حداکثر مقدار قابل استخراج (MEV)  چیست؟

برای اضافه کردن یک بلاک جدید به بلاک چین، ماینرها باید طی فرآیند استخراج یک معمای پیچیده ریاضی را حل کنند که از نظر محاسباتی سنگین و انرژی‌بر است. در این راستا، شریطی به وجود می‌آید که ماینرها می‌توانند از مالیاتی پنهان بهره ببرند. در این مقاله قصد داریم به مفهوم حداکثر مقدار قابل استخراج یا «Miner Extractable Value» بپردازیم که به این مالیات پنهان اشاره دارد. با فکت کوینز همراه باشید.

حداکثر مقدار قابل استخراج ماینر (MEV) چیست؟

کل قدرت پردازش کاربران تعیین خواهد کرد که حل معمای استخراج بلاک جدید چقدر دشوار خواهد بود. بسته به سختی این فرایند، فرد ماینر به ماشین‌های قوی نیاز دارد تا احتمال استخراج یک بلاک را افزایش دهد و در ازای آن پاداش‌ خود را دریافت کند. از آنجایی که ماینرها حذف و اضافه شدن تراکنش‌ها را کنترل می‌کنند، می‌توانند ارزشی بیش از پاداش استاندارد برای استخراج بلاک و کارمزدهای گس ایجاد کنند.

مقدار ارز دیجیتالی که ماینرها می‌توانند از تغییر توالی تراکنش‌ها در داخل بلاک‌هایی که تولید می‌کنند به دست آورند، به عنوان حداکثر مقدار قابل استخراج ماینر (MEV) شناخته می‌شود.

بیشتر بخوانید: ماینر چیست و چه استفاده‌ای از آن می‌شود؟

حداکثر مقدار قابل استخراج چگونه محاسبه می ‌شود؟

برای درک اینکه حداکثر مقدار قابل استخراج چگونه کار می‌کند و چرا مفهوم MEV وجود دارد، اجازه دهید مثالی از یک معامله آربیتراژ در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) بیاوریم. آربیتراژ در طراحی DEX (صرافی غیرمتمرکز) گنجانده شده است. بر خلاف بازارهای سنتی، فرصت‌های آربیتراژ نشانه‌ای از یک بازار ناکارآمد در نظر گرفته می‌شود.

بازارسازهای خودکار (AMM)، صرافی‌های غیرمتمرکزی هستند که به کاربران اجازه می‌دهند تا توکن‌ها را بدون دخالت واسطه خرد و فروش کنند. بازارساز خودکار، به عنوان کدی که روی یک بلاک چین اجرا می‌شود، از قیمت فعلی توکن در بازار بی‌اطلاع است و برای بازگرداندن قیمت توکن به قیمت بازار به آربیتراژورها وابسته است. بنابراین، آربیتراژورها باعث می‌شوند که صرافی‌های غیرمتمرکز قیمت‌های منصفانه‌ را ارائه دهند.

بیشتر بخوانید: بازار ساز خودکار (AMM) چیست و چگونه کار می کند؟

این مکانیسم به دفتر کل اجازه می‌دهد تا سفارش‌ها را به صورت دسته‌ای سازماندهی کند. از طرف دیگر، به هر کدام از ماینرها نیز اجازه می‌دهد تا یک سری معاملات را پیشنهاد کنند که به یکدیگر وابسته هستند. این تعهد که اعتماد را با خود به همراه می‌آورد، باعث ایجاد وام‌های آنی (Flash Loans) شده است.

وام آنی به هر کسی اجازه می‌دهد معاملات آربیتراژ را آغاز کند. ماینرها می‌توانند با انجام معاملات پیش از ایجاد فرصت‌های معاملاتی سودآوری که باعث افشای اطلاعات مربوط به سفارش‌ها می‌شوند، تلاش‌های آربیتراژورها را خنثی کنند.

علاوه بر این، آربیتراژورها در صورت استفاده از کانال تراکنش استاندارد برای تراکنش‌های خود، با خطر سوء استفاده توسط سایر ربات‌ها یا ماینرها مواجه خواهند بود. به عنوان مثال، معماری اصلی اتریوم شامل حفظ تمام تراکنش‌های معلق در ممپول (mempool)، حفظ قابلیت مشاهده برای عموم و ارسال آن‌ها به یک شبکه همتا به همتا برای پردازش است. کاربران آگاه با ارسال تراکنش‌های مشابه، می‌توانند تراکنش‌های معلق را ارزیابی کرده و معامله خود را قبل از آربیتراژور انجام دهند.

بیشتر بخوانید: فلش لون ( Flash Loans)؛ دریافت وام بدون وثیقه در دیفای چیست؟

نقش ماینر در این شرایط چیست؟

با این حال، ماینرها بهترین موقعیت را دارند که سایر شرکت‌کنندگان در شبکه را پیشتاز این امر کنند. زیرا در نهایت آن‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند کدام تراکنش‌ها در بلاک‌ها و با چه ترتیبی انجام شوند. علاوه بر این، آن‌ها می‌توانند به سرعت همه تراکنش‌های برنده را از ممپول کپی کنند. در نتیجه می‌توانند تراکنش‌های خود را قبل از آربیتراژورها و هرکسی که تلاش می‌کند از آنها پیشی بگیرد، به انجام برسانند.

معمولاً به دارایی‌ای که یک ماینر می‌تواند به این روش استخراج کند، حداکثر مقدار قابل استخراج ماینر یا MEV می‌گویند. این دارایی به دست آمده به عنوان مالیات پنهان که یک ماینر می‌تواند از کاربران دریافت کند نیز شناخته می‌شود. با این وجود، آربیتراژ تنها زمانی به عنوان MEV در نظر گرفته می‌شود که تراکنش دیگری توسط یک ماینر برای بهره‌مندی از این فرصت تغییر کند.

ماینرها می‌توانند مانند فرانت ‌رانینگ (Front Running) یا معاملات پیش‌دستانه، بک‌ رانینگ (Back Running) را نیز انتخاب کنند. بک رانینگ زمانی اتفاق می‌افتد که یک ماینر پس از مشاهده یک خرید قابل توجه، سفارش فروش قرار می‌دهد. از طرف دیگر، در یک معامله‌ی ساندویچی، ماینر بلافاصله پس از معامله‌ای که بر قیمت بازار تأثیر می‌گذارد سفارش فروش و یا درست قبل از آن سفارش خرید قرار می‌دهد. یعنی ریسک خود را با قرار دادن سفارش‌های خرید و فروش به صورت همزمان کنترل می‌کند.

بیشتر بخوانید: استراتژی آربیتراژ (Arbitrage)؛ بهترین روش سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال در سال۲۰۲۳

آیا حداکثر مقدار قابل استخراج برای استخراج بیت کوین نیز اعمال می شود؟

از نظر تئوری، حداکثر مقدار قابل استخراج برای بیت کوین نیز اعمال می‌شود. زیرا یک ویژگی مهم مکانیسم اجماع اثبات کار است. با این حال، در واقعیت، MEV تنها گاهی اوقات در بلاکچین بیت کوین اتفاق می‌افتد. زیرا تقریباً تمام تراکنش‌های انتقال بیت کوین مربوط به دو طرف یک معامله است.

به عنوان یک قاعده کلی، ماینرها با بهره گیری از ناکارآمدی‌های ناشی از افزایش پیچیدگی تراکنش، فرصت‌های بیشتری برای تولید حداکثر مقدار قابل استخراج دارند. به دلیل تراکنش‌های پیچیده مبتنی بر قرارداد هوشمند، فرصت‌های MEV در بلاکچین اتریوم (قبل از تغییر به مکانیزم اثبات سهام ) در دسترس بود.

پس از ارتقا مرج (Merge)، اعتبار سنج‌ها مسئول سفارش، گنجاندن یا حذف تراکنش هستند. طبق گفته بنیاد اتریوم، موفقیت استخراج MEV فقط توسط اعتبار سنج‌ها به صورت تئوری قابل تایید است. با این حال، در عمل، ماینرها یا جست‌وجوگران MEV بخش بزرگی از حداکثر مقدار قابل استخراج را استخراج می‌کنند.

جستجوگر MEV چیست؟

جستجوگر ام‌ای‌وی (MEV searcher) ذینفعان مستقل شبکه هستند که بخش بزرگی از MEV را با اجرای الگوریتم‌های پیچیده روی داده‌های بلاکچین استخراج می‌کنند. آن‌ها با این کار احتمالات سودآوری MEV را شناسایی می‌کنند. در نتیجه می‌توانند ربات‌هایی را راه‌اندازی کنند تا تراکنش‌های سودآور را به‌طور خودکار به شبکه ارسال کنند. آیا این بدان معناست که اعتبارسنج‌ها از مزایای MEV و مالیات پنهان اتریوم بهره نمی‌برند؟

از آنجایی که جستجوگرعای MEV آماده هستند تا قیمت‌های بالایی را به عنوان کارمزد گس بپردازند تا تراکنش‌های خود را قبل از تراکنش‌های دیگر کاربران اجرا کنند، اعتبارسنج‌ها همچنان درصدی از MEV را دریافت می‌کنند. شایان ذکر است که اگر جستجوگران معامله را با بالاترین هزینه گس ارسال کنند، می‌توانند مطمئن باشند که معامله آربیتراژ آنها انجام خواهد شد.

بیشتر بخوانید: برنامه معاملاتی (Trading Plan) چیست؟ آموزش کامل تنظیم برنامه معاملاتی

رایج ترین حملات مربوط به حداکثر مقدار قابل استخراج

به غیر از آربیتراژ DEX، لیکوئید، NFT ها، حملات آنکل بندیت (Uncle-Bandit) و تایم بندیت (Time-Bandit) نمونه‌های رایج حملات MEV هستند.

حداکثر مقدار قابل استخراج NFT

جستجوگرهای MEV می‌توانند از استراتژی‌های استخراج MEV در بازار NFT استفاده کنند. یکی از نمونه‌های معروف حداکثر مقدار قابل استخراج NFT زمانی بود که یک جستجوگر ۷ میلیون دلار برای خرید هر کریپتوپانک (Cryptopunk) با قیمت پایین هزینه کرد. این فرایند به جستجوگر اجازه می‌دهد از سایر خریداران پیشی بگیرد.

لیکوئید شدن‌ها

لیکوئید کننده‌ها (Liquidators) جستجوگرانی هستند که در لیکوئید کردن‌ کاربران دارای وثیقه مازاد برای استخراج MEV از پروتکل‌های وام‌دهی مانند Aave و Maker تخصص دارند؛ پروتکل‌هایی که از سپرده‌هایی مانند اتر (ETH) برای وام دادن به سایر کاربران استفاده می‌کنند.

کاربران می‌توانند دارایی‌ها و توکن‌های متفاوتی را تا میزان مشخصی از وثیقه‌ای که سپرده‌گذاری کرده‌اند، از سایر کاربران قرض بگیرند. علاوه بر این، پروتکل به هر کسی اجازه می‌دهد وثیقه خود را بفروشد. اگر ارزش دارایی‌های قرض‌گرفته شده به دلیل نوسانات بازار از ارزش وثیقه بیشتر شود، ‌کاربر می‌تواند وثیقه را بفروشد و بدهی خود را به وام‌دهنده بازپرداخت کند.

جستجوگرها (Searchers) برای اینکه بفهمند کدام وام‌گیرندگان اول لیکوئید می‌شوند تا در نتیجه بتوانند هزینه لیکوئید شدن آن‌ها را برای خود بردارند، برای تسویه وثیقه در سریع‌ترین زمان ممکن با یکدیگر رقابت می‌کنند. فرصت MEV به این دلیل به وجود می‌آید که اگر کاربری لیکوئید شود، گاهی اوقات ملزم به پرداخت کارمزد قابل توجهی است که بخشی از آن به جستجوگر (Searcher) می‌رسد.

بیشتر بخوانید: استراتژی معامله لاک‌پشتی (Turtle Trading) چیست؟

حملات آنکل بندیت (Uncle Bandit)

ممکن است از خود بپرسید که عبارت «آنکل» یا «عمو» در اینجا به چه معناست. هنگامی که دو بلاک به طور همزمان با همان شماره بلاک استخراج و پخش می‌شوند، بلاک‌های عمو یا آنکل تولید می‌شوند. بلاکی که به سایر بلاک‌ها متصل نمی‌شود و تراکنش‌های آن هیچ چیزی را تغییر نمی‌دهد، بلاک عمو یا یتیم نامیده می‌شود. شایان ذکر است که بلاک آنکل مربوط به شبکه اتریوم و بلاک یتیم (Orphaned) مربوط به شبکه بیت کوین است.

تراکنش‌های داخل بلاک آنکل عمومی هستند و فرصت‌های MEV را برای جستجوگرها یا مهاجمان فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، هنگامی که کاربران فلش بات (Flashbot) یک معامله ساندویچی را ارسال می‎کنند، می‌توانند پس از گرفتن قسمت خرید ساندویچ، آربیتراژ را اعمال کنند.

علاوه بر این، ماینرهایی که MEV-Geth را اجرا می‌کنند، سایر کاربران را قادر می‌سازند تا با ارسال مستقیم تراکنش‌ها به اعتبارسنج‌، از ممپول عبور کنند. این مسئله باعث می‌شود از ریسک‌های پیش رو اجتناب کنند.

حملات تایم بندیت (Time bandit)

هدف حملات تایم بندیت برگشت خوردن تراکنش‌ها روی بلاکچین است. به عنوان مثال، اگر جستجوگرها فرصت‌های بسیار سودآور MEV را در بلاک‌های تأیید شده قبلی کشف کنند، می‌توانند مسیر تاریخچه اتریوم را تغییر دهند. یعنی این بلاک‌ها را دوباره تأیید کنند تا از شانسی که به تازگی پیدا کرده‌اند استفاده کنند. برای برگشت دادن تراکنش‌ها، اعتبار‌سنج را با ارائه پیشنهادات سودآور تشویق می‌کنند تا یک حمله Time-Bandit را انجام دهد.

از آنجایی که چنین حملاتی به هر کس اجازه می‌دهد در تغییر تاریخچه بلاک چین نقش داشته باشد، به عنوان ابزاری برای به مزایده گذاشتن وضعیت فعلی شبکه عمل می‌کنند. در این صورت، بهترین پیشنهاد برنده‌ی مزایده خواهد شد. در نتیجه یکپارچگی شبکه اتریوم را به خطر می‌اندازند.

بیشتر بخوانید: استراتژی سرمایه‌گذاری ؛ لازمه کسب سود از ارزهای دیجیتال

مزایا و معایب MEV

مانند هر استراتژی دیگری، حداکثر مقدار قابل استخراج ماینرها نیز پیامدهای مثبت و منفی خود را دارد. به عنوان مثال، جستجوگرهای منطقی به رفع ناکارآمدی‌های اقتصادی (مانند لیکوئید شدن‌های سریع پروتکل‌های وام‌دهی)، اطمینان از ثبات برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) و پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) کمک می‌کنند.

از سوی دیگر، این استراتژی اغلب باعث ازدحام شبکه و افزایش کارمزدهای گس برای همه افرادی می‌شود که سعی در انجام تراکنش‌های استاندارد دارند. این مسئله یکی از نکات منفی MEV است.

علاوه بر این، جستجوگرها انگیزه‌های سودآوری را برای سازمان‌دهی مجدد بلاک‌ها به اعتبارسنج‌ها ارائه می‌کنند. در نتیجه ممکن است این مسئله منجر به بی‌ثباتی اجماع و نادیده گرفتن ویژگی تغییرناپذیری بلاکچین شود. در نهایت این اتفاق بر اعتبارسنجی سالم و امنیت کلی شبکه تأثیر بگذارد.

چگونه کاربران DeFi می توانند از خود در برابر مشکل MEV محافظت کنند؟

اگر کاربران DApp تراکنش‌ها را امضا کنند و معاملات خارج از شبکه (آف-چین) را با اولویت‌های سفارش ارسال کنند، همه تراکنش‌ها را می‌توان در یک دسته تسویه کرد. این عمل سازماندهی مجدد تراکنش‌ها را بی‌اهمیت می‌کند. زیرا همه معاملات بدون در نظر گرفتن ترتیب، ارزش یکسانی دارند.

با این حال، حتی اگر اعتبارسنج‌ها یا ماینرها (جستجوگرها) سعی کنند با پی بردن به پیام‌های امضا شده سود ببرند، نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت. زیرا آنها باید بدانند که این معاملات در کدام مجموعه AMM تسویه می‌شوند. این مسئله کاربران را از مالیات پنهان نجات می‌دهد.

روش دیگر، راه حل چین لینک (Chainlink) برای مشکل حداکثر مقدار قابل استخراج MEV است که خدمات توالی منصفانه (FSS) نامیده می‌شود. FSS یک سرویس غیرمتمرکز سفارش تراکنش است. وظیفه‌ی این سرویس تضمین عادلانه بودن و قابل پیش‌بینی بودن رتبه‌بندی زمانی تراکنش‌ها برای همه کاربران است. این فرایند می‌تواند به کاهش MEV کمک کند.

سوالات متداول