بلاک چین چیست؟ هر آنچه باید در مورد فناوری بلاک چین بدانید

بلاکچین یک فناوری دیتابیس (پایگاه اطلاعات) نوآورانه است. بلاکچین با توزیع یکسان نسخه‌های دیتابیس در سرتاسر شبکه، جعل یا تقلب در سیستم را به کاری دشوار تبدیل می‌کند. فعلاً کریپتوکارنسی یا رمز ارز رایج‌ترین کاربرد بلاک چین است، بااین‌حال، این فناوری پتانسیل سرویس‌دهی به حوزه‌های گسترده‌ای را دارد. در این مقاله از فکت کوینز به موضوع مهم بلاک چین چیست پرداخته‌ایم که شما را به خواندن کامل آن دعوت می‌کنیم.

بلاک چین چیست؟

بلاکچین در اصل یک سرور (یا پایگاه اطلاعاتی) توزیع شده و البته غیرمتمرکز است که همه نوع داده را ذخیره می‌کند و می‌تواند اطلاعات مربوط به تراکنش‌های ارز دیجیتال و مالکیت توکن‌های بی‌همتا (NFT) را ثبت کند.

هر نوع دیتابیس متعارفی می‎‌تواند این نوع اطلاعات را ذخیره کند، اما بلاکچین یک فناوری غیرمتمرکز است و به همین دلیل هم منحصربه‌فرد به حساب می‌آید. بسیاری از نسخه‌های یکسان دیتا بیس بلاکچین به‌جای آن که توسط یک شخص متمرکز در یک محل نگه‌داری شوند (برای مثال یک بانک را در نظر بگیرید) در چندین کامپیوتر پراکنده در سرتاسر شبکه نگه ذخیره می‌شوند. این کامپیوترهای انفرادی را «گره» یا «نود» می‌خوانند.

نحوۀ عملکرد بلاک چین

در بلاکچین، دفتر کل دیجیتال به‌صورت یک «زنجیره» توصیف می‌شود که از چند «بلوک» یا «بلاک» انفرادی تشکیل شده است. زمانی که داده یا اطلاعات جدیدی به شبکه افزوده می‌شود، «بلوک» جدیدی ایجاد شده و به «زنجیره» اضافه می‌شود. این تمام گره‌هایی را شامل می‌شود که به منظور یکسان باقی ماندن، نسخۀ دفتر کل بلاک چین خود را به‌روز می‌کنند.

دلیل اصلی امنیت بسیار بالای بلاک چین چیست؟ چگونگی ایجاد این بلوک‌های جدید. اکثریت گره‌ها باید مشروعیت داده‌های جدید را پیش از افزوده شدن بلوک جدید به دفتر کل بررسی و تأیید کنند. در خصوص رمزارزها ، شاید لازم باشد که گره‌ها جعلی نبودن تراکنش‌های جدید را تضمین کنند و نیز اینکه یک رمزارز بیش از یک‌بار خرج نشده‌ باشد.

این با یک دیتابیس یا سرور متمرکز متفاوت است که در آن، افراد می‌توانند بدون نظارت بقیه تغییراتی را در آن اعمال کنند.

سی. نیل گری (C. Neil Gray) شریک حوزه‌های عملی فین‌تک‌ در Duane Morris LLP می‌گوید:

«پس از اجماع، بلوک به زنجیره افزوده می‌شود و تراکنش‌های اساسی در دفتر کل توزیع شده ثبت می‌شوند. بلوک‌ها به‌طوری ایمن به همدیگر متصل شده‌اند و یک زنجیرۀ دیجیتال امن را از ابتدای دفتر کل تا الان تشکیل می‌دهند.»

به طور معمول، تراکنش‌ها با استفاده از علم رمزنگاری ایمن می‌شوند، بدان معنا که گره‌ها برای پردازش تراکنش باید معادله‌های ریاضی پیچیده را حل کنند. سارا اشتیلمن (Sarah Shtylman) مشاور فین‌تک‌ و بلاکچین شرکت پرکینز کوئی (Perkins Coie) می‌گوید:

«گره‌ها معمولاً در ازای تلاششان برای تأیید تغییرات در داده‌های مشترک، مقادیر جدیدی از ارز بومی بلاکچین مانند بیت‌کوین در بلاک چین بیت‌ کوین را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند.»

بلاک چین عمومی در برابر بلاک چین خصوصی

تا اینجای مقالۀ بلاک چین چیست اطلاعات خوبی در مورد آن به دست آورده‌اید. در این بخش انواع آن را معرفی کرده و توضیح می‌دهیم. بلاک چین دو نوع است:

• عمومی

• خصوصی

در بلاکچین عمومی هرکسی می‌تواند در فرآیند تولید بلاک مشارکت کند، یعنی می‌توانند داده‌های بلاکچین را بخوانند، بنویسند و حسابرسی کنند. از همه مهم‌تر، تغییر تراکنش‌های ثبت شده در بلاک چین عمومی کاری دشوار است، چون هیچ مرجع واحدی گره‌ها را کنترل نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: آموزش بلاک چین

در این میان، بلاکچین خصوصی را یک سازمان یا گروه کنترل می‌کند. فقط این سازمان یا گروه می‌تواند تصمیم بگیرد که چه کسی به سیستم دعوت شود یا می‌تواند به عقب برگشته و بلاک چین را تغییر دهد. فرایند این بلاکچین خصوصی بیشتر به سیستم ذخیرۀ درون‌سازمانی شبیه است، به جز این مورد که برای افزایش امنیت در چندین گره پخش می‌شود.

نحوۀ استفاده از بلاک چین

فناوری بلاکچین برای اهداف مختلفی از ارائۀ خدمات مالی گرفته تا مدیریت سیستم‌های رأی‌گیری به کار می‌رود.

رمز ارز

در ادامۀ مقالۀ بلاک چین چیست برخی از کاربردهای آن را توضیح می‌دهیم. رایج‌ترین کاربرد امروزی بلاکچین آن است که در اصطلاح، ستون فقرات کریپتوکارنسی‌هایی مانند بیت‌کوین یا اتریوم را تشکیل می‌دهد. هرگاه افراد کریپتوکارنسی را خریده، مبادله یا خرج می‌کنند، تراکنش‌ها در بلاکچین ثبت می‌شوند. هرچه افراد بیشتری از کریپتوکارنسی استفاده کنند، بلاکچین گسترده‌تر خواهد شد.

پاتریک داگرتی (Patrick Daugherty) شریک ارشد شرکت فولی و لاردنر (Foley & Lardner) و رهبر کارگروه بلاکچین این شرکت می‌گوید: «از آنجا که رمزارزها بی‌ثبات هستند، هنوز از آنها برای خرید کالا و خدمات استفادۀ چندانی نمی‌شود. اما این وضعیت در حال تغییر است، چون PayPal، Square و سایر کسب‌وکارهای خدمات پولی، سرویس‌های دارایی دیجیتال را به‌طوری گسترده در دسترس فروشگاه‌ها و مشتریان خرده فروشی قرار می‌دهند.»

بانکداری

بلاکچین علاوه بر کریپتوکارنسی برای پردازش تراکنش‌های ارزهای فیات مانند پوند، دلار و یورو نیز استفاده می‌شود. این کار از انتقال پول از طریق بانک‌ها یا سایر مؤسسات مالی سریع‌تر است. چون تراکنش‌ها خارج از ساعات عادی کاری سریع‌تر تأیید و پردازش می‌شوند.

انتقال دارایی

از بلاکچین می‌توان برای ثبت و انتقال مالکیت دارایی‌ها نیز استفاده کرد. چنین کاری در حال حاضر برای دارایی‌های دیجیتال مانند NFT-ها، نمایندۀ مالکیت هنرهای دیجیتال و ویدئوها رایج است.

در هر حال، بلاکچین را می‌توان برای پردازش مالکیت دارایی‌های واقعی مانند اسناد املاک و خودروها نیز به کار برد. هر دو طرف معامله باید ابتدا از بلاکچین برای تأیید این مورد استفاده کنند که یکی از آنها مالک املاک است و دیگری پولی برای خرید املاک دارد. سپس می‌توانند فروش را در بلاکچین تکمیل و ثبت کنند.

آنها با استفاده از این فرایند می‌توانند سند ملک را بدون نیاز به ارسال دستی مدارک برای به‌روزرسانی سوابق ثبت زمین منتقل کنند و سند بلافاصله در بلاکچین به‌روز می‌شود.

قراردادهای هوشمند

آیا می‌دانید یکی دیگر از ابتکارات بلاک چین چیست ؟ قراردادهای خود اجرا (self-executing contracts) هستند که معمولاً آنها را با نام «قراردادهای هوشمند» می‌شناسیم. این قراردادهای دیجیتال پس از برآورده شدن شرایط لازم به طور خودکار اجرا می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، پرداخت هزینه برای یک آیتم بلافاصله پس از آن که خریدار و فروشنده تمام پارامترهای تعیین شده برای معامله را برآورده کنند، ممکن است آزاد شود.

گری می‌گوید:

«با استفاده از فناوری بلاکچین و دستورالعمل‌های کدگذاری شده برای خودکارسازی قراردادهای قانونی، در حوزۀ قراردادهای هوشمند پتانسیل بالایی را مشاهده می‌کنیم. یک قرارداد هوشمند قانونی که به‌درستی در یک دفتر کل توزیع شده کدگذاری شده باشد، می‌تواند نیاز به تأیید اشخاص ثالث خارجی را به حداقل رسانده یا شاید از بین ببرد.»

پایش زنجیرۀ تأمین

زنجیرۀ تأمین حاوی اطلاعات انبوهی است، به‌ویژه زمانی که کالاها از قسمتی از این زنجیره به قسمت دیگر می‎روند. در صورت استفاده از روش‌های سنتی برای ذخیرۀ داده‌ها، ردگیری منشأ مشکل دشوار خواهد بود و به‌سختی می‌توان فهمید که کالاهای بی‌کیفیت را کدام وندور ارسال کرده است.

با ذخیرۀ اطلاعات در بلاک چین، بازگشت به عقب و پایش زنجیرۀ تأمین آسان‌تر می‌شود؛ مانند IBM Food Trust که از این فناوری برای ردگیری غذاها از زمان برداشت تا مصرف استفاده می‌کند.

رأی‌گیری

کارشناسان در حال بررسی راه‌هایی برای استفاده از بلاکچین برای جلوگیری از تقلب در رأی‌گیری هستند. از نظر تئوری، رأی‌گیری به افراد امکان می‌دهد رأی خود را ارسال کنند، طوری که قابل دست‌کاری نباشند و نیز نیاز به جمع‌آوری دستی و تأیید برگه‌های رأی کاغذی را از بین می‌برد.

مزایای بلاک چین چیست؟

دقت بالاتر در تراکنش‌ها

چندین گره باید تراکنش‌های بلاک چین را تأیید کنند و همین امر امکان خطا در آنها را کاهش می‌دهد. اگر یکی از گره‌ها در پایگاه‌داده خطایی داشته باشد، سایر گره‌ها متوجه تفاوت آن با بقیه شده و خطا را می‌گیرند.

در مقابل، در پایگاه‌داده سنتی، اگر اشتباهی رخ دهد، ممکن است این اشتباه نادیده گرفته شود. علاوه بر این، در دفتر کل بلاکچین هر دارایی به‌صورت مجزا شناسایی و ردگیری می‌شود و ازاین‌رو، احتمال دوباره خرج کردن آن از بین می‌رود (مانند شخصی که از حساب بانکی خود پول اضافه برداشت کند و در نتیجه، پولش را دوبار خرج می‌کند).

محتاج نبودن به ‌واسطه

با استفاده از بلاک چین، دو طرف تراکنش می‌توانند کارشان را بدون کار کردن از طریق شخص ثالث تأیید و تکمیل کنند. این امر باعث صرفه‌جویی در پرداخت هزینه برای واسطه می‌شود که می‌تواند بانک باشد.

اشتیلمن می‌گوید:

«بلاکچین می‌تواند کارآمدی بالاتری را به حوزۀ تجارت دیجیتال وارد کند تا قدرت مالی را برای افرادی که به خدمات بانکی دسترس ندارند افزایش داده و در نتیجه، نسل جدیدی از اپلیکیشن‌های اینترنتی را تقویت کند.»

امنیت فوق‌العاده

آیا می‌دانید دلیل امنیت بالای بلاک چین چیست؟ از لحاظ تئوری، یک شبکۀ غیرمتمرکز مانند بلاکچین ایجاد تراکنش‌های جعلی را تقریباً ناممکن می‌سازد. برای ورود به تراکنش‌های جعلی، باید هر گره هک شده و هر دفتر کل هم تغییر داده شود.اگرچه چنین کاری صددرصد ناممکن نیست، بسیاری از سیستم‌های بلاکچین کریپتوکارنسی از روش‌های تأیید تراکنش «اثبات سهام» یا «اثبات کار» استفاده می‌کنند که افزودن تراکنش‌های جعلی را دشوار می‌کنند که این کار به نفع مشارکت‌کنندگان است.

انتقال کارآمدتر

ازآنجاکه بلاکچین به‌صورت شبانه‌روزی کار می‌کند، افراد می‌توانند نقل‌وانتقال مالی و دارایی کارآمدتری را به‌ویژه به‌صورت بین‌المللی انجام دهند. در نتیجه، نیازی ندارند که چندین روز منتظر بانک یا آژانس دولتی بمانند تا کارهایشان را دستی تأیید کنند.

نقص‌های بلاک چین

در ادامه به بررسی کم و کاستی‌های بلاکچین میپردازیم:

محدودیت تراکنش در هر ثانیه

باتوجه‌به این که بلاکچین برای تأیید تراکنش‌ها به شبکۀ بزرگ‌تر نیاز دارد، سرعتش محدود است. برای مثال، بیت‌کوین فقط می‌تواند 6/4 تراکنش را در هر ثانیه در مقابل ۱۷۰۰ تراکنش در ثانیه با ویزا (Visa) پردازش کند. به‌علاوه، تعداد فزایندۀ تراکنش‌ها می‌تواند مشکلاتی را برای سرعت شبکه ایجاد کند. تا زمانی که این مشکل برطرف نشود، مقیاس‌پذیری یک چالش خواهد بود.

مصرف انرژی بالا

برای تأیید تراکنش تمام گره‌ها باید فعال باشند و همین امر مصرف برق را در مقایسه با یک پایگاه‌داده یا صفحه گستردۀ منفرد بسیار افزایش می‌دهد. به همین دلیل هم هزینه‌های تراکنش‌های بلاکچین محور افزایش می‌یابد و هم بار کربن هنگفتی را بر دوش محیط‌زیست می‌گذارد.

به همین دلیل، برخی رهبران صنایع دارند از فناوری‌های معین بلاکچین مانند بیت‌کوین فاصله می‌گیرند. برای مثال، در سال گذشته ایلان ماسک رئیس تسلا اعلام کرد که شرکتش دیگر بیت‌کوین را نخواهد پذیرفت، تا حدی به این دلیل که نگران خسارت به محیط‌زیست هستند.

ریسک از دست‌ رفتن دارایی

برخی دارایی‌های دیجیتال با استفاده از کلیدهای رمزنگاری ایمن می‌شوند، مانند کریپتوکارنسی در یک کیف پول بلاکچین. باید به‌دقت از این کلید مراقبت کنید.

گری می‌گوید: «اگر مالک دارایی دیجیتال کلید رمزنگاری خصوصی خود را گم کند که امکان دسترسی به دارایی را به او می‌دهد، در حال حاضر هیچ راهی برای بازیابی آن وجود ندارد و دارایی برای همیشه از دست خواهد رفت.» از آن جا که این سیستم غیرمتمرکز است، برای دسترسی مجدد به کلید نمی‌توانید از یک مرجع مرکزی مانند بانک کمک بخواهید.

پتانسیل اقدامات غیرقانونی

غیرمتمرکز بودن بلاک چین، حریم خصوصی و محرمانگی بیشتری به آن اضافه می‌کند که متأسفانه آن را برای مجرمان جذاب می‌سازد. ردیابی تراکنش‌های غیرقانونی در بلاکچین از تراکنش‌های بانکی که به یک نام مرتبط هستند، دشوارتر است.

در واقع امکان سرمایه‌گذاری روی خود بلاکچین وجود ندارد، زیرا این فقط سیستمی برای ذخیره و پردازش تراکنش‌ها است. بااین‌حال، می‌توانید با استفاده از این فناوری در دارایی‌ها و شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کنید. گری می‌گوید:

«ساده‌ترین راه، خرید کریپتوکارنسی‌هایی مانند بیت‌کوین، اتریوم و سایر توکن‌هایی است که روی بلاک چین اجرا می‌شوند.»

گزینۀ دیگر سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بلاکچین با استفاده از این فناوری است. برای مثال، بانک سانتاندر در حال آزمایش محصولات مالی مبتنی بر بلاک چین است. اگر دوست دارید در پرتفوی خود در سهامی مبتنی بر بلاک چین داشته باشید، می‌توانید سهام بانک سانتاندر را بخرید.

برای رویکرد متنوع‌تر می‌توانید یک صندوق قابل معامله (ETF) را بخرید که در دارایی‌ها و شرکت‌های بلاکچین سرمایه‌گذاری می‌کند.

بیشتر بخوانید: ETF بیت کوین چیست؟ نکاتی که باید درباره ETF ارزهای دیجیتال بدانید

سخن آخر

بلاکچین با وجود وعده‌هایش چیزی شبیه به یک فناوری خاص باقی می‌ماند. گری پتانسیل بلاکچین را در استفاده در موقعیت‌های بیشتری می‌بیند، اما این امر به سیاست‌های آیندۀ دولت منوط است. او می‌گوید: «باید دید که رگولاتورها چه زمانی و آیا اقدامی انجام خواهند داد. اما یک چیز مشهود است: هدف از این اقدام محافظت از بازارها و سرمایه‌گذاران خواهد بود.»

اشتیلمن بلاکچین را به مراحل اولیۀ اینترنت تشبیه می‌کند. او می‌گوید: «حدود ۱۵ سال از آمدن اینترنت گذشت تا اولین نسخۀ گوگل را ببینیم و بیش از ۲۰ سال برای فیس‌بوک. پیش‌بینی وضعیت فناوری بلاکچین در ۱۰ یا ۱۵ سال دیگر دشوار است، اما مانند اینترنت، روش‌های تراکنش و تعامل ما با یکدیگر را در آینده به طرز چشمگیری تغییر خواهد داد.»

موانع باقی می‌مانند، به‌ویژه در مورد محدودیت‌های تراکنش و هزینه‌های انرژی، اما برای سرمایه‌گذارانی که پتانسیل این فناوری را درک کنند، سرمایه‌گذاری مبتنی بر بلاکچین ممکن است ارزشش را داشته باشد.

با خواندن این مقاله تا حد زیادی برایتان روشن شده است که بلاکچین چیست و چه کاربردهایی دارد. در مقالات بعدی خود توضیحات بیشتری در این مورد خواهیم داد.