آموزش بلاک چین (Blockchain)

بلاکچین یک فناوری ثبت سوابق است. هدف از طراحی‌اش آن است که هک سیستم یا جعل داده‌های ذخیره شده در آن را غیرممکن کند و در نتیجه، آن را امن و تغییرناپذیر می‌کند. در این مقالۀ فکت کوینز به موضوع آموزش بلاک چین پرداخته و مطالبی را در این زمینه بیان خواهیم کرد.

بلاکچین نوعی فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT)، یک سیستم دیجیتال ثبت تراکنش‌ها و داده‌های مرتبط در چندین مکان به طور هم‌زمان است. هر رایانه موجود در شبکۀ بلاکچین، نسخه‌ای از دفتر کل را دارد تا جلوی هرگونه فعالیت خلاف قوانین بلاک چین را بگیرد و تمام نسخه‌ها هم‌زمان به‌روز و تأیید شوند.

بلاکچین را نوعی پایگاه‌داده می‌دانند اما از لحاظ ذخیره و مدیریت اطلاعات با پایگاه‌داده‌های متعارف تفاوتی بنیادین دارد. بلاکچین به‌جای ذخیرۀ داده‌ها در ردیف، ستون، جدول و فایل مانند پایگاه‌داده‌های سنتی، آنها را در بلوک‌هایی ذخیره می‌کند که به‌صورت دیجیتال به هم وصل هستند. علاوه بر این، بلاکچین یک پایگاه‌داده غیرمتمرکز است که کامپیوترهای متعلق به یک شبکۀ همتا به همتا، آن را مدیریت می‌کنند و نه کامپیوتری مرکزی که در پایگاه‌داده‌های سنتی وجود دارد.

بیت‌کوین، کریپتوکارنسی که در سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد، اولین اپلیکیشن محبوبی بود که با موفقیت از بلاکچین استفاده کرد. در نتیجه، بلاک چین اغلب با بیت کوین و جایگزین‌هایی مانند دوج‌کوین (Dogecoin) و بیت‌کوین کَش (Bitcoin Cash) مرتبط بوده است. درهرحال، از زمان ایجاد بیت‌کوین، استفاده از آن به سایر اپلیکیشن‌ها گسترش یافته است.

شرکت‌های لجستیکی( آمادوپشتیبانی) از بلاکچین برای پیگیری و ردیابی کالاها در حین انتقالشان در زنجیره استفاده می‌کنند. بانک‌های مرکزی دولتی و جوامع مالی، بلاکچین و استفاده از آن را به‌عنوان مبنایی برای مبادلۀ ارز دیجیتال آزمایش کرده‌اند. صنایع متعدد مانند جامعۀ حقوقی و سرگرمی بلاکچین را به‌عنوان مبنایی برای قرارداد هوشمند و سایر سازوکارهای انتقال و محافظت از حقوق مالکیت معنوی استفاده می‌کنند. بنابراین این جوامع آموزش بلاک چین را در اولویت فعالیتهایشان قرار داده‌اند.

درواقع، بسیار از صنایع در حال بررسی اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاکچین به‌عنوان مسیری امن و مقرون‌به‌صرفه برای ایجاد و مدیریت پایگاه‌داده توزیع شده و نگهداری سوابق انواع تراکنش‌های دیجیتال هستند. درنتیجه، آن را راه حلی برای ردگیری و به‌اشتراک‌گذاری ایمن داده‌ها بین نهادهای تجاری متعدد تلقی می‌کنند.

نحوۀ عملکرد بلاک چین و فناوری دفتر کل توزیع شده

بلاکچین از طریق یک فرایند چندمرحله‌ای کار می‌کند که به‌صورت زیر است:

1. یک مشارکت‌کنندۀ مجاز تراکنشی را وارد می‌کند که فناوری بلاک چین باید تأییدش کند.
2. این روند بلوکی را ایجاد می‌کند که تراکنش یا داده‌های خاصی را نشان می‌دهد.
3. بلوک به تمام گره‌های کامپیوتری در شبکه ارسال می‌شود.
4. نودهای مجاز تراکنش را بررسی کرده و بلوک را به بلاکچین فعلی اضافه می‌کنند. (نود‌ها یا گره‌های شبکه‌های بلاکچین عمومی را ماینر می‌نامند؛ این گره‌ها در ازای انجام دادن این کار هزینه دریافت می‌کنند که معمولاً در فرایندی به نام اثبات کار یا PoW و به شکل کریپتوکارنسی پرداخت می‌شود).
5. به‌روزرسانی انجام شده در سرتاسر شبکه توزیع می‌شود که تراکنش را نهایی می‌کند.

این مراحل تقریباً در زمان واقعی اجرا می‌شوند و چندین عامل در آنها دخیل است. در شکل شمارۀ ۱ مراحل ایجاد و تأیید بلوک را مفصل‌تر توضیح داده‌ایم.

روند ایجاد بلوک

دفتر کل بلاکچین از دو نوع رکورد تشکیل می‌شود:

• تراکنش‌های انفرادی
• بلوک‌ها.

اولین بلوک از یک هدر (header) و داده‌هایی تشکیل می‌شود که به تراکنش‌های اجرا شده در یک دورۀ زمانی تعیین شده مربوط می‌شود. برچسب زمانی بلوک برای کمک به ایجاد یک رشتۀ الفبایی – عددی به نام هش استفاده می‌شود. پس از ایجاد اولین بلوک، بلوک‌های بعدی در دفتر کل از هش بلوک پیشین برای محاسبۀ هش خود استفاده می‌کنند.

پیش از آن که بتوان بلوک جدیدی را به زنجیره اضافه کرد، اصالت آن باید در یک فرایند محاسباتی به نام تأیید یا اجماع تأیید شود. در این مرحله از فرایند بلاکچین، اکثریت گره‌های شبکه باید موافقت کنند که هش بلوک جدید به‌درستی محاسبه شده است. اجماع تضمین می‌کند که تمام نسخه‌های دفتر کل توزیع‌شده بلاکچین وضعیت مشترکی دارند.

پس از افزوده شدن بلوک، آن را می‌توان در بلوک‌های بعدی ارجاع داد، اما نمی‌توان تغییر داد. اگر کسی بخواهد بلوکی را عوض کند (swap out)، هش‌های بلوک‌های قبل و بعد نیز تغییر خواهند کرد بنابراین وضعیت مشترک دفتر کل مختل خواهد شد.

هنگامی که اجماع دیگر امکان‌پذیر نباشد، سایر کامپیوترهای شبکه باخبر می‌شوند که مشکلی رخ داده و تا زمان برطرف‌شدن آن هیچ بلوک جدیدی به زنجیره افزوده نخواهد شد.به طور معمول، بلوک عامل ایجاد خطا، کنار گذاشته شده و فرایند اجماع تکرار خواهد شد.

بلاکچین، ارز دیجیتال، کریپتوکارنسی و بیت کوین

اصطلاحاتی مانند بلاکچین، کریپتوکارنسی و بیت‌کوین غالباً با هم در کنار ارز دیجیتال دسته‌بندی می‌شوند؛ گاهی اوقات هم به‌اشتباه به‌جای هم استفاده می‌شوند. اما اگر قصد دنبال کردن آموزش بلاک چین را دارید، ادامه مقاله را از دست ندهید.

هرچند این موارد تحت پوشش فناوری دفتر کل توزیع شده هستند، هرکدام هویتی متمایز دارند.

• بلاکچین یک فناوری است؛ به بیان دقیق‌تر، فناوری‌ای است که یک دفتر کل دیجیتال غیرمتمرکز ایجاد می‌کند؛ این دفتر کل امکان مبادله را بین چندین گروه در یک شیوۀ امن و تغییرناپذیر فراهم می‌کند.
  
• منظور از ارز دیجیتال هر شکل از ارز است که فقط به شکل دیجیتال یا الکترونیکی موجود است و بدون هیچ واسطه‌ای به اشتراک گذاشته می‌شود. این گروه پول دیجیتالی که دولت و بانک‌های مرکزی منتشر می‌کنند و همچنین کریپتوکارنسی‌ها را هم شامل می‌شود. گاهی اوقات، ارز دیجیتال، پول دیجیتال، پول الکتریکی، ارز الکترونیکی یا سایبر کش (cyber cash) هم خوانده می‌شود.
  
• کریپتوکارنسی دارایی دیجیتالی است که در یک شبکۀ بلاکچین می‌توان آن را مبادله کرد و زیرمجموعۀ ارز دیجیتال است. کریپتوکارنسی از طریق نهادهای دولتی صادر نمی‌شود. آن را توکن‌هایی در نظر بگیرید که نهادها یا گروه‌های خصوصی صادرشان می‌کنند و  از آن‌ها می‌توان برای پرداخت هزینه‌های اقلام فروخته‌شده توسط افرادی که در شبکۀ بلاک چین نیز فعالیت می‌کنند استفاده کرد. از ماه می ۲۰۲۱، CoinMarketCap وب‌سایت پژوهش بازار، ۴۹۹۳ کریپتوکارنسی را که به‌صورت عمومی مبادله می‌شوند، لیست کرد. میتوان گفت به نوعی بیت کوین اولین کریپتوکارنسی و همچنان مشهورترین نمونه است.

نمونه‌هایی از بلاک چین و چند مورداستفاده

بلاکچین مانند تمام فناوری‌های نوظهور همچنان در حال بلوغ و مقبولیتش در حال افزایش است، چون آموزش بلاک چین و استفاده از آن در کشورهای بیشتری در سرتاسر صنایع در حال رواج است.

• در آوریل ۲۰۲۱، Live Nation SAS، عملیات شرکت سرگرمی جهانی به همین نام که در فرانسه مستقر است، TixTo.Me را که تا حدی تحت حمایت شرکت بلاکچین Aventus Network  است، راه‌اندازی کرد.
  
• فروش‌ توکن‌های تعویض ناپذیر (NFT) نیز در سال ۲۰۲۱ آغاز شد و افراد بسیاری در سرتاسر جهان از این فناوری استقبال کردند. NFT دارایی دیجیتالی است که تمام یا بخشی از اقلام واقعی مانند هنر یا موسیقی را شامل می‌شود. این توکن‌ها به‌صورت آنلاین خریداری، فروخته و معامله می‌شوند و به روشی محبوب برای خریدوفروش آثار هنری دیجیتال تبدیل شده‌اند.
  
• در اکتبر ۲۰۲۰، PayPal پلتفرم پرداخت آنلاین سرویس جدیدی راه‌اندازی کرد که امکان خرید، نگهداری و فروش کریپتوکارنسی را برای کاربران فراهم می‌کند.
  
• در اوایل سال ۲۰۲۰، Theta Labs شبکۀ بیت‌کوین با گوگل کلود (Google Cloud) ادغام شد. این مشارکت به کاربران گوگل کلود امکان می‌دهد که گره‌ها را  مستقر کرده و آنها را از شبکۀ بلاکچین Theta اجرا کنند.
  
• شرکت نرم‌افزار و خدمات فروش بلیت سرگرمی Ticketmaster در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که ارائه‌دهنده فناوری بلاکچین Upgraded را که بلیط‌های سنتی را به دارایی‌های دیجیتال تعاملی امن تبدیل می‌کند، خریده است.
  
• در سال ۲۰۱۶، شرکت خرده‌فروشی آنلاین Overstock.com از بلاکچین برای فروش و توزیع بیش از 126.000 سهام شرکت استفاده کرد. این اولین‌بار بود که یک شرکت سهامی عام از بلاکچین برای حمایت از معاملات سهام استفاده کرد. R3 یک کنسرسیوم جهانی مؤسسه‌های مالی نیز از پلتفرم Corda که شبیه بلاکچین است، برای ثبت، مدیریت و همگام کردن اطلاعات مالی با استفاده از API های بلاکچین برای پلتفرم‌های ویژه استفاده می‌کند.

بانک‌ها و مؤسسات مالی سرتاسر جهان همچنان پیش‌گامان آموزش بلاک چین و انتخاب آن هستند. سایر صنایع از قبیل بهداشت و درمان، دولت و فناوری در حال افزایش استفاده و آموزش بلاک چین هستند تا امکان تبادل امن داده‌هایی مانند اطلاعات بهداشتی شخصی، دارایی‌هایی دیجیتال مانند سرگرمی‌های دانلود شده و اسناد املاک و مستغلات را فراهم کنند. کسب‌وکارهای تولیدی و مشابه آن نیز به پتانسیل استفاده از بلاکچین برای مدیریت قراردادهای هوشمند و ردگیری کالاها در حین جابه‌جایی در زنجیرۀ تأمین پی برده‌اند (به شکل شمارۀ ۲ مراجعه کنید).

انواع بلاکچین

در این بخش از مقالۀ آموزش بلاک چین شما را با انواع آن آشنا می‌کنیم. پلتفرم‌های بلاکچین یا مجاز هستند یا غیرمجاز (شکل شمارۀ ۳). کاربران برای دسترسی داشتن به بلاکچین‌های مجاز باید تأیید شوند که این امر آنها را به بلاکچین خصوصی تبدیل می‌کند. بلاکچین بدون مجوز برای ورود به شبکه به مجوز نیازی ندارد.

در یک بلاکچین عمومی بدون مجوز مانند بیت‌کوین، هر گره در شبکه می‌تواند تراکنش اجرا کرده و در فرایند اجماع شریک شوند. در زنجیرۀ خصوصی غیرمجاز مانند مولتی چین (Multichain) هر گره می‌تواند تراکنش اجرا کند، اما فقط تعداد محدودی از گره‌های تأیید شده می‌توانند در فرایند اجماع مشارکت کنند.

بلاکچین انواع متعددی دارد، اما سه مورد از مشهورترین آنها عبارت‌اند از:

• بلاکچین اتریوم (Ethereum blockchain)
• هایپرلِجِر فابریک (Hyperledger Fabric)
• اوپن چِین (OpenChain)

بلاکچین اتریوم یک پلتفرم بلاکچین پراستفاده، منبع‌باز و سفارشی سازی شده است که به نظر می‌رسد یک گزینۀ پیشرو در صنعت برای کاربردهای شرکتی باشد.

هایپرلجر فابریک پلتفرم بلاکچین منبع‌باز دیگر است. این پلتفرم که صنایعی مانند امور مالی و تولیدی از آن استفاده می‌کنند، برای شبکه‌های مجاز طراحی شده است. هایپرلجر فابریک را می‌توان برای هاستینگ غیرمتمرکز و ذخیرۀ اپلیکیشن‌های استفاده‌کننده از قراردادهای هوشمند نیز به کار برد.

مطلب مفید: برنامه های غیر متمرکز(Dapps)

اوپن چین یک پلتفرم بلاکچین منبع‌باز برای سازمان‌هایی است که می‌خواهند دارایی‌های دیجیتال را مدیریت و نگهداری کنند. مدیرِ بلاکچینِ اوپن چین قوانین مورداستفاده در دفتر کل را تعیین می‌کند. کاربران می‌توانند با پیروی از قوانین دفتر کل، در آن مقادیری را مبادله کنند.

ملاحظات انتخاب و آموزش بلاک چین

هر شرکتی که می‌خواهد در مورد اجرای بلاکچین تصمیم بگیرد، ابتدا باید بررسی کند که برای دستیابی به اهدافش به آن نیاز دارد یا خیر. بلاکچین، به‌ویژه در حوزۀ امنیت، چندین مزیت عالی دارد اما جایگزینی برای تمام نیازها به پایگاه‌داده نیست.

درواقع، پایگاه‌داده‌های متمرکز متعارف در بسیاری موارد گزینۀ بهتری هستند، به‌ویژه زمانی که سرعت و عملکرد اهمیت زیادی داشته باشد و تراکنش فقط داخل شرکت یا بین تعداد محدودی نهاد انجام شود که به یکدیگر کاملاً اعتماد دارند.

سازمان‌ها برای انتخاب پلتفرم بلاکچین باید در ذهن داشته باشند که از کدام الگوریتم اجماع می‌خواهند استفاده کنند. الگوریتم اجماع بخش محوری شبکۀ بلاکچین است که می‌تواند بر سرعت آن تأثیر زیادی بگذارد. این الگوریتم رویه‌ای است که همتایان در شبکۀ بلاکچین از طریق آن در مورد وضعیت فعلی دفتر کل توزیع شده به توافق خواهند رسید. این امر به ایجاد اعتماد بین کاربران بلاکچین کمک می‌کند.

روش‌های استاندارد دستیابی به اجماع

پلتفرم‌های بلاکچین و سایر پایگاه‌های داده توزیع شده به چهار روش استاندارد به اجماع می‌رسند. الگوریتم‌های اجماع رایج عبارت‌اند از:

• PoW: که برای انتخاب ماینر برای نسل بعدی بلوک استفاده می‌شود. به‌طورکلی، پلتفرم‌های عمومی به این دلیل از الگوریتم‌های PoW استفاده می‌کنند که تأییدش برای سایر گره‌های شبکه کار آسانی است.
  
• تحمل خطای بیزانس عملی (pBFT) الگوریتمی است که برای کار در سیستم‌های نامتقارن طراحی شده است.
  
• اثبات سهام (PoS)، الگوریتم‌هایی هستند که معمولاً به‌عنوان جایگزین‌هایی برای PoW استفاده می‌شوند. نحوۀ عملکرد این الگوریتم‌ها به این شکل است که اعتبار دهنده‌ها (validator) را وادار می‌کنند از راه مشارکت دادن کوین یا توکن هایشان در سیستم سرمایه‌گذاری ‌کنند و از این طریق ر پروسه تایید تراکنش ها دخیل شوند.
  
• در مکانیزم اثبات سهام نیابتی (DPoS) هم مثل اثبات سهام شرکت کنندگان کوین هایشان را استیک می کنند. اما تفاوت در این  جاست که استیک کنندگان به جای اینکه خودشان مسئولیت اعتبار سنجی را بر عهده بگیرند، مسئولیت اعتبار سنجی را برون سپاری و به یک نماینده نیابتی واگذار می کنند.

مزایای آموزش بلاک چین و استفاده از آن

• شاید امنیت مهم‌ترین مزیت این فناوری باشد. تقریباً هیچکس نمی‌تواند بلاکچین را دستکاری و خراب کند، زیرا هزاران و حتی میلیون‌ها کامپیوتر اطلاعات آن را به اشتراک گذاشته و دائماً با هم تطبیق می‌دهند.
  
• تراکنش‌ها در سیستم‌های تراکنشی مبتنی بر غیر DLT (non-DLT) کارآمدتر هستند، هرچند گاهی اوقات ممکن است بلاکچین‌های عمومی کُند و ناکارآمد شوند.
  
• تاب‌آور است: اگر یکی از گره‌ها خراب شود مشکلی پیش نخواهد آمد، چون سایر گره‌ها یک نسخه از دفتر کل دارند.
  
• بین مشارکت‌کنندگان در شبکه اعتماد ایجاد می‌کند. لغو کردن بلوک‌های تأیید شده، یعنی حذف کردن یا تغییر دادن آن کاری دشوار است.
  
• مقرون‌به‌صرفه است، چون غالباً با حذف واسطه‌ها و اشخاص ثالث هزینه‌های تراکنش‌ها را کاهش می‌دهد.

نقص‌های بلاکچین

• در بلاکچین عمومی در مورد مالکیت و اینکه در صورت بروز مشکلات چه کسی مسئول است، سؤالاتی پیش می‌آید.
  
• به‌علاوه، این پرسش هم مطرح است که آیا سازمان‌ها امکان و تمایل سرمایه‌گذاری در زیرساخت موردنیاز برای ساخت، مشارکت و نگهداری یک شبکۀ مبتنی بر بلاکچین را دارند یا خیر.
  
• معمولاً برای تغییر داده‌ها در بلاکچین به کار زیادی نیاز است.
  
• کاربران باید کلیدهای خصوصی خود را ردگیری کنند تا جلوی ازدست‌رفتن پولشان را بگیرند.
  
• فضای ذخیره‌سازی می‌تواند با گذشت زمان بسیار بزرگ شود که اگر دفتر کل برای دانلود بسیار بزرگ شود، ریسک ازدست‌رفتن گره‌ها وجود خواهد داشت.
  
• بلاکچین در برابر حمله 51 درصدی آسیب‌پذیر است، 51 درصد حملۀ خاصی است که برای غلبه بر سایر شرکت‌کنندگان در شبکه و تغییر بلوک‌ها طراحی شده است.

حریم خصوصی و امنیت بلاکچین

یکی از مزایای اصلی بلاکچین امنیت آن است. بلوک‌ها همواره به ترتیب زمان ایجاد، ذخیره می‌شوند و تغییر بلوک پس از افزوده شدنش به انتهای بلاکچین کاری بسیار دشوار است. هر بلوک کد هش مخصوص به خود را دارد و همچنین هش بلوکی که قبل از خودش قرار می‌گیرد. اگر هکری بخواهد بلوکی را ویرایش کند، هش آن بلوک تغییر خواهد کرد.

بدان معنا که هکر مجبور خواهد بود هش بلوک بعدی زنجیره را هم تغییر دهد و این روند ادامه پیدا می‌کند. بنابراین، هکر برای تغییر یک بلوک باید هر بلوک دیگر بعد از آن را نیز تغییر دهد که برای اجرای این کار به توان محاسباتی بسیار زیادی نیاز است.

با وجود این که بلاکچین از الگوریتم‌های اجماع استفاده می‌کند، هنوز در برابر حمله 51 درصدی آسیب‌پذیر است. در این موارد، مهاجم کنترل بیش از ۵۰ درصد کل قدرت محاسباتی بلاکچین را در دست دارد و توانایی غلبه بر سایر شرکت‌کنندگان در شبکه را به دست می‌آورد. بااین‌حال، وقوع این نوع حمله بعید است، زیرا اجرای آن به تلاش و قدرت محاسباتی بسیار زیادی نیاز دارد.

تاریخچۀ آموزش بلاک چین و استفاده از آن

اولین‌بار در سال ۱۹۸۲ فردی به نام دیوید چام (David Chaum) دانشمند علوم کامپیوتری و رمزنگار آمریکایی در پایان‌نامۀ خود پروتکلی مشابه بلاکچین را ارائه کرد. در سال ۱۹۹۱، استوارت هابر (Stuart Haber) و دبلیو. اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta) بر روی توضیح بیشتر زنجیره‌ای از بلوک‌های ایمن شده از طریق رمزنگاری کار کردند. از آن زمان به بعد، برخی افراد توسعۀ ارزهای دیجیتال را شروع کردند.

در سال ۲۰۰۸، یک توسعه‌دهنده یا گروهی از آنها با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو وایت پیپری را انتشار دادند. این وایت پیپر مدلی را برای بلاکچین ارائه می‌کرد، از جمله روش هش که برای برچسب زمانی بلوک‌ ها استفاده می‌شد. یک سال بعد در سال ۲۰۰۹، ساتوشی ناکاموتو با استفاده از بیت‌کوین یک بلاکچین را اجرا کرد. تا امروز هیچ‌کس از هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو اطلاع ندارد.

از آن زمان به بعد، با تکامل فناوری و عرضه شدن نرم‌افزارهای مبتنی بر بلاکچین و شبکه‌های همتا به همتا که برای شرکت‌ها طراحی شده بودند، افراد و شرکتهای زیادی به آموزش بلاک چین و اپلیکیشن شرکتی آن روی آوردند.

رهبران شرکت‌ها از همان اوایل در سال ۲۰۱۴ که بیشتر و بیشتر با پتانسیل بلاکچین آشنا می‌شدند و این فناوری از ایدۀ یک ارز خاص متمایزتر می‌شد، آن را جدی گرفتند. در آن زمان، کارشناسان پتانسیل بلاکچین برای تراکنش‌های مالی و نیز پتانسیلش برای تراکنش‌های سایر سازمان‌ها را شناختند.

پذیرش این فناوری سرعت خوبی نداشت. در سال ۲۰۱۹، گارتنر (Gartner) دریافت که فقط ۱ درصد مدیران ارشد فناوری اطلاعات (CIO) از بلاکچین استفاده می‌کنند. در کوتاه‌مدت فقط کمی بیشتر از این مقدار یعنی ۸ درصد برای اجرا یا بررسی بلاکچین برنامه داشتند؛ یعنی صنایعی مانند خدمات مالی، علوم زیستی و بهداشت و درمان بیش از همه از آن استفاده می‌کردند.

شرکت خدمات حرفه‌ای دیلویت (Deloitte) در سال ۲۰۲۰ در بررسی جهانی بلاکچین دریافت که تعداد شرکت‌های استفاده‌کننده از این فناوری در حال افزایش است. در سال ۲۰۱۸، ۴۳ درصد از مدیران ارشد شرکت‌کننده در این نظرسنجی پاسخ دادند که بلاکچین یک فناوری بسیار مهم و در میان ۵ اولویت برتر است. درصد آموزش بلاک چین و استفاده از آن در سال ۲۰۱۹ به ۵۳ و در سال ۲۰۲۰ به ۵۵ درصد رسید.

اگر شما هم به حوزه رمزارزها و بلاک چین علاقه مند هستید، میتوانید با مجموعه ما در ارتباط باشید. همکاران ما در قسمت اموزش شما را به بهترین نحو ممکن راهنمایی خواهند کرد.