمین معتبر بودن داده‌های ذخیره‌شده در شبکه محسوب میشود. با فکت کوینز همراه باشید تا روش اعتبارسنجی اثبات سهام را مورد بررسی دقیق قرار دهیم.
فرایند اثبات سهام (POS) چیست؟
تمرکززدایی را می‌توان هسته اصلی فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال به حساب آورد. زیرا هیچ نهاد مرکزی برای مدیریت تاریخچه تراکنش‌ها و داده‌های بلاک چین وجود ندارد. در عوض، شبکه برای اعتبارسنجی تراکنش‌های دریافتی و افزودن آن‌ها به عنوان بلوک‌های جدید در زنجیره به گروهی از شرکت‌کنندگان متکی است.
اثبات سهام یک مکانیسم برای رسیدن به اجماع است که در آن از خود شرکت‌کنندگان در شبکه خواسته میشود تا اعتبارسنجی تراکنش‌ها را انجام دهند. این فرایند برای افراد سودآور است و اعتبارسنج‌ها در ازای آن با توکن بومی شبکه را پاداش می‌گیرند؛ البته اگر افراد برگزیده داده‌های جدید را به درستی تایید کنند و سیستم را فریب ندهند. درواقع ذینفعان بلاک چین باید تایید کنند که تراکنش معتبر است و آن را به بلاکچین اضافه نمایند. تنها در این صورت است که می‌گوییم ذینفعان یک شبکه به اجماع رسیده‌اند.
استیکینگ (staking) چیست؟
استیکینگ همان سپرده گذاری ارز دیجیتال در یک شبکه گواهی سپرده (POS) یا اثبات سهام است و کاربران مقداری از توکن‌های خود را در ازای کسب فرصتی برای اعتبارسنجی بلوک‌های جدید و اضافه کردن آن‌ها به بلاکچین قفل می‌کنند. این اعتبارسنج‌ها یا استیکرها، ارزهای دیجیتال خود را در یک قرارداد هوشمند سپرده گذاری می‌کنند که روی بلاکچین ذخیره میشود. الگوریتم بلاکچین نیز اعتبارسنج‌ها را بر اساس میزان سپرده آن‌ها انتخاب می‌کند.
ذینفعان شبکه POS که به آن‌ها اعتبارسنج نیز گفته میشود، مقادیر مشخصی از رمزارزهای اصلی شبکه را به عنوان سپرده خود استیک یا قفل می‌کنند. آن‌ها در ازای این کار فرصتی را برای اعتبارسنجی تراکنش‌های جدید و کسب پاداش به دست می‌آورند. اما اگر آن‌ها داده‌های ناصحیح یا جعلی را تایید کنند، ممکن است بخشی از سپرده خود را به عنوان جریمه از دست بدهند.
سولانا (Solana)، ترا (Terra) و کاردانو (Cardano) از بزرگ‌ترین ارزهای دیجیتالی هستند که برای اعتبارسنجی تراکنش‌های خود از فرایند اثبات سهام استفاده می‌کنند. اتریوم نیز به عنوان دومین ارز دیجیتال بزرگ در تاریخ 15 سپتامبر 2022 الگوریتم اجماع خود را از اثبات کار به اثبات سهام تغییر داد.
رابطه استیکینگ و فرایند اثبات سهام
هرچقدر حجم بیشتری از دارایی خود را در شبکه استیک (stake) کنید، شانس شما برای انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج و اعتبارسنجی بیشتر خواهد شد. هنگامی که داده‌های تایید شده توسط یک اعتبارسنج به بلاکچین اضافه می‌شوند، اعتبارسنج کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان پاداش دریافت می‌کند. پاداش اعتبارسنج‌ها به نسبت اندازه سپرده آن‌ها تعیین خواهد شد.
استیکینگ مانند سپرده بانکی است. این مکانیزم درواقع برای بررسی تراکنش‌های بلاکچین و تایید اعتبار آن‌ها است. اگر فقط تراکنش‌های صحیح را تایید کنید، سود سپرده خود را دریافت خواهید کرد. اما اگر تراکنش‌های ناصحیح را هم تایید کنید، جریمه‌هایی برای شما در نظر گرفته میشود و بخشی از سپرده خودتان را از دست می‌دهید.
اگر یک اعتبارسنج داده‌های ناصحیح یا تراکنش‌های تقلبی را تایید کند، ممکن است سپرده او سوزانده شود. یعنی دارایی دیجیتال وی به یک آدرس کیف پول غیرقابل استفاده ارسال میشود که هیچ‌کس به آن دسترسی ندارد و برای همیشه بلاستفاده خواهند شد.
فرایند POS به این دلیل جواب می‌دهد که اعتبارسنج‌ها با خود می‌گویند: «من آن‌قدر به مشروعیت این تراکنش ایمان دارم که حاضرم با پول خودم از آن حمایت کنم.»
مزایای فرایند اثبات سهام
مزایای الگوریتم اثبات سهام درواقع باید در مقابل مکانیزم اثبات کار سنجیده شود. بنابراین در ادامه به روش مقایسه‌ای سعی خواهیم کرد تا مزایای اصلی الگوریتم POS را مورد بررسی قرار دهیم.
بیشتر بخوانید : آشنایی کامل با فرایند اثبات کار (Proof-of-Work)
1. مصرف انرژی کمتر
مکانیزم اثبات کار (POW) به خاطر مصرف برق بالای خود بد آوازه است. بلاکچین‌های اثبات کار مانند بیت کوین با توجه به نگرانی‌های شدید در مورد اثرات زیست‌محیطی مورد انتقاد هستند. اما الگوریتم اثبات سهام پیامدهای بهتری برای محیط‌زیست در پی خواهد داشت. شبکه اثبات کار در مقیاس جهانی فقط هنگامی سودآورتر است که بتواند با کمترین هزینه انرژی عملیاتی شود.
این امر باعث تمرکز استخراج ارز دیجیتال در مناطقی خواهد شد که هزینه برق در آن‌ها کمتر از سایر کشورها باشد. اما مصرف اندک انرژی در POS این مشکل را حل می‌کند و زیرساخت‌های ماینینگ را به طور گسترده و عادلانه توزیع خواهد کرد. این امر می‌تواند به طور بالقوه سیستم بلاکچین را هم بیش از پیش قوی‌تر کند.
Proof of Stake می‌تواند در را به روی افراد بیشتری در سیستم‌های بلاکچین بگشاید تا بتوانند به عنوان اعتبارسنج در شبکه شرکت کرده و درآمدزایی داشته باشند. بنابراین دیگر نیازی به صرف هزینه‌های زیاد برای خرید سیستم‌های محاسباتی قدرتمند و مصرف مقادیر زیادی برق برای استخراج ارزهای دیجیتال نخواهد بود. درواقع خود ارز دیجیتال تنها چیزی خواهد بود که برای اعتبارسنجی به آن نیاز دارید.
2. استیکینگ و سودآوری
صرافی‌های ارز دیجیتال مانند کوین بیس، بایننس و کراکن، سپرده گذاری یا استیکینگ را به عنوان یک سرویس در پلتفرم‌های خود ارائه می‌کنند. حتی پلتفرم‌های اختصاصی استیکینگ نیز مانند اور استیک (Everstake) وجود دارند. بسته به بلاکچین مورد نظر، دارندگان ارز دیجیتال می‌توانند سودی بین 5 تا 14 درصد از دارایی‌های خود با سپرده گذاری به دست آورند. این در حالی است که برای کسب سود در فرایند اثبات کار باید ابزار محاسباتی سنگین در اختیار داشته باشید.
3. مقیاس‌پذیری بیشتر
یکی دیگر از مزایای بلاکچین‌های فرایند اثبات سهام در پتانسیلی نهفته است که برای آینده ارائه می‌دهند. آن‌ها ممکن است مقیاس‌پذیرتر از بلاکچین‌های اثبات کار باشند. بلاکچین Proof of Stake در تئوری می‌تواند از تراکنش‌های هم‌زمان بیشتری بدون به خطر انداختن امنیت شبکه یا عدم تمرکز آن پشتیبانی کند. امروزه نوآوری‌های زیادی در لایه دوم شبکه‌ها برای افزایش مقیاس‌پذیری لایه اول اتفاق می‌افتد. مقیاس‌پذیری در واقع چالش بزرگی است که باید بر آن غلبه کرد تا بتوان بلاکچین‌ها را به طور گسترده و در مقیاس جهانی مورد استفاده قرار داد.
بیشتر بخوانید : مقیاس پذیری در بلاک چین به چه معنا است؟
اشکالات فرایند اثبات سهام
اثبات سهام بدون عیب هم نیست. این روش نتوانسته است اجرای موفق بلاک چین‌های میلیارد دلاری را به اندازه اثبات کار تضمین کند. همچنین برخی از این الگوریتم‌ها می‌توانند زنجیره‌ها را در برابر انواع مختلف حملات آسیب‌پذیرتر کند. حساسیت به حملات نیز می‌تواند امنیت کلی بلاکچین را با خطر روبرو کند.
در عین حال، اعتبارسنج‌هایی که مقادیر زیادی از ارز دیجیتال یک بلاکچین را در اختیار دارند، ممکن است تاثیر زیادی بر سیستم POS داشته باشند. مهاجرت یک ارز دیجیتال از اثبات کار به اثبات سهام نیز همانند چیزی که در اتریوم دیدیم، یک فرآیند پیچیده و بسیار پردردسر است. هر ارز دیجیتالی که بخواهد مکانیسم‌های اجماع خود را تغییر دهد، باید یک فرآیند برنامه‌ریزی دشوار و طولانی را طی کند. فقط به این شکل است که می‌توان یکپارچگی بلاکچین را از ابتدا تا انتهای ارتقا و فراتر از آن تضمین نمود.
اثبات سهام در مقابل اثبات کار
به‌طورکلی دو مکانیسم اجماع یعنی اثبات سهام و اثبات کار وجود دارد که عموما در برنامه‌های ارزهای دیجیتال و دیفای استفاده می‌شوند. در حالی که POS از استیکینگ استفاده می‌کند، POW به ماینرها نیاز دارد تا معماهای پیچیده ریاضی را حل کنند. ماینرها تصمیم می‌گیرند که کدام تراکنش‌های شبکه را تایید کرده و بلاک چین را گسترش دهند.
اثبات سهام
- به اعتبارسنج نیاز دارد تا مقداری ارز دیجیتال مخصوص بلاکچین را نگه دارند.
- برای اعتبارسنجی تراکنش به قدرت محاسباتی قابل توجهی نیاز ندارد.
- یک مکانیسم اجماع با رویکرد جدیدتر و پذیرش کمتر نسبت به اثبات کار است.
- ارزهای دیجیتال اثبات سهام به دلیل اثرات زیست‌محیطی پایین‌تر برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (ESG) جذاب‌تر هستند.
اثبات کار
- اثبات کار سابقه طولانی‌تری در استفاده به عنوان مکانیسم اجماع بلاکچین دارد.
- ماینرها نیازی به نگه داشتن هیچ یک از دارایی‌های بومی بلاکچین ندارند و برای تایید یک تراکنش فقط به قدرت محاسباتی متوسل می‌شوند.
- ممکن است مقدار بسیار قابل توجهی از برق مصرف کند. ارزهای دیجیتال اثبات کار اغلب به دلیل نیاز به انرژی بالا از صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی حذف می‌شوند.
کدام ارزهای دیجیتال از اثبات سهام استفاده می‌کنند؟
اثبات سهام به عنوان مکانیسم اجماع در دنیای ارزهای دیجیتال رایج‌تر میشود. برخی از محبوب‌ترین کوین‌هایی که از فرایند Proof of Stake استفاده می‌کنند به شرح زیر هستند.
- ارز دیجیتال کاردانو (ADA)
- ارز دیجیتال ترون (TRX)
- ارز دیجیتال ایاس (EOS)
- ارز دیجیتال کازماس (ATOM)
- ارز دیجیتال تزوس (XTZ)
جمع‌بندی؛ فرایند اثبات سهام
در حالی که فرایند اثبات سهام هنوز به عنوان مکانیسم اجماع بلاکچین در مراحل تکمیلی قرار دارد اما از پتانسیل قابل توجهی برخوردار است. Proof of Stake با مصرف انرژی کمتر و سطح دسترسی بالاتر برای افراد عادی به عنوان اعتبارسنج دارای ویژگی‌های جذاب بسیار زیادی است. بنابراین در درازمدت می‌تواند به عنوان مکانیزم امنیتی اصلی بلاکچین شناخته شود.
الگوریتم اثبات سهام یک مکانیسم توافقی است که برای تایید تراکنش‌های ارزهای دیجیتال جدیدتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که بلاکچین‌ها فاقد هرگونه مرجع مدیریت متمرکز هستند، POS روشی برای تضمین معتبر بودن داده‌های ذخیره‌شده در شبکه محسوب میشود.
استیکینگ به معنی سپرده گذاری است و در شبکه های اثبات سهام از این روش برای سپرده گذاری ارز دیجیتال به منظور انتخاب شدن به عنوان اعتبارسنج و تایید تراکنش‌ها استفاده میشود.
