قراردادهای فیوچرز یا آتی چیست؟ همراه با ویدئو

بروزرسانی :دسامبر 13, 2020 @ 11:39 ق.ظ

قبل از اینکه وارد جزئیات شویم بهتر است بدانید که فیوچرز یا قراردادهای آتی گونه‌ای از قراردادهای مالی هستند. این قرارداد طرفین را ملزم می‌کند که یک دارایی را در تاریخی از قبل تعیین‌شده و البته به قیمتی مشخص معامله کنند. خریدار و فروشنده این دارایی را به قیمتی که توافق کرده‌اند و بدون توجه به قیمت آن کالا یا دارایی در زمان سررسید قراردادشان، معامله می‌کنند.

موارد کاربرد قراردادهای فیوچرز 

دارایی های قابل معامله طی این قراردادها شامل کالاهای فیزیکی یا سایر ابزارهای مالی می‌شوند. این نوع قراردادها با ارائه جزئیاتی مثل تعداد دارایی تحت معامله، فرآیند را بسیار آسان می‌کنند. یک قرارداد Futures خوب دارای استاندارد کیفیت و کمیت است. و از همه مهمتر زمان سررسید آن نیز مشخص است.

این نوع قراردادها برای پوشش ریسک و معاملات مخاطره آمیز استفاده می‌شوند. در واقع منظور از معاملات آتی پوشش ریسک سرمایه گذاری است.

زمانی که کسی لفظ قرارداد آتی را به کار میبرد، معمولاً منظورش نوعی از قرارداد آتی از جمله نفت، طلا، اوراق قرضه یا معاملات آتی شاخص بازار S&P 500 است. چنین قراردادهایی مستقیم ترین راه برای سرمایه گذاری در نفت هستند. از آنجایی که این لفظ بسیار کلی است در بیشتر موارد یا بهتر است بگوییم اغلب موارد به کل بازار اشاره دارد. برای مثال میگوییم «آنها تریدرهای بازار فیوچرز هستند.»

مثالهایی از قراردادهای آتی

دو گروه از شرکت کنندگان در این بازار طرفدار این نوع قراردادها هستند. محافظه کاران و سوداگران. خریدار باید به قیمت از پیش تعیین شده‌ای این دارایی را بخرد. و البته فروشنده هم باید دارایی خودش را با همین قیمت بفروشد. البته تریدرها و سبدگردان ها هم با استفاده از قراردادهای فیوچرز بر روی روند قیمت این دارایی‌ها شرط‌بندی می‌کنند.

تولید کننده نفت هم می‌تواند با استفاده از این قراردادهای آتی نفت خود را به فروش برساند. فرآیند این معامله به این صورت است که دو طرف قرارداد بر قیمت مشخصی توافق می‌کنند و آن قیمت برای تاریخی از پیش تعیین شده قفل می‌شود. تولیدکننده موظف است در تاریخ سررسید نفت معامله شده را به خریدار تحویل دهد.

کارخانه‌داران سازنده ابزار آلات هم از چنین روندی برای خرید نفت مورد نیاز خود استفاده میکنند. چرا که آنها مایلند برنامه کارخانه از پیش مشخص باشد و هر ماه مقداری نفت در راه داشته باشند. از این طریق آنها از قبل از هزینه‌ای که برای نفت مصرفی خود می‌پردازند و همچنین تاریخ تحویل محموله، با خبرند.

قراردادهای آتی برای بسیاری از دارایی ها کاربرد دارد. به عنوان مثال قراردادهای آتی در شاخص های بورس، کالا و ارز .

شرایطی را در نظر بگیرید که یک تولید کننده نفت در نظر دارد در یک سال آینده 1 میلیون بشکه نفت تولید کند. نفت تولید شده در 12 ماه آماده تحویل خواهد بود. قیمت فعلی هر بشکه از نفت هم 75 دلار است. تولید کننده قادر است نفت مورد نظر را تولید و از هم اکنون به مدت یکسال آنها را به قیمت فعلی 75 دلار به فروش برساند.

تعیین قیمت

اگر نوسانات قیمت را در نظر بگیریم، قطعاً قیمت نفت در پایان سال بسیار متفاوت از قیمت فعلی آن خواهد بود. در صورتی که تولیدکننده حدس بزند که قیمت نفت تا پایان سال بسیار بیشتر خواهد شد می‌تواند قیمت فعلی را قطعی نکند. اما اگر به این نتیجه برسد که 75 دلار قیمت معقولی است، او می‌تواند با استفاده از قراردادهای فیوچرز قیمت از پیش تعیین‌شده را قطعی (یا به اصطلاح قفل) کند.

در مدل تعریف شده برای تعیین قیمت قرارداد آتی مواردی در نظر گرفته می‌شود که عبارتند از:

• قیمت فعلی دارایی
• نرخ بازگشت سرمایه بدون ریسک
• زمان سررسید
• هزینه‌های ذخیره سازی
• سود سهام
• بازده سود سهام و بازده نگهداری از دارایی

اگر قرارداد فیوچرز بین طرفین 75 دلار بابت هر بشکه نفت تنظیم شده باشد، تولیدکننده موظف است در تاریخ سررسید ( یکسال) 1 میلیون بشکه را به خریدار تحویل دهد. در زمان تحویل قیمت فعلی نفت در بازار هیچ تأثیری در تصمیم از پیش تعیین شده طرفین قرارداد نخواهد داشت.

قراردادهای فیوچرز استاندارد

قراردادهای Futures استاندارد هستند. استانداردسازی چارچوبی تعریف شده در توافق‌نامه‌ها است. طبق این چهارچوب کلیه طرفین ذیربط در یک صنعت یا سازمان باید از قوانین آن پیروی کنند. به عنوان مثال، قرارداد نفتی در بورس کالای شیکاگو (CME) برای 1000 بشکه نفت تنظیم شده است. بنابراین اگر شخصی قصد خرید 100،000 بشکه نفت را داشته باشد، باید 100 قرارداد آتی ( خرید/ فروش) تنظیم کند.

فرآیند نظارت بر بازارهای آتی توسط کمسیون معاملات آتی کالاها (CFTC) انجام می‌شود. این نهاد در سال 1974 توسط مجلس سنا به منظور اطمینان از یکپارچگی قیمت‌گذاری در بازار آتی، جلوگیری از سوء استفاده در معاملات، کلاهبرداری و دخالت بروکرها در معاملات آتی ایجاد شد.

تریدرهای کوچک و سبدگردان ها علاقه‌ای به تحویل و دریافت دارایی‌های مورد معامله ندارند. یک تریدر کوچک نیاز چندانی به دریافت 1000 بشکه نفت ندارد. اما احتمالاً بدش نمی‌آید از نوسانات و روند قیمت نفت کسب سود کند.

قراردادهای آتی می‌توانند تنها به منظور کسب سود معامله شوند. اما به شرط اینکه معامله قبل از تاریخ سر رسید بسته شود. بسیاری از قراردادهای Futures در سومین جمعه ماه منقضی می‌شوند. البته توجه داشته باشید که این قراردادها متنوع و نتیجتاً جزئیات آنها هم متفاوت است. پس قبل از معامله به آنها توجه کنید و همه موارد را در نظر بگیرید.

کاربرد قرارداد آتی

برای مثال هم اکنون در ماه ژانویه هستیم و قراردادهای ماه آوریل به قیمت 55 دلار معامله میشوند. اگر تریدری بر این باور باشد که قیمت نفت تا قبل از تاریخ سرسید که ماه آوریل است بیشتر می‌شود، می‌تواند قرارداد 55 دلاری را بخرد. از این طریق تریدر 1000 بشکه نفت را از آن خود می‌کند و کنترل آنها را به دست می‌گیرد. نه تنها این تریدرها ملزم به پرداخت 55،000 دلار( $55 x 1,000 بشکه) برای این بشکه ها نیستند، بلکه به بروکر هم بابت هر قرارداد، مارجین اولیه که تنها کسری از ارزش کل قرارداد است را پرداخت می‌کنند.

از آنجایی که قیمت قراردادهای فیوچرز ثابت نمی‌ماند، سود و زیان تریدر هم بالا پایین می‌شود. اگر ضرر و زیان خیلی زیاد شود، کارگزار از تریدر می‌خواهد پول بیشتری برای جبران خسارت به حسابش واریز کند. که به این مقدار پول حاشیه یا مارجین میگویند.

 کاربرد قراردادهای آتی در دنیای ارز دیجیتال

تا اینجا با نحوه کاربرد قراردادهای فیوچرز برای کالاهای فیزیکی آشنا شدیم. اما جالب است بدانید که در حال حاضر معاملات آتی پایشان به دنیای ارز دیجیتال هم بازشده است.  معاملات آتی بیت کوین، نمونه ای از قراردادهای آتی این بازار است. طی این قراردادها معامله گران قادرند حتی بدون آنکه بیت کوینی در دست داشته باشند، مستند بر پیش‌بینی خود از قیمت آینده این ارز، برای خرید یا فروش آن اقدام ‌­کنند. در حقیقت قراردادهای آتی بیت کوین با تکیه بر سوداگری (Speculation) انجام پذیر است.

به عنوان مثال شرایطی را در نظر بگیرید که قیمت فعلی هر بیت کوین 15،000 دلار باشد و خریدار رشد قیمت بیت کوین در ماه‌های پیش رو را پیش بینی کند. او یک قرارداد آتی برای خرید 5 بیت کوین و با قیمت 750،000 دلار امضا می‌کند. البته به شرط آنکه سه ماه بعد آنها را دریافت کند. تریدر در تاریخ بستن قرارداد، بهای پنج بیت کوین را پرداخت می‌­نماید ولی در تاریخ سررسید قرارداد، بیت کوین‌های خود را دریافت می‌کند. اگر پیش بینی خریدار درست باشد و به طور مثال قیمت بیت کوین به 16000 دلار برسد، در سه ماه آینده او 5000 دلار سود خواهد کرد.

عکس این مسئله هم عملی خواهد بود. یعنی تریدر می‌تواند بر سر کاهش قیمت بیتکوین ریسک کند. قراردادهای آتی قابلیت دیگری به نام وام گرفتن را نیز به کاربران ارائه می‌دهند.  بدین گونه که اگر معامله گر برای یک دارایی روندی نزولی را پیش بینی کند، می‌تواند مقدار مشخصی  از صرافی یا کارگزار وام بگیرد. و آن را به قیمت فعلی بفروشد. پس از آن وقتی روند قیمت، مطابق با پیش‎بینی معامله گر نزولی شد، آن دارایی را با قیمت کم ‌تر، خریده و وام خود به صرافی را پس دهد. تریدر در این معامله به میزان اختلاف بهای خرید و فروش خود، سود خواهد کرد.

صرافی های ارائه دهنده خدمات فیوچرز عبارتند از:

• صرافی بایننس Binance
• شیکاگو مرکانتایل یا  CME
• صرافی بیت مِکس یا  BitMEX
• بورس معاملات شیگاکو یا CBOE
• صرافی بکت یا  Bakkt

جمع بندی

قراردادهای فیوچرز یا آتی توافقنامه‌های قانونی هستند که به معامله گران اجازه می‌دهند مقدار مشخصی از یک محصولِ تولیدی یا آیتم مالی را با قیمتی توافقی بخرند یا بفروشند. طرفین قرارداد موظفند در تاریخ مشخصی در آینده یا قبل از آن معامله خود را تسویه کنند. از میان ویژگی‌های معاملات آتی می‌توان به آیتم‌هایی از جمله مدیریت ریسک، به کاربردن اهرم برای بالا بردن سوددهی معاملات، جذب نقدینگی و پوزیشن‌های خرید و فروش اشاره کرد.