تجارت شستشو (Wash Trading) چیست؟ قیمت ارزهای دیجیتال چطور دست‌کاری می‌شود؟

در تجارت شستشو (Wash Trading)، یک تریدر یا سرمایه‌گذار نوعی از دارایی را در یک بازه زمانی کوتاه می‌خرد و می‌فروشد تا سایر فعالان بازار را در مورد قیمت یا نقدینگی آن دارایی گمراه کند. تجارت شستشو در بازارهای اوراق بهادار غیرقانونی است، اما بر اساس گزارشی از رواج پیدا کردن این روش معامله در ارزهای دیجیتال، هنوز مقرراتی برای صنعت ارزهای دیجیتال در این زمینه تنظیم نشده است.

در این مقاله از فکت کوینز، در مورد تجارت شستشو (Wash Trading)، نحوه کارکرد آن، جایی که معمولاً در بازار ارز دیجیتال از آن استفاده می‌شود و چگونگی اجتناب از آن بحث خواهیم کرد. تا پایان مطلب همراه ما باشید.

تجارت شستشو یا واش تریدینگ چیست؟

تجارت شستشو یا واش تریدینگ (Wash Trading) معامله‌ای است كه در آن تریدر يك دارايي را مي‌فروشد، سپس بلافاصله آن را خریداری و این کار را تکرار می‌کند تا بازار را گمراه کند. از این روش برای هدایت قیمت و افزایش حجم معاملات استفاده می‌شود.

واش تریدینگ می‌تواند بر اساس نوعی دست‌کاری بازار مورد استفاده قرار گیرد. سرمایه‌گذار در تلاش برای اثر گذاشتن بر قیمت یا فعالیت معاملاتی تریدرها، همان دارایی را به‌صورت متوالی خرید و فروش می‌کند.

یک تریدر (یا یک شرکت) می‌تواند انگیزه‌های مختلفی برای تجارت شستشو داشته باشد. مثلاً ممکن است هدف او تحریک خرید به منظور افزایش قیمت یا تشویق به فروش برای کاهش قیمت باشد. انگیزه دیگر چنین افرادی می‌تواند فروش دارایی در ضرر و حفظ سرمایه و سپس خرید دارایی با قیمت کمتر باشد تا  اساساً ضررهای مالیاتی خود را کاهش دهند.

گرچه تجارت شستشو ممکن است چندین تریدر، شرکت و حساب مختلف را شامل شود، اما انگیزه همه آنها یکسان است. هدف از تجارت شستشو گمراه کردن بازار و هدایت قیمت و حجم یک دارایی مالی در بازار است.

بیشتر بخوانید: راگ پول (Rug Pull) چیست و چطور در دام آن نیفتیم؟

تجارت شستشو (Wah Trading) چگونه انجام می‌شود؟

تجارت شستشو  نوعی معامله‌گری است که در آن تریدر یک دارایی را هم‌زمان خریداری کرده و می‌فروشد.

به طور کلی دو شرط برای تایید تجارت شستشو وجود دارد.

1. شرط اول هدف و استراتژی است. تریدر باید از قبل استراتژی خاصی برای خرید و فروش یک دارایی داشته باشد. همان طور که گفتیم، تجارت شستشو برای گمراه کردن بازار انجام می‌شود. در نتیجه، فعالیت چندین حساب برای لو نرفتن تجارت شستشو، مورد نیاز است.
2. شرط دوم نتیجه است. نتیجه معامله باید نشان‌دهنده یک تجارت شستشو باشد که در آن سرمایه‌گذار با استفاده از حساب‌هایی که مالک مشترک دارند، همان دارایی را خریده و فروخته است.

یکی از راه‌های تعیین اینکه آیا تجارت شستشو در حال اتفاق افتادن است یا خیر، بررسی وضعیت مالی سرمایه‌گذار است. اگر معامله موقعیت (پوزشن) کلی سرمایه‌گذار را تغییر ندهد یا آنها را در معرض هر نوع ریسک بازار قرار ندهد، می‌توان آن را یک تجارت پول‌شویی در نظر گرفت.

بیشتر بخوانید: پیش‌بینی قیمت بیت کوین بر اساس وضعیت اقتصاد جهانی

نمونه‌ای از واش تریدینگ

بیایید فرض کنیم یک تریدر سهام به نام جو و یک شرکت کارگزاری برای خرید و فروش سریع سهام ABC تبانی کرده‌اند. روش به این صورت است که سایر سرمایه‌گذاران متوجه افزایش معاملات سهام ABC شوند و تصمیم بگیرند در ABC سرمایه‌گذاری کنند. پس از خرید سهام ABC توسط این سرمایه‌گذاران، قیمت افزایش می‌یابد و جو از این افزایش قیمت سود می‌برد. سپس، «جو» سهام ABC را شورت کرده یا می‌فروشد، قیمت را پایین می‌آورد و از روند نزولی قیمت سود می‌برد.

تجارت شستشو در بازار ارزهای دیجیتال نیز شایع است، به خصوص با توجه به اینکه رگلاتورها به کندی این حوزه را قانون‌گذاری می‌کنند. در سال‌های 2017 و 2018، زمانی که پروژه‌های بلاک چین از طریق ICOها (عرضه اولیه سکه) سرمایه جمع‌آوری می‌کردند، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری جمعی ممکن بود به صرافی‌ها بازگردانده شود تا سطح علاقه بیشتری به پروژه جدید نشان داده شود.

به عنوان مثال، سرمایه‌گذاران بزرگ یک پروژه ارز دیجیتال، مثل توکن XYZ، تصمیم می‌گیرند با استفاده از چندین آدرس، XYZ زیادی خریداری کنند. سپس همان مقدار XYZ را به صرافی‌ها منتقل می‌کردند. در این مرحله، XYZ را به اتر (ETH) تبدیل می‌کردند و از آن اترها برای خرید XYZ بیشتر استفاده می‌کردند. این کار برای مدتی ادامه می‌یافت و از چندین آدرس برای پنهان کردن هدفشان استفاده می‌کردند.

سپس مردم عادی متوجه افزایش حجم معاملات XYZ می‌شوند و تصمیم می‌گیرند توکن را برای درازمدت خریداری کنند. این علاقه و توجه اضافی به پروژه از طرف هولدرهای بلندمدت، قیمت XYZ را افزایش می‌دهد. سپس، خودی‌ها بخشی از توکن‌های XYZ خود را با سود می‌فروشند. در اصل، سرمایه‌گذاران بزرگ XYZ از تجارت شستشو استفاده می‌کنند تا دیگران را از اهداف سوداگرانه پروژه گمراه کنند.

بیشتر بخوانید: استراتژی آربیتراژ (Arbitrage)؛ بهترین روش سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال در سال۲۰۲۳

تفاوت تجارت شستشو با بازارسازی

تجارت شستشو و بازارسازی در ظاهر شاید یکسان به نظر برسند. بازارسازی یا بازارگردانی به معنی خرید و فروش یک مقدار یکسان از یک دارایی به طور همزمان، اما احتمالاً در مکان‌های مختلف است. به عنوان مثال، یک بازارساز بیت کوین، BTC را در یک صرافی به قیمت 49300 دلار در دسترس یک تریدر قرار می‌دهد تا آن را خریداری کند. سپس، زمانی که یک سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد 0.01 بیت کوینی که بازارساز به آنها فروخته است را بخرد، بازارساز به سرعت 0.01 بیت کوین را به قیمت 49200 دلار در صرافی دیگر خریداری می‌کند. در اینجا بازارساز از اختلاف قیمت بیت کوین سود برده است.

تفاوت کلیدی بین بازار سازی و تجارت شستشو در هدف معامله‌گر است. بازارسازی خدماتی را با در دسترس قرار دادن دارایی برای سایر سرمایه‌گذاران برای خرید و فروش ارائه می‌دهد. بنابراین، سرمایه‌گذاران دیگری نیز درگیر معاملات بازارساز هستند. به عبارتی، بازارساز رمزارزهای خود را برای شخص دیگری (که نمی‌شناسند) در دسترس خرید قرار می‌دهد.

از سوی دیگر، تجارت شستشو زمانی است که تنها «طرفین» معامله که حساب‌های مشترک هستند، از معامله سود ببرند. یک واش تریدر (Wash Trader) از حساب‌های دارای مالک مشترک استفاده می‌کند تا خود «طرفین» معامله باشد. به این ترتیب، معامله‌گر شستشو یا واش تریدر  به طور موثر با خود و نه کس دیگری، معامله می‌کند. در نتیجه، هیچ منفعتی جز گمراه کردن دیگران در مورد قیمت یا حجم دارایی در این روش وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: بهترین کانال‌های تلگرامی سیگنال ارز دیجیتال

واش تریدینگ NFTها چگونه اتفاق می‌افتد؟

ابتدا، بیایید آنچه که NFT ها را متفاوت می‌کند را بررسی کنیم، سپس توضیح دهیم که تجارت شستشو با NFT ها چگونه می‌تواند رخ دهد. برای درک NFT ها، ابتدا باید با یک توکن تعویض‌پذیر (Fungible) شروع کنیم. توکن تعویض‌پذیر، دارایی است که می‌توان آن را با دیگری مبادله کرد. ارز فیات تعویض‌پذیر است. من و شما می‌توانیم اسکناس‌های 10 دلاری خود را با یکدیگر مبادله کنیم و همچنان ارزش پول‌هایمان یکسان خواهد بود.

NFT ها متفاوت هستند زیرا هر کدام منحصربه‌فرد هستند. ملک تعویض‌ناپذیر است. من و شما می‌توانیم هر دو یک خانه‌، در یک خیابان در یک محله داشته باشیم. با این حال، خانه شما ممکن است لوکس باشد و وضعیت بهتری داشته باشد. بنابراین، اگر خانه‌های خود را با یکدیگر تعویض کنیم، ارزش برابری نخواهد داشت.

در حوزه کریپتو، یک NFT به سادگی یک دارایی دیجیتال منحصر به فرد است که حق مالکیت و سایر جزئیات آن در یک بلاک چین ذخیره می‌شود. اگر شما یک سازنده NFT باشد، باید راهی برای برجسته کردن NFT خود داشته باشید تا مردم بتوانند آن را از شما بخرند و شما هم بتوانید سود ببرید. به همین دلیل تجارت شستشو وارد فضای NFT شده است.

یک تریدر شستشو NFT خود را می‌خرد و می‌فروشد تا حجم معاملات و احتمالاً قیمت آن افزایش یابد تا توجه مردم را به توکن جلب کند. (تریدر شستشو هم قیمت خرید و هم قیمت فروش را کنترل می‌کند، بنابراین آنها می‌توانند توکن را با قیمت بالاتری از خودشان بخرند.) این عمل ممکن است بارها و بارها تکرار شود.

در نتیجه، افراد عادی با مشاهده این افزایش حجم معاملات ممکن است خرید NFT را با قیمتی بالا در نظر بگیرند. هنگامی که NFT به یک شخص خارجی فروخته می‌شود، سازنده NFT سود اختلاف قیمت را به جیب می‌زند.

بیشتر بخوانید: NFT ترامپ چیست؟ یک خودنمایی دیجیتالی یا آغاز تبلیغات انتخاباتی؟

آیا تجارت شستشو قانونی است؟

خیر، قانون بورس کالا، تجارت شستشو را ممنوع کرده است. قبل از تصویب این قانون، معامله‌گران معمولاً از معاملات شستشو برای دست‌کاری بازارها و قیمت سهام استفاده می‌کردند. کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) نیز مقررات مربوط به معاملات شستشو را اجرا می‌کند، از جمله دستورالعمل‌هایی که کارگزاری‌ها را از سود بردن از تجارت شستشو منع می‌کند.

با این حال، مقررات مربوط به کریپتو هنوز فراگیر نشده است. کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) به ارزهای دیجیتال علاقه نشان داده است. با این حال، NFT ها اوراق بهادار در نظر گرفته نمی‌شوند، زیرا تعویض‌ناپذیر و خارج از حوزه SEC هستند. به همین ترتیب، IRS ارزهای دیجیتال را دارایی می‌داند نه اوراق بهادار. تا زمانی که رگلاتورها متوجه نشوند که سیستم قضایی چه نهادی برای نظارت بر کریپتو اعمال می‌شود، خطر تجارت شستشو و همین‌طور قیمت و حجم گمراه‌کننده وجود دارد.

بیشتر بخوانید: قانونگذاری ارز دیجیتال در ایران؛ مصاحبه با آرمان باباگل وکیل پایه یک دادگستری و پژوهشگر بلاک چین

چگونه در دام تجارت شستشو نیفتیم؟

تجارت شستشو (Wash Trading) در بازارهای کوچک‌تر و جدیدتر نسبت به بازارهای بزرگ و معتبر رایج‌تر است. این به این دلیل است که بازارهای کوچک‌تر راحت‌تر دست‌کاری می‌شوند. یک نهنگ بزرگ می‌تواند به راحتی یک بازار کوچک را به حرکت درآورد. در بازارهای کوچک، خرید و فروش مبلغ اندکی باعث می‌شود برخی ربات‌ها بیدار شوند و حجم بیشتری در بازار ایجاد کنند.

علاوه بر این، توکن‌های جدیدی که به بازار اضافه می‌شوند، تاریخچه قیمت یا حجمی ندارند. بنابراین، تیم پروژه یا سایر افراد داخلی می‌توانند درگیر معاملات شستشو شوند تا مردم عادی را در مورد ارزش واقعی توکن گمراه کنند.

در نهایت، بسیاری از NFT ها هیچ حجم خاصی در معاملات خود ندارند. بنابراین، صاحبان NFT می‌توانند به راحتی وارد تجارت شستشو شوند تا خریداران ناآگاه را به خرید NFT با قیمتی کاذب ترغیب کنند. بهترین دفاع در برابر تجارت شستشو، اجتناب از رمزارزها و NFT های جدید با قیمت پایین است.

بیشتر بخوانید: ۱۰ روش موثر برای شناسایی شت‌کوین‌ها!

برای جلوگیری از قربانی شدن در تجارت شستشو، به سمت ارزهای دیجیتال معتبر و با حجم بیشتر بروید. هر چه بازار بزرگتر باشد، سرمایه بیشتری برای دست‌کاری بازار برای بازیگران بد نیت مورد نیاز است. انجام این کار در بازارهای بزرگی مانند بیت کوین یا اتریوم که صدها میلیارد دلار ارزش دارند بسیار دشوار است.

هرچه ارزش بازار ارز دیجیتال بزرگتر باشد، صرافی‌های بیشتری با آن معامله می‌کنند. این به طور موثر امکان کشف قیمت واقعی‌تری را فراهم می‌کند. به عنوان مثال، اگر یک صرافی اجازه تجارت شستشو را به کاربران خود بدهد، آربیتراژورها هرگونه اختلاف قیمت با صرافی‌های دیگر را از بین خواهند برد. هرچه ارز دیجیتال بزرگ‌تر باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که چندین صرافی در آن بازار معامله کنند؛ که این به آربیتراژورها فرصت بیشتری می‌دهد تا قیمت‌ را به میزان واقعی خود بازگردانند.

در نهایت، به دنبال بازارهایی باشید که تاریخچه معاملاتی ثابتی دارند. به این ترتیب، می‌توانید حجم  فعلی را با تاریخچه آن مقایسه کنید. این مقایسه نشان می‌دهد که آیا حجم غیرمنطقی وارد بازار شده یا خیر. هر معامله گر یا سرمایه‌گذار خوبی برای معاملات خود برنامه و استراتژی دارد. داشتن یک برنامه برای ورود به معاملات چیزی است که ثبات را در ترید به ارمغان می‌آورد. در برنامه معاملاتی خود، عمر ارز دیجیتال و ارزش بازار آن را نیز در نظر بگیرید.

بیشتر بخوانید: آمار عجیب؛ در سال 2022 هرروز بیش از 350 توکن کلاهبرداری به بازار عرضه شده است

جمع‌بندی

تجارت شستشو (Wash Trading) با گمراه کردن و فریب فعالان بازار در مورد قیمت و یا حجم معاملات یک دارایی همراه است. تجارت شستشو در رمزارزها و به‌ویژه در NFT‌های کوچک‌تر زیاد مشاهده می‌شود، زیرا این نوع دارایی جدید هنوز قانون‌گذاری شفافی ندارد. اما شما می‌توانید با معامله در بازارهایی که اندازه بزرگ‌تری دارند و تاریخچه قیمت طولانی‌تری دارند، قربانی معامله‌گران شستشو نشوید.

سوالات متداول