زنجیره جانبی لیکویید (Liquid Sidechain) چیست؟

زنجیره جانبی لیکویید (Liquid Sidechain) یکی از اولین زنجیره‌های جانبی بیت کوین است که توسط بلاک استریم (Blockstream) و در پایان سال 2018 راه اندازی شد. بلاک استریم یک شرکت کانادایی است که توسط آدام بک (Adam Back) فعال بدنام حوزه رمزنگاری و سایفرپانک (Cypherpunk) که به تحقیقات او در وایت پیپر بیت کوین استناد شده، تاسیس شد.

اگرچه بلاک استریم با Liquid مرتبط است، اما این شرکت هیچ کنترلی بر این شبکه زنجیره جانبی ندارد و فقط به عنوان یک ارائه دهنده فناوری خدمت می‌کند. شبکه Liquid در نهایت توسط انجمنی از احزاب مختلف اداره می‌شود و بر روی یک پلتفرم نرم افزاری متن باز به نام المنتس (Elements) فعالیت می‌کند.

لیکویید سایدچین ( Liquid Sidechain) چیست؟

همان طور که گفته شد، لیکویید یک زنجیره جانبی بیت کوین است. می‌توان گفت که زنجیره جانبی لیکویید بر روی بیت کوین، یا بهتر است بگوییم در کنار آن کار می‌کند. در هر صورت، لیکویید مکانیسم و ​​قوانین اجماع خاص خود را دارد که با بیت کوین متفاوت است. درست مانند قوانین اجماع بیت کوین، قوانین لیکویید به صورت کد نوشته شده و توسط گره‌ها اجرا می‌شوند.

به عنوان زنجیره جانبی بیت کوین، هدف Liquid افزایش قابلیت‌های بیت کوین به طرق مختلف است. برای مثال، لیکویید امکان تسویه نهایی بسیار سریع‌تری را فراهم می‌کند. در حالی که بلاک‌های بیت کوین به طور متوسط ​​هر 10 دقیقه اضافه می‌شوند، بلاک‌های لیکویید دقیقاً هر یک دقیقه پردازش می‌شوند و به زنجیره جانبی لیکویید اضافه می‌شوند. علاوه بر این، بازنویسی بلاکچین (reorganizations) در این شبکه مجاز نیست و دو تأییدیه (Confirmations) برای تسویه نهایی یک تراکنش کافی است.

یکی دیگر از ویژگی‌های لیکویید، امکان توکنیزه کردن دارایی‌های متعدد است. از طریق زنجیره جانبی لیکویید، اشخاص ثالث می‌توانند انواع توکن‌ها، از اوراق بهادار و کلکسیون‌های دیجیتال گرفته تا استیبل کوین‌ها و غیره را صادر کنند.

سومین پیشرفتی که Liquid برای اکوسیستم بیت کوین به ارمغان می‌آورد، تراکنش‌های محرمانه است. برخلاف بیت‌کوین، که در آن همه تراکنش‌ها آشکارا به شکلی ناشناس قابل مشاهده هستند، شبکه Liquid این امکان را فراهم می‌کند که مقدار و نوع دارایی یک تراکنش را پنهان کند. به این ترتیب، کاربران زنجیره جانبی لیکویید می‌توانند به صورت خصوصی معامله کنند. با این حال، آنچه مهم است توجه داشته باشید: تراکنش ها کاملاً ناشناس نیستند زیرا  آنها برای نگهدارنده (Maintainer) زنجیره جانبی لیکویید که به آن کارگزاران  (functionaries) نیز گفته می‌شود قابل مشاهده هستند (به زودی در مورد آنها بیشتر توضیح خواهیم داد). با این حال، Liquid به کاربران خود حریم خصوصی بیشتری نسبت به زنجیره اصلی بیت کوین می‌دهد.

در نهایت، لیکویید یکی از راه حل‌های قدرتمند برای افزایش  مقیاس پذیری بیت کوین از طریق فناوری جانبی است. البته، خود زنجیره جانبی لیکویید نمی‌تواند به سادگی معضل سه‌گانه بلاک چین را که امروزه هر بلاک چین عمومی با آن مواجه است، برطرف کند. لیکویید اولویت خود را  از غیرمتمرکزسازی مطلق و غیر قابل سانسور بودن به مقیاس‌پذیری بیشتر و عملکرد بهتر تغییر داده است.

بیشتر بخوانید: مقیاس‌پذیری چیست؟

الگوریتم اجماع زنجیره جانبی لیکویید

بیایید نگاهی دقیق‌تر به مکانیسم اجماع Liquid بیندازیم. مکانیزم اجماع لیکویید، Strong Federations نامیده می‌شود. این مکانیسم اجماع نیاز به عملیات پرهزینه‌ای را که ماینرهای بیت کوین برای ایمن کردن بلاک چین بیت کوین باید انجام دهند را از بین می‌برد. در عوض، اجماع با اقدامات جمعی گروهی از بازیگران متقابل به نام کارگزاران لیکویید (Liquid functionaries) محقق می‌شود.

به عنوان اعضای فدراسیون، این کارگزاران، ایمن کننده نهایی زنجیره جانبی لیکویید هستند. آنها دو نقش اساسی را در شبکه لیکویید ایفا می‌کنند: در وهله اول، کارگزاران بلاک‌‌ها را امضا می‌کنند و بنابراین تراکنش‌ها در شبکه لیکویید قابل پردازش هستند. مدل اجماع Liquid مستلزم امضای بلاک‌ها توسط حداقل دو سوم امضاکنندگان است. امضاکنندگان بلاک به نوبت هر دقیقه یک بلاک جدید را پیشنهاد می‌کنند و سایر کارگزاران پس از تأیید محتوای آن بلاک را امضا می‌کنند.

ثانیاً، آنها به عنوان نگهبانی عمل می‌کنند که تمام تراکنش‌ها را مطابق قوانین اجماع Liquid تأیید می‌کند و به این ترتیب شبکه را ایمن می‌کنند. همچنین، بخشی از این عملکرد دوم، ایمن سازی واحدهای بیت کوین است که توسط شبکه نگهداری می‌شود. زمانی که کاربری می‌خواهد از Liquid استفاده کند، بیت کوین لیکویید (L-BTC) باید ایجاد شود. برای صدور آنها، واحدهای BTC باید از زنجیره اصلی بیت کوین به زنجیره جانبی «منتقل» شوند.

سپس این واحدهای BTC در لایه پایه بیت کوین (بلاک چین بیت کوین) برای مدت زمان دقیقی که در زنجیره جانبی باقی می مانند، «فریز» یا مسدود می‌شوند. اگر کاربر بیت کوین را به لایه پایه برگرداند، واحدهای L-BTC مربوطه حذف می‌شوند و زنجیره اصلی BTC قفل شده را آزاد می‌کند. این فرآیند pegging-in و pegging-out نامیده می‌شود.

در زمان راه اندازی، شبکه لیکویید با یک گروه ثابت از اعضا آغاز شد. در حال حاضر، 15 عضو اصلی تاییدکننده در این شبکه وجود دارد. با یک به روز رسانی به نام فدراسیون‌های پویا، تعداد اعضای اصلی افزایش می‌یابد. از آنجایی که همه به‌روزرسانی‌ها، قابل ممیزی هستند و نیاز به تأیید این اعضا دارند، چنین تغییراتی را نمی‌توان بدون رضایت اکثریت آنها اجرا کرد.

کارگزارها یا همان اعضای اصلی، همگی شرکت‌های مستقلی هستند که ابزارهای رمزنگاری اختصاصی و سخت‌افزار عملکردی بسیار امن به نام Liquid functionary را اجرا می‌کنند. Liquid functionary یک سرور تخصصی شامل یک ماژول امنیتی سخت افزاری (HSM) برای ایمن سازی کلیدهای خصوصی کارگزار است. با استفاده از این ماژول ها، می‌توان اطمینان حاصل کرد که وظیفه یک کارگزار به طور مستقل و بدون دخالت انسان انجام می‌شود.

تضمین‌های Liquid به شرح زیر است:

کارگزارها نمی‌توانند بلاک چین لیکویید را تغییر دهند، اما این اختیار را دارند که انتقال BTC از زنجیره جانبی به زنجیره اصلی انجام ندهند. در بدترین حالت، اگر کارگزارها موفق به توطئه علیه کاربران Liquid شوند، حتی می‌توانند آنها را سرقت کنند.

در نهایت می‌توان گفت که مکانیزم اجماع این شبکه، یک مدل اعتماد ساده را معرفی می‌کنند: تا زمانی که حد نصابی از کارگزاران صادقانه عمل کنند، سیستم همان طور که در نظر گرفته شده است به عملکرد خود ادامه می‌دهد. اما حتی اگر اجماع Liquid با شکست مواجه شود، مکانیسمی وجود دارد که امکان تسویه L-BTC روی بلاک چین بیت کوین را می‌دهد.

اعضا و فول نودهای لیکویید سایدچین

علاوه بر کارگزاران، ذینفعان دیگری نیز در شبکه Liquid وجود دارند. اعضا با استفاده از گره‌های شبه کارگزار (pseudo-functionary nodes) که به همه کارگزارها متصل می‌شوند، به شبکه لیکویید متصل می‌شوند. این اعضای شرکت‌کننده می‌توانند peg-in و  peg-out انجام دهند، تراکنش‌های Liquid را ارسال کنند و زنجیره جانبی لیکویید را تایید اعتبار کنند.

دسته سوم بازیگرانی هستند که فقط یک فول نود یا گره کامل لیکویید را اجرا می‌کنند. اجرای یک فول نود در شبکه Liquid برای همه آزاد است. اتصال از طریق گره‌های به اصطلاح پل (Bridge) که توسط کارگزارها و اعضای شرکت کننده اداره می‌شود برقرار می‌شود. با یک فول نود Liquid، هر کسی می‌تواند زنجیره جانبی لیکویید را تایید کند.

همچنین، کاربرانی که یک گره کامل را اجرا می‌کنند، می‌توانند به طور مستقل اتصال به شبکه انجام دهند، تراکنش‌های محرمانه را اجرا کنند و دارایی‌های توکنیزه شده را در Liquid صادر کنند. برخلاف اعضای شرکت‌کننده، کاربرانی که یک فول نود را اجرا می‌کنند نمی‌توانند peg-outs را انجام دهند. برای انتقال L-BTC از زنجیره جانبی به زنجیره اصلی، کاربرانی که گره کامل را اجرا می‌کنند باید از کارگزارها یا اعضای شرکت کننده عبور کنند.

محدودیت‌های زنجیره جانبی لیکویید

شبکه Liquid یک سیستم فدرال را پیاده‌سازی می‌کند که در آن 15 مسئول برای افزودن تراکنش‌های جدید و نگهداری دفتر کل فعال هستند. در حالی که این سیستم زمان تایید را کاهش می‌دهد، اما بسیار متمرکز است و صرفاً تحت کنترل چند طرف است.

نگرانی‌های دیگر مربوط به نقاط شکست این شبکه است. بسته شدن یا هک کردن بیت کوین دشوار است زیرا هزاران گره (رایانه) شبکه را حفظ می‌کنند. اما Liquid تنها به 15 هاب متکی است که خطر سانسور و حملات مخرب را افزایش می‌دهد.

مقایسه زنجیره جانبی لیکویید و شبکه لایتنینگ بیت کوین

لایتنینگ یک شبکه لایه ۲ است که در بلاک چین بیت کوین فعالیت می‌کند. با این حال، این راه حل‌های خارج از زنجیره، اهداف متفاوتی با یکدیگر دارند. در حالی که لایتنینگ پرداخت‌های خرد بیت کوین را فعال می کند، Liquid بر تراکنش‌هایی که شامل مقادیر زیادی بیت کوین است تمرکز دارد.

این ۲ شبکه همچنین کاربران هدف متفاوتی نیز دارند. کسب‌وکارهای کوچک کانال‌های پرداخت شبکه لایتنینگ را برای پردازش پرداخت‌های بیت‌کوین بسیار مفید یافته‌اند. برعکس، شرکت‌هایی مانند موسسات مالی و صرافی‌های ارزهای دیجیتال از Liquid برای اجرای تراکنش‌های خصوصی و سریع‌تر استفاده می‌کنند.

جمع‌بندی

شبکه Liquid به‌عنوان یک راه حل محبوب برای مقیاس‌پذیر کردن شبکه بیت کوین و تطبیق آن با نیازهای سازمانی پدیدار شده است. لیکویید، شبکه بیت کوین را بدون تغییر پروتکل اصلی بهبود می‌بخشد و بدون به خطر انداختن امنیت، به کاربران قابلیت‌های بیشتری ارائه می‌دهد.

لیکویید همچنین عملکرد قابل برنامه‌ریزی، توکن‌سازی و قابلیت همکاری را به بیت کوین معرفی می‌کند. این ویژگی‌ها ممکن است زنجیره جانبی لیکویید را در برابر اتریوم، سولانا، کاردانو و سایر رقبای جدیدتر تقویت کند و جایگاه آن را به عنوان یک بلاک چین پیشرو در جهان حفظ کند.

سوالات متداول