دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) چیست؟

دیفای (مخفف عبارت امور مالی غیرمتمرکز) یک سیستم مالی بر پایه بلاکچین است که به‌طور مستقل و خودمختار عمل می‌کند و به واسطه‌های مالی متمرکز مانند بانک‌ها یا صندوق‌های بیمه نیاز ندارد، بلکه کاربران با استفاده از رمز ارزها و دارایی‌های دیجیتال امکان انتقال، معامله، سرمایه‌گذاری و تراکنش از طریق قراردادهای هوشمند خودکار را دارند. در این مقاله از فکت کوینز به بحث راجع به دیفای و تاثیر آن بر جامعه، شرکت‌ها و سیستم مالی سنتی خواهیم پرداخت.

دیفای یا سیستم مالی غیرمتمرکز نوع جدیدی از سیستم پولی است که از بلاک چین‌های عمومی مانند اتریوم به عنوان فناوری پایه خود استفاده می‌کند. عناصر و اجزای اصلی DeFi شامل دارایی‌های دیجیتال، پروتکل ها، قراردادهای هوشمند و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) است.

بیشتر بخوانید : قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست و چه کاربردی دارد؟

در حقیقت، توسعه دهندگان برای ساخت سیستم مالی غیرمتمرکز از همان ابتدا از بلاک چین اتریوم استفاده کردند. اکنون که فناوری مالی غیرمتمرکز مطرح است، بسیاری از شرکت ها یا افراد علاقه مند هستند که بدانند این سیستم جدید چه کاری می‌تواند انجام دهد.

دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز چیست؟

سیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) متشکل از برنامه‌هایی با محوریت سرمایه گذاری، وام، سپرده گذاری و … است که از بلاکچین‌های عمومی استفاده میکنند و هیچ واسطه ای در این بین وجود ندارد. دیفای از بلاکچین، فناوری ارز دیجیتال بیت کوین الهام گرفته است.

عدم وجود نهاد مرکزی مهم است زیرا سیستم‌های متمرکز می‌توانند سرعت و پیچیدگی تراکنش‌ها را محدود کنند در حالی که کاربران کنترل کمتری بر پول خود دارند. DeFi استفاده از بلاکچین را از انتقال ساده پول به کاربردهای پیچیده‌تر گسترش داده است.

بلاک چین از روش‌های پرداخت قدیمی مانند ویزا و پی‌پال متمایز است، به این دلیل که تمامی واسطه‌ها را از تراکنش‌ها حذف می‌کند. وقتی با یک کارت اعتباری هزینه قهوه را در یک کافه پرداخت می کنید، یک موسسه مالی با کنترل بر تراکنش بین شما و کافه قرار می‌گیرد و اختیار متوقف کردن و ثبت آن را در دفتر خصوصی خود به دست می‌گیرد.

خرید مستقیم تنها نوع معامله یا قرارداد تحت نظارت شرکتهای بزرگ نیست. برنامه های مالی مانند وام، بیمه، سرمایه گذاری جمعی، مشتقات، سپرده گذاری و موارد دیگر نیز تحت کنترل آنهاست. حذف واسطه‌ها از انواع معاملات از مزایای اصلی دیفای است.

چرا نیاز به دیفای احساس شد؟

نیاز به DeFi از آنجا ناشی می‌شود که خدمات مالی در دسترس همه افراد در سراسر جهان نیستند. تقریباً 1.7 میلیارد نفر در سراسر جهان از هیچ گونه وسیله و امکان دسترسی به خدمات مالی برخوردار نیستند. موسسات مالی هم نمی‌توانند زیرساخت های لازم را برای دسترسی بیشتر مردم به پول فراهم کنند.

با غیرمتمرکزسازی شبکه، مشکلات زیرساختی فعلی برطرف می‌شود، خطر از کار افتادن شبکه از بین می‌رود و سوابق تراکنش‌ها در گره‌های مختلف شبکه ذخیره و به اشتراک گذاشته می‌شود. این سیستم می تواند در یک شبکه همتا به همتا بدون هیچ گونه واسطه‌ای کار کند.

همچنین، یک مرجع متمرکز قدرت حذف حساب‌ها یا مسدود کردن آنها را دارد. ممکن است در برخی موارد سانسور مورد نیاز باشد، اما در اکثر موارد محدود کننده است و کاربران را رنج می‌دهد.

یکی دیگر از عناصر اصلی DeFi، برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) است. DApps موسسات مالی را قادر می‌سازد تا برنامه‌های کاربردی در بلاکچین عمومی ایجاد کنند تا هرکسی بتواند با حداقل هزینه با آنها کار کند.

مقایسه سیستم مالی متمرکز(Cefi) و غیرمتمرکز (DeFi)

تفاوت اصلی در نحوه کار آنها است. سیستم‌های مالی سنتی به صورت متمرکز کار می‌کنند و این باعث ناکارآمدی و ناامنی می‌شود. جرایم اینترنتی نیز به دلیل عدم تکامل فن آوری‌های مورد استفاده یک موسسه مالی، درحال افزایش است و بسیاری از معاملات در معرض هک شدن قرار دارند.

DeFi تا حدودی از این مشکلات در امان است. DeFi در هسته اصلی خود از یک بلاک چین عمومی استفاده می‌کند، به این معنی که به سیستم یا نهادی متمرکز اتکا ندارد.

این امر باعث می شود تا اقتصاد جهان غیرمتمرکز شده و فعالیت اقتصادی را برای همه در سراسر جهان امکان پذیر کند. بلاک چین‌های عمومی می‌توانند به طور موثر جایگزین سیستم مالی سنتی شوند و آنها را شفاف و غیرمتمرکز سازند.

بیشتر بخوانید : تفاوت امور مالی متمرکز و امور مالی غیر متمرکز ( (CeFi & DeFi) چیست؟

برخی از ویژگی های بلاکچین عمومی به شرح زیر است:

• بدون نیاز به مجوز: در بلاک چین عمومی برای عضویت و تعامل نیاز به مجوز از یک سازمان یا نهاد دولتی نیست. این امر آنها را به یک گزینه عالی برای اجرای جهانی تبدیل می‌کند.
• غیرمتمرکز بودن: بدون داشتن قدرت مرکزی، داده‌ها بین گره‌های مختلف شبکه ذخیره می‌شوند.
• شفافیت: بلاک چین عمومی شفاف است.

ویژگی‌ها و امکانات دیفای

در ادامه به بررسی ویژگی‌ها و امکانات اصلی دیفای خواهیم پرداخت:

بدون نیاز به دخالت انسان

اولین ویژگی این سیستم این است که برای کار به هیچ کارمند یا موسسه‌ای احتیاج ندارد. عمدتا همه چیز با کدهایی که برای این محیط نوشته شده اجرا می‌شود. شما همیشه می‌توانید قوانین خود را به قراردادهای هوشمند اضافه کنید، اما رویه کلی کار یکسان است.

شفافیت کد

تفاوت اصلی در استفاده از کد و شفافیت فرآیند است. در برنامه‌های مالی بانکی، هیچ شفافیتی برای کدها مشاهده نخواهید کرد. اما در DeFi، شما در بررسی و تأیید کدها آزاد هستید. بنابراین، کاربران همیشه می‌دانند با چه چیزی و چگونه کار می‌کنند.

ظهور برنامه‌های غیرمتمرکز یا دی اپ

اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز پر از برنامه‌های غیر متمرکز مالی است. همه اپلیکیشن‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از همان ابتدا در سطح جهانی قابل دسترسی هستند! بنابراین، مهم نیست که موقعیت جغرافیایی شما چگونه باشد. در هر زمان و از هر مکان می‌توانید به این شبکه‌های DeFi دسترسی داشته باشید.

بیشتر بخوانید : برنامه های غیر متمرکز(Dapps)

قابل دسترسی برای همه

هیچ کس محدودیتی برای اینکه چه کسی می‌تواند این برنامه‌ها را توسعه دهد یا چه کسی می‌تواند حساب در این برنامه ایجاد کند، ندارد. بنابراین، برخلاف عملکرد سیستم مالی سنتی، هیچ دستورالعمل یا مرجعی خاص برای محدود کردن حقوق شما برای داشتن تسهیلات مالی وجود ندارد. بنابراین، شما فقط می‌توانید کیف پول رمزنگاری داشته باشید و با استفاده از قراردادهای هوشمند یا سایر ویژگی‌ها از دارایی‌های خود بهره مند شوید.

الگوریتم های متن باز

شما می‌توانید برنامه های مختلف مالی غیرمتمرکز را با هم مخلوط کرده و یک برنامه کاملاً جدید در این روند ارائه دهید. بیشتر الگوریتم های آنها برای استفاده مردم منبع باز و رایگان است. علاوه بر این ، شما حتی می‌توانید پلتفرمی بسازید که از یک نقطه به چندین برنامه دسترسی داشته باشد. این امکانی است که از سیستم مالی سنتی نخواهید گرفت.

چالش‌ها و خطرات استفاده از دیفای

وقتی صحبت از سیستم مالی غیرمتمرکز است همه چیز مثبت نیست. برخی از چالش‌ها باید مورد توجه قرار گیرند تا بتواند مورد توجه دولت‌ها و سازمان‌های مختلف قرار گیرد.

یکی از بزرگترین چالشهایی که DeFi باید با آن روبرو شود، نرخ محبوبیت آن است. افراد زیادی از DeFi اطلاع ندارند و این می‎‌تواند بر میزان استفاده از آن تأثیر بگذارد. در حقیقت، افراد بسیار کمی هستند که از کریپتو اطلاع داشته باشند. کریپتو در طی افزایش قیمت بیت کوین محبوبیت خود را به دست آورد و هنوز هم در هیچ کجای “اینترنت” یا سایر فناوری‌های معروف‌تر وجود ندارد.

حتی اگر بلاک چین های عمومی از نظر فنی توانمند باشند، اما فاقد گنجایش و مقیاس پذیری است. در حال حاضر، محققان بلاکچین سخت تلاش می‌کنند تا این فناوری را مقیاس پذیرتر کنند.

برنامه های DeFi کاملاً ایمن نیستند. در واقع، هیچ سیستمی نمی تواند صد در درصد امنیت به شما ارائه دهد. با این حال ، DeFi اطمینان می‌دهد که یک سیستم امنیتی بسیار پیشرفته در مقایسه با سیستم‌های پولی سنتی ارائه می‌دهد.

در حقیقت ، هک کردن این برنامه‌ها بسیار دشوار است. با توزیع سیستم، مجرمان اینترنتی مجبورند با استفاده از این برنامه، هر دستگاهی را هک کنند. اما این کار منابع بسیار زیادی را می‌طلبد و در نهایت ارزش تلاش کردن ندارد. به هر حال، درست مثل هر فناوری، DeFi تازه سفر خود را آغاز کرده و هنوز یک راه دراز در پیش دارد. اما اگر DeFi و CeFi (سیستم مالی متمرکز) را مقایسه کنیم، مطمئنا DeFi حتی با تمام ایرادات برنده خواهد بود.

محبوب ترین انواع برنامه‌های DeFi

• صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX): صرافی‌های آنلاین به کاربران کمک می کنند ارزها را با یکدیگر مبادله کنند.
• استیبل کوین: ارز دیجیتالی است که برای داشتن ثبات قیمتی به یک دارایی در دنیای واقعی (مثلاً دلار یا یورو) گره خورده است.
  
• پلتفرم‌های وام دهی: این پلتفرم‌ها از قراردادهای هوشمند برای جایگزینی واسطه هایی مانند بانک هایی که وام را در مدیریت می‌‍کنند، استفاده می‌کنند.
  
• رپد بیت کوین یا (WBTC) : روشی برای ارسال بیت کوین به بلاک چیناتریوم است تا بیت کوین بتواند مستقیماً در سیستم  دیفای اتریوم استفاده شود.
  
• بازارهای پیش بینی: بازارهایی برای شرط بندی روی رویدادهای آینده مانند انتخابات است.

نحوه عملکرد دیفای یا سیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi)

خلاصه‌ای از نحوه کارکرد برنامه‌های مالی غیرمتمرکز به شرح زیر است:

• رابط کاربری و الگوریتم‌های front-end یک برنامه دیفای را می‌توان به هر زبان برنامه نویسی نوشت.
• کد back-end از یک شبکه غیر متمرکز همتا به همتا مانند اتریوم استفاده می‌کند و از قراردادهای هوشمند برای ثبت سوابق تمام عملیات بلاکچین استفاده می‌کند.
• این برنامه‌ها عمدتا منبع باز هستند، بنابراین شما می‌توانید آزادانه به کد دسترسی پیدا کنید. بنابراین، هیچ کس از نظر فنی نمی‌تواند صاحب این برنامه‌ها باشد.
• کاربران یک برنامه DeFi باید عملکرد خودشان را مدیریت کنند زیرا هیچ مرجع مرکزی وجود ندارد.

عناصر کلیدی اکوسیستم فایننس غیرمتمرکز

در واقع، در هسته اصلی DeFi، پنج عنصر کلیدی وجود دارد:

استانداردهای لجر (Ledger)

بیشتر شرکت‌های مالی غیرمتمرکز هنگام تهیه نوع جدیدی از برنامه DeFi از استانداردهای دفتر کل استفاده می‌کنند. این امر اطمینان می دهد که این برنامه ها قابلیت همکاری دارند. بنابراین، بدون استفاده از استانداردهای مشترک، برنامه‌های غیرمتمرکز با یکدیگر سازگار نخواهند بود.

واقعیت مهم دیگر این است که بدون استانداردهای متنباز، شرکت ها نمی‌توانند از استانداردهای مشترک نیز استفاده کنند. با این حال، چون بیشتر برنامه ها بر پایه Ethereum ساخته شده اند، بدیهی است که این برنامه ها استانداردهای مشابهی دارند.

استیبل کوین ها (Stablecoins)

یکی دیگر از عناصر اصلی دیفای استیبل کوین‌ها هستند. شرکتهای مالی غیرمتمرکز در تلاشند تا استفاده از استیبل کوین ها را گسترش دهند. معمولاً ارزهای دیجیتال از نظر قیمت ناپایدار هستند و استفاده از آنها در DeFi می‌تواند ماهیت سیستم مالی را نامتعادل کند.

قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند بخش مهمی از اکوسیستم DeFi است. در واقع، قراردادهای هوشمند به اتوماتیک سازی فرآیندهای مالی غیرمتمرکز کمک می کنند. قراردادهای هوشمند می‌توانند از وام گرفته تا بیمه خودکار شوند. تقریباً تمام دی اپ‌ها (dApps) برای تسهیل قابلیت‌های خود از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند. بهترین مزیت آنها این است که قراردادهای هوشمند به هیچ واسطه ای احتیاج ندارند. استفاده از قراردادهای هوشمند در مقایسه با قراردادهای سنتی آسان تر، سریعتر و ایمن است.

 بازارها و صرافی‌ها

صرافی‌های غیرمتمرکز و بازارهای آزاد نیز بخشی از اکوسیستم دیفای هستند. در حقیقت، صرافی‌ غیرمتمرکز این اطمینان را می‌دهد که کاربران می توانند دارایی‌های دیجیتالی را بدون افشای کامل هویت خود معامله کنند. بیشتر، این صرافی‌ها می‌توانند در وقت صرفه جویی کنند، هزینه‌های خود را کاهش دهند و امنیت را تضمین کنند.

این بازارها به کاربران کمک می کنند بدون هیچ مشکلی مستقیماً دارایی یا محصولات را مبادله کنند.

 پلتفرم‌های مدیریت دارایی و بیمه

شرکت‌های مالی غیرمتمرکز همچنین بسترهای بیمه ای را برای بهبود کاربران ارائه می‌دهند. در حقیقت، صنعت بیمه به دلیل  ادعاهای دروغین، نیاز به تغییر دارد.

از طرف دیگر، مطالبات بیمه زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهند و دردسرهای زیادی را در این راه ایجاد می‌کنند. اما پلتفرم‌های مدیریت بیمه می‌توانند روند کار را از طریق قراردادهای هوشمند ساده کنند و از حسابرسان برای بررسی صحت ادعای بیمه استفاده کنند.

نتیجه گیری

در حال حاضر، آینده سیستم مالی غیرمتمرکز کاملاً روشن به نظر می‌رسد. بسیاری از شرکت‌ها به دنبال سیستم غیرمتمرکز به عنوان جایگزینی برای برنامه‌های سنتی هستند. همچنین، بسیاری از شرکت ها تاکنون گام‌های لازم را برای اجرای پروژه‌های مالی غیرمتمرکز برداشته اند.

به نظر می رسد که محبوبیت دیفای همچنان رو به افزایش است و از آنجا که این فناوری یک پدیده نوظهور است، نباید فرصت بهره مندی از آن را از دست بدهید.